T24 Dış Haberler
ABD, yarın (8 Kasım) giderek kutuplaştığı farklı anket ve araştırmalarda görülen ülkenin, ne tarafta ilerleyeceğinin en büyük belirleyicilerinden olacak orta seçimler için sandık başında olacak. Seçim, ABD’nin yasama organı olan Kongre’deki istikrarları değiştirebilir.
Halk ne için oy kullanacak?
8 Kasım’da Temsilciler Meclisi’nin tüm sandalyeleri için oy kullanılacak. Yani 435 sandalyenin tümü , o bölgelerde yaşayanların oylarıyla tekrar belirlenecek. Kimi isimler koltuklarını korurken, Temsilciler Meclisi’ne yeni yüzler de gelebilir.
Senato’nun ise yalnızca üçte biri için seçim yapılacak. Bunun sebebi, senatörlerin 6 yıllık devirlerini farklı yıllarda doldurması. Örneği bir küme senatör için de 2024 Başkanlık Seçimleri sırasında oy kullanılacak.
ABD’nin yasama sistemi nasıl işliyor?
ABD’nin yasama organı Kongre iki modülden oluşuyor: alt kanat Temsilciler Meclisi ve üst kanat Senato.
Kongre, federal düzeyde yasalar üretiyor. Temsilciler Meclisi hangi kanunlara oy verileceğini belirlerken Senato alt kanadın yolladığı maddeleri onaylıyor yahut bloke ediyor. Senato ayrıyeten Başkan’ın yaptığı atamaları da onaylamakla misyonlu. Bu ABD’nin yasama ve yürütme erki ortasındaki değerli kontrol sistemlerinden biri. Hasebiyle Senato’daki çoğunluk ve Başkan’ın partisi farklı olduğunda, atamalar zorlaşabiliyor. Senato’nun tıpkı vakitte nadiren kullansa da Başkan’ı soruşturma yetkisi var. Donald Trump periyodunda bu iki kere yapılmıştı.
ABD’nin her eyaletinin iki senatörü bulunuyor. Senatörlerin vazife mühleti 6 yıl. Temsilciler Meclisi üyeleri ise eyalet içindeki daha ufak bölgeleri temsil ediyor, hasebiyle 100 sandalyesi olan Senato’nun tersine 435 sandalyesi var. Temsilciler Meclisi üyesi üyelerinin misyon mühleti 2 yıl.
Kongre şu an kimin denetiminde?
Temsilciler Meclisi’nde de Kongre’de de şu anda Demokratların çoğunluğu bulunuyor. Temsilciler Meclisi’nde 220 Demokrat, 212 Cumhuriyetçi, 3 de boş sandalye var. Temsilciler Meclisi’nin mevcut lideri Demokrat Nancy Pelosi.
Nancy Pelosi
Senato’da Çoğunluk ve Azınlık blokları 50’ye 50. Demokratlar’ın 48 partili senatörü olsa da, 2 bağımsız senatör (Bunlardan biri Demokrat lider aday adayı Bernie Sanders) Demokratları destekliyor. Eşitliği bozan oy ise birebir vakitte Senato’nun Lideri olduğu için Demokrat Partili Lider Yardımcısı Kamala Harris’e ilişkin. Bu sebeple son periyotta çoğunluk Demokratlardaydı, böylelikle ‘Çoğunluk Lideri’ titri onlara geçti.
Ancak orta seçimler, bu dengeyi bozabilir.
Sonuç ne olabilir?
Son anketlere nazaran Demokratlar Temsilciler Meclisi’ndeki çoğunluğunu Cumhuriyetçilere kaybedecek, Senato’daki çoğunluğunu ise yüksek ihtimalle koruyacak.
Temsilciler Meclisi’nde 30 sandalyenin durumu kritik görünüyor. Öteki sandalyelerin hangi partiye gideceğine garanti gözüyle bakılıyor. Bu 30 sandalye Pennsylvania, California, Ohio ve Kuzey Carolina’nın kimi banliyö bölgelerini temsil ediyor.
Senato’da seçimde gidecek 35 sandalyenin ise 4’ünün hangi tarafa gideceğine kesin gözüyle bakılmıyor. Bu sandalyeler Nevada, Arizona, Georgia ve Pennsylvania eyaletlerine ilişkin.
Senato yarışında tanıdık yüz
Pennsylvania eyaletinde yapılacak senatörlük yarışında Cumhuriyetçilerin adayı televizyon programlarıyla tanınan Türk asıllı Dr. Mehmet Öz.
Cumhuriyetçi Senatör Pat Toomey emekli olunca, sandalye için öbür bir Cumhuriyetçi’nin aday olması gerekti, ön seçimi Donald Trump’ın takviyesiyle Öz kazandı. Demokratlar, bu koltuğu kendi partilerine geçirebileceğine inanıyor. Demokratların adayı ise Vali Yardımcısı John Fetterman. Yapılan birçok ankete nazaran Fetterman önde, lakin son canlı yayın tartışmasında vali yardımcısının 5 ay evvel geçirdiği inmenin tesirlerinin görülmesi kararsız seçmeni etkileyebilir. Fetterman vakit zaman konuşması sırasında gerçek sözleri bulmakta zorlanırken anlaşılması sıkıntı devrik cümlelerde kurdu. New York Times, Fetterman’ın vakit zaman resmi siyasi duruşuyla çelişen açıklamalarda da bulunduğunu tabir etti. Pennsylvania, 8 Kasım’da seçime gidecek en kritik senato koltuklarından biri olarak görülüyor.
Emerson Koleji ve The Hill tarafından geçen hafta gerçekleştirilen seçim anketinde, Öz, Fetterman’dan 2 puan önde çıktı. Bu Öz’ün şu ana kadar önde gözüktüğü tek anket.
Öz, kazanırsa ABD’nin birinci Türk asıllı senatörü olacak.
Trump’ın gölgesi: 2024 seçimleri nasıl etkilenir?
ABD’de Başkanlık Seçimi 2024 yılında yapılacak. Biden, salı günkü orta seçimlerin Demokratlar için berbat gitmesi durumunda siyasetleri uygulamakta ve atama yapmakta zorlanabilir. Zira Temsilciler Meclisi’ndeki çoğunluğu kaybetmesi durumunda Biden, tasarılarını Senato gündemine getirmekte zorlanacak.
Kongre’de kaybedilecek birkaç sandalye bile Biden’ın hareket alanını kısıtlayabilir ve ona 2024 başkanlık seçimlerinde oy kaybettirebilir. Orta seçimler, birtakım bireyler tarafından vazifedeki lidere yönelik yansılarını göstermek için de bir araç olarak görülebiliyor.
Biden, kampanya sürecinin son günlerinde oy kazanma amacıyla eski lider Barack Obama’yı da alana indirdi.
Seçmenlerin enflasyon ve Biden’ın iktisat idaresinden şad olmadığına dair araştırma sonuçları son günlerde ABD basınına sıkça yansıdı.
Öte yandan Bloomberg’e konuşan kaynaklar, Trump’ın orta seçimlerden sonra 2024 için Cumhuriyetçi Parti’den adaylığını açıklayabileceğini de söyledi. Trump’ın orta seçimlerde desteklediği adayların kazanması, eski liderin Cumhuriyetçi Parti içindeki gücünü konsolide edebilir.
Gündemdeki en kıymetli mevzular ne?
BBC’nin değerlendirmesine nazaran 2022 yılı başında en değerli bahisler göç, cürüm ve hayat pahalılığı olarak görülüyordu. Bunlar, genelde Cumhuriyetçilere oy getiren başlıklar oluyor.
Haziran ayında Yüksek Mahkeme’nin kürtajı anayasal hak olmaktan çıkarmasıyla birlikte ise kürtaj hakları çok değerli bir mevzu haline geldi. Kürtaj yasağı talebinde bulunanlar genelde çok muhafazakar seçmenler oluyor.
Türkiye nasıl etkilenir?
Son yıllarda Kongre’de Türkiye’ye yönelik olumsuz bir bakış açısı olduğu birçok uzman tarafından kabul ediliyor. Şu anda Ankara açısından Kongre ile ilgili en değerli gündem, Türkiye’nin F-16 savaş uçakları ve modernizasyon kitleri almasının önünü açacak bir karar vermeleri.
Eski Dışişleri sözcüsü ve Washington büyükelçisi Namık Tan, ABD’de 8 Kasım’da yapılacak olan ve Kongre aritmetiğini değiştirme potansiyeli bulunan orta seçimlerin Ankara-Washington bağlarında büyük bir değişime sebep olmayacağını düşündüğünü belirtti.
Namık Tan
YetkinReport’taki yazısında, “Zira, son vakitlerde Amerika’da Türkiye ile bağlara sahip çıkan siyasetçi neredeyse kalmadı. Aslında, yalnızca siyasetçi değil rastgele bir kurum da kalmadı” diyen Tan, “Kongre’nin hem Demokrat hem Cumhuriyetçi üyelerinin genel olarak Türkiye’ye karşı negatif bir tavır içinde oldukları görülüyor” değerlendirmesinde bulundu.
Tan, “Amerikan Kongresi orta seçimleri nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın, Türkiye, demokrasisini ihya yolunda manalı adımlar atmadıkça, ABD’nin Türkiye ile ilgilerinde rastgele bir değişikliğe yol açmayacaktır diye düşünüyorum” yazdı.