Ankara
Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Lideri Nikolaus Meyer-Landrut, Türkiye’de artan vize redlerinin arkasında siyasi bir karar olmadığını söyledi.
T24’e Ankara’daki AB Türkiye Delegasyonu’nda verdiği söyleşide Türkiye’nin artık vatandaşlarının en çok Avrupa ülkelerine sığınma başvurusu yaptığı ülkelerden biri haline geldiğini söyleyen Meyer-Landrut, 2022 yılında Türkiye’den Avrupa Birliği ülkelerine şimdi yılın bitmesine 3 ay olmasına karşın 20 binden fazla sığınma başvurusu yapıldığını tabir etti.
AB Türkiye Delegasyonu Lideri, Türkiye’deki mevcut ekonomik durum ve çok sayıda sığınma başvurusu gelmesi nedeniyle vize müracaatlarının daha dikkatli incelendiğinin sinyallerini verdi:
“Belki neden müracaatların ayrıntılı incelendiğine daha yakından bakmamız gerekir: Türkiye artık vatandaşlarının Avrupa’ya en çok sığınma başvurusu yaptığı 4-5 ülkeden biri. Bu sayı artmaya devam ediyor. Bu yıl 20 bini çoktan geçti. Bu gelişmeler alışılmış ki vizelerin incelenmesinde rol oynuyor.”
Meyer-Landrut da tıpkı Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor üzere vize konusunun boyutunun Türkiye’de konuşulduğu kadar büyük olmadığını, Türkiye’de redlerin ‘küresel ortalamanın biraz üstünde olduğunu’ tez etti.
Öte yandan AB Türkiye Delegasyonu Lideri pozisyonundaki Büyükelçi, ‘’Türkiye’den yapılan müracaatlarda geçen yıllara kıyasla daha fazla geçersiz evraka rastlandığını, bunun da ret sayılarının şişmesinde rol oynadığını’’ öne sürdü.
Diğer bütün AB aday ülkelerinin AB ile vize serbestisi olduğuna dikkat çekildiğinden ve Türkiye’den farklı olarak tüm kıstasları karşılayıp karşılanmadığı sorulduğunda da Büyükelçi, “Vize serbestisi kararları alındığına nazaran AB, koydukları kıstasların karşılandığına inanıyor demektir.” karşılığını verdi.
Meyer-Landrut’un T24’ün sorularına verdiği karşılıklar şöyle…
“Vize redleri siyasi değil”
Konuştuğum birçok emekli diplomat ve uzman bana Avrupa Birliği’nin Türkiye’deki mevcut siyasi iklim, ekonomik düşünceler ve Brüksel-Türkiye bağlarının mevcut durumu sebebiyle vize konusunda Türkiye vatandaşlarına ‘örtülü bir yaptırım’ uygulanıyor olabileceğini söylüyor. ‘Vize’nin Türkiye’ye karşı bir silah’ olarak kullanılıyor olabileceğinden kelam ediyorlar. Bu sebeplerle Türkiye’de Schengen vizesi redlerinin arttığı konuşuluyor. Bu hususta ne yorum yaparsınız?
Şu anda olan durum bu değil. Mevcut gerçeklik bu türlü değil. AB tarafından bakıldığında vize konusu siyasi bir husus değil. Bu birçok ülkede karşı karşıya kaldığımız bir tatbiki husus. Vereceğim birinci karşılık şu: Bu durum siyasetle ilgili değil.
Bu durum yalnızca Türkiye için de geçerli değil. Dünyanın birçok yerinde vize başvurusu sayısı artıyor, birçok yerde bekleme mühleti uzamış durumda. Tıpkı vakitte dünya genelinde de son vakitlerde ret sayısının arttığını gördük. Türkiye’de ret oranları dünya genelindeki trendle örtüşüyor. Türkiye’deki ret oranı dünyanın kalanına kıyasla biraz daha yüksek. Elimizde bu yılın birinci dataları ve geçen yılın bilgileri var. Lakin şunu söylemeliyim ki elimizde şu an bu yılla ilgili kapsamlı bilgi yok zira 2022 yılı devam ediyor. Birçok müracaat hala değerlendirilme sürecinde. Evet tatbiki sorunlarla karşı karşıyayız, evet vize müracaatları geçen yıllara kıyasla çok arttı. Yetkililer bununla olabildiğince uygun halde baş etmeye çalışıyor. Fakat olanların siyasi bir münasebeti, art planı yok.
AB siyasi vize kararları konusunu Rusya için ele aldı. Bunu haberlerde gördünüz, kararlar alındı. Türkiye için benzeri bir tartışma, fikir, aksiyon; hiçbir şey yok.
Nikolaus Meyer-Landrut
Ancak 2021 bilgilerine baktığımızda ret oranlarında önemli artış var. En açık dataların Almanya’dan geldiğini görüyoruz. Almanya’ya Türkiye’den 2021’de son yılların en az sayıda müracaatının geldiğini görüyoruz, fakat ret oranları önemli oranda artmış. Bu bilgiler Türkiye’de Covid kaynaklı karantinanın bitişinin sonrasını da kapsıyor. AB ülkeleri genelinde ise Türkiye’de tıpkı yılda savaş öncesi Rusya’ya kıyasla daha yüksek oranda Schengen vizesi başvurusu reddedilmiş. Rusya da Türkiye üzere ekonomik dertleri olan; Türkiye’ye kıyasla daha fazla demokratik gerileme yaşamış diyebileceğimiz bir ülke. Bunu nasıl açıklarsınız?
