Dünyanın en büyük iki iktisadı ABD ile Çin ortasındaki jeostratejik ve teknolojik rekabet, kıtalararası fiber optik internet ağlarının kurulumuna yönelik rakip teklif ve projelere yansıyor.
Washington, Çin’in “Pakistan-Doğu Afrika-Avrupa Bağlantısı” (PEACE) projesine karşı “Güneydoğu Asya-Orta Doğu-Batı Avrupa 6” (SEA-ME-WE 6) projesi ile Asya ile Avrupa’yı bağlayan internet ağlarını denetim etme arayışında.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, geçen hafta Afrika ülkelerine ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, Lider Joe Biden’ın G7 Tepesi’nde duyurduğu, “Küresel Altyapı Paydaşlığı İnisiyatifi” (PGII) kapsamında Asya ile Avrupa’yı bağlayan deniz altı fiber optik internet kablo altyapısına finansman sağlanacağını bildirdi.
ABD’li telekomünikasyon şirketi SubCom’un üstlenicisi olduğu 600 milyon dolarlık SEA-ME-WE 6 projesi, Güneydoğu Asya’da Singapur’dan başlayarak batıya yanlışsız Hint Okyanusu, Umman Denizi, Kızıldeniz ve Akdeniz’i katederek Fransa’ya ulaşması planlanan 19 bin 200 kilometrelik deniz altı kablo ağının kurulmasını öngörüyor.
Proje ile Singapur, Malezya, Bangladeş, Sri Lanka, Hindistan, Pakistan, Maldivler, Cibuti, Suudi Arabistan, Mısır ve Fransa‘ya internet altyapısı sağlanması planlanıyor.
Saniyede 12,6 terabayt data taşıma kapasitesine sahip 10 fiber kablo çiftinden oluşacak ağ, güzergah üzerindeki öbür ülkelere de sınır bağlama seçeneği sunuyor.
Ağın 2025 yılının birinci çeyreğinde tamamlanarak hizmete sokulması hedefleniyor.
Proje, Çin’in Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü’nün modülü olan “Dijital İpek Yolu” projesi kapsamında yürüttüğü “Pakistan-Doğu Afrika-Avrupa Bağlantısı” (PEACE) isimli ağ altyapısına alternatif bir güzergah oluşturuyor.
Kıtalararası fiber optik ağlar, internet ve temaslı teknolojilerin global irtibat ve iktisattaki merkezi rolü nedeniyle kilit kıymete sahip bir altyapı ögesini oluşturuyor.
Kıtalararası bilgi trafiğinin yaklaşık yüzde 95’i deniz altından geçen fiber optik kablolarla taşınıyor. Dünya genelinde 380 deniz altı fiber internet kablosu yaklaşık 1000 kıyı varış istasyonu ile karalara bağlanıyor. Az sayıda kablonun çok sayıda kara noktasına erişim sağlaması, ağları kırılgan ve inançsız hale getirme riski taşıdığından ülkeler bu alandaki kapasiteyi artırma arayışında.
ÇİN’İN YÜKSELİŞİ VE PEACE PROJESİ
Yükselen ekonomik ve teknolojik gücüyle Çin, ABD’li birkaç şirketin ve Batılı ortaklarının kelam sahibi olduğu kıtalararası fiber optik internet altyapısının oluşturulmasına öncülük eden yeni bir aktör olarak ortaya çıktı. Pekin, bu alanda geliştirdiği projelerle 2025 prestijiyle dünya fiber optik altyapısının yüzde 60’ını sağlamayı hedefliyor.
Pakistan ve Doğu Afrika ile Avrupa’yı birbirine bağlamayı hedefleyen PEACE projesi, bu alandaki en değerli atılımlardan biri olarak öne çıkıyor.
Pakistan’ın doğusundaki Karaçi Limanı ve batısındaki, Çin’in inşa ettiği Gwadar Limanı’ndaki iki kaynak noktadan başlayan 15 bin kilometrelik deniz altı kablo ağı, Umman Denizi’ni katederek Doğu Afrika’da Somali, Kenya ve ada ülkesi Şeysellere uç veriyor. Cibuti’den Mısır’a Kızıl Deniz’i geçen ağ, Akdeniz’in doğusunda Güney Kıbrıs’a, batısında ise Malta ve Fransa’ya uzanıyor.
Çinli telekomünikasyon şirketi Huawei’nin iştiraki Huawei Marine, 425 milyon dolarlık projenin asli üstlenicisi pozisyonunda bulunuyor.
JEOSTRATEJİK REKABETİN YENİ ALANI
ABD, 5G ağ altyapısında olduğu üzere Çin’in bu alanda denetimi ele geçirmesini ulusal güvenlik ve irtibat güvenliği açısından telaş verici görüyor. Ağları denetim eden ülkenin irtibatı izleme, engelleme ve öbür kanallara yönlendirme kabiliyetine sahip olacağı varsayımı, kritik irtibat altyapısını iki büyük güç ortasındaki jeostratejik rekabetin yeni alanı haline getirdi.
Merkezi Washington’da bulunan Orta Doğu Enstitüsünden araştırmacı Thomas Blaubach, 7 Mart’ta yayımladığı makalede, iki ülkenin projenin kesişim noktası olan bölgeler üzerindeki tesir gayretlerine işaret etti.
Çin’in Dijital İpek Yolu ve PEACE ağı ile ABD’nin hegemonyasında olan Pakistan, Cibuti ve Mısır üzere ülkelerde tesirini ve otoritesini artıracak adımlar attığına dikkati çeken Blaubach, kelam konusu kritik data geçiş noktalarının ABD’nin, Çin’in ve öbür ülkelerin global ekonomik çıkarlarını tehdit edebilecek bir stratejik ehemmiyet kazandığı görüşünü lisana getirdi.
Çin’in altyapı projesinin çıkış noktası Pakistan, bir ABD müttefiki olmakla birlikte, Pekin’in Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü kapsamındaki Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru projeleriyle son yıllarda ağır formda yatırım yaptığı ülkeler ortasında başı çekiyor. Ülkenin batısındaki Gwadar Limanı, Çin’in bölgedeki değerli bir ticaret üssü pozisyonunda bulunuyor.
Öte yandan, Umman Denizi’nin Kızıldeniz’e bağlandığı daralma noktasının tam göbeğinde yer alan Cibuti, Çin’in deniz çok askeri üs kurduğu birinci ülke oldu. ABD’nin de bir askeri üssünün bulunduğu Cibuti’nin, Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü projeleri için Çin’den aldığı borçlar, gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 75’ine ulaşmış durumda. Analistler Çin’e ekonomik bağımlılığının vakit içinde ülkeyi stratejik olarak Pekin’e yakınlaştırmasını mümkün görüyor.
Kızıl Deniz’i Akdeniz’e bağlayan Süveyş Kanalı ve karadan transfer imkanlarıyla fiber optik ağların Avrupa’ya ulaşmasında en kritik pozisyondaki Mısır da iki büyük gücün tesir uğraşına sahne oluyor. ABD’nin Orta Doğu’daki en kıymetli müttefiki ve dünyada en fazla Amerikan yardımı alan birinci dört ülke ortasındaki Mısır’ın son yıllarda Çin ile ekonomik bağları giderek gelişti. Pekin, Mısır’ın en büyük ticaret ortağı ve altyapı projelerinin en kıymetli yatırımcısı haline geldi. Çin idaresinin insan hakları alanındaki müsamahakar tavrı, bu mevzuyu ekonomik bağlantılarda kaide olarak öne sürmemesi, Devlet Lideri Abdülfettah El Sisi liderliğindeki hükûmeti, ABD’den daha fazla Çin’e yakınlaştırıyor.
Blaubach’a nazaran, Çin’in Orta Doğu ve Afrika’nın bilgi geçiş çizgilerindeki bu kritik ülkelerde dijital altyapıya, işletmelere, teknik iş gücü yetiştirilmesine sağladığı katkılar, memleketler dijital iktisada daha fazla ahenk sağladıkça, ABD’nin bu ülkeler üzerindeki nüfuzunu yitirmesine yol açabilir. Ayrıyeten ABD’nin Çin ile rekabette stratejik önceliği Hint-Pasifik bölgesine kaydırması Pakistan, Mısır ve Cibuti üzere global su yollarının olduğu kadar dijital bilgi uçlarının da kritik transfer noktasında bulunan ülkelerin Pekin’in yörüngesine girmesine yol açabilir.