Spesifik ülkeler hakkında dataları o ülkelerle konuşmanız gerekir. Spesifik ülkeler hakkında yorum yapmayacağım.
Her üye ülkenin her başvuruyu kendi kıymetlerine nazaran değerlendirmeye aldığını görüyoruz. Bu natürel bir süreç. Üye ülkelerden duyduğum şey şu: Tamamlanmamış yahut uydurma evraklar içeren müracaatlarda artış var. Bu müracaatlar alışılmış ki reddediliyor. Bu yüzden başka ülkelerle kıyas yapmıyoruz. Her ülke kendisine gelen müracaatları kıymetlendiriyor. Her ülke ret kararını kendisine nazaran verir. Şayet binlerce müracaat geliyorsa; genelde karşınıza itiraz edilebilecek kararların alındığı durumlar çıkar. Fakat bu o kararı veren ülkeyle konuşulması, onlarla gündeme getirilmesi gerekilen bir husustur.
“Sahte evrak konusu gerçek; bizim uydurduğumuz bir şey değil”
Sahte evraklarla vize müracaat yapıldığına dair telaffuzlar sizin de dediğiniz üzere gündeme getirildi. Geçen haftalarda bu bahis basında da yer aldı. Bu vesileyle AB üye ülkelerinin Türkiye’de çalıştığı VFS Küresel ve iData üzere aracı vize ajansları hakkında konuşmak istiyorum. Üye ülkeler yahut delegasyonlar bu kurumları denetliyor mu? Makûs muameleden kayıp pasaportlara birçok şikâyet var…
Dünyanın birçok yerinde ajanslarla çalışıyoruz, yoksa gelen çok sayıda müracaat işlenemez. Bence spesifik meselelerin ilgili ülke yahut konsolosluklara bildirilmesi değerli. Biz dediğim üzere dünya genelinde ajanslarla çalışıyoruz, çok sayıda müracaat ile yalnızca bu türlü başa çıkılabilir.
Sahte evrak konusuna gelecek olursak. Benim kendi müşahedem de büyükelçiliklerin söylediği de uydurma evrak konusunun gerçek olduğu. Bu uydurduğumuz bir şey değil. Vize için sunulan birçok evrakta geçersiz iş davetiyeleri ve gerçekte var olmayan şeyler sunulduğunu gördük. Denetim ettiğimizde geçersiz olduğunu gördüğümüz dokümanlarda bir artış var.
Sahte evrak kullanılan müracaatlarda artış olduğunu söylüyorsunuz. Sizce bunun nedeni vize redleri arttığı için olabilir mi?
Hayır, tam aksisi. Daha çok eksik yahut düzmece doküman içeren müracaat olduğu için redler artıyor.
“Türkiye artık vatandaşlarının Avrupa’ya en çok sığınma başvurusu yaptığı 4-5 ülkeden biri”
Birçok AB yetkilisi, redlerin dünyanın kalanıyla tıpkı trendi izlediğini söylüyor. Pekala sizce AB tarafında bir saydamlık sorunu var mı? Türkiye’de vize konusu son aylarda ana gündemlerden biri, lakin AB tarafının bu bahisle ilgili çok fazla şey söylediğini duymadık. Sizce Türkiye seçim yılına girerken bu durum ‘Avrupa, Türkleri turist olarak bile istemiyor’ telaffuzunu güçlendirecek mi? Yahut Türkiye’de AB aykırılığının artmasına sebep olacak mı? Bilhassa AB, gerekli kriterlere uyarsa Türkiye’nin üyelik yoluna dönmesine sıcak baktığını söylerken…
2020 ve 2021’de Türkiye’den Schengen vizesi müracaatlarının önemli manada azaldığını gördük. Bu sene ise çok önemli bir artış görüyoruz. Elimde şu anda kesin bilgiler yok zira sene hâlâ devam ediyor. Lakin çok önemli bir artış var. Konsolosluklar ve ülke idareleri bununla baş etmeye çalışıyor. Bekleme müddetlerini azaltmanın ve vize sisteminin işlev göstermeye devam etmesini sağlamanın yollarını arıyorlar. Ben de bu mevzuyu iki-üç kere gündeme getirdim; doğal ki sıkıntılar olduğunu ve müracaatları sürece konusunda hızlanmamız gerektiğini; fakat siyasi bir sorun olmadığını söyledim. Şayet müracaat eksik yahut geçersiz evrak içeriyorsa reddedilecektir.
Belki neden müracaatların ayrıntılı incelendiğine daha yakından bakmamız gerekir: Türkiye artık vatandaşlarının Avrupa’ya en çok sığınma başvurusu yaptığı 4-5 ülkeden biri. Bu sayı artmaya devam ediyor. Bu yıl 20 bini çoktan geçti. Bu gelişmeler olağan ki vizelerin incelenmesinde rol oynuyor. Biz olabildiğince beşerler ortası temas, seyahat, turizm, ticaret, Avrupa programlarındaki insanların birbirini tanımasını istiyoruz. Türkiye’de dünya ortalamasının çok üzerinde çok girişli Schengen vizesi veriliyor. Bu yüzden ne kadar kaliteli müracaat sunulursa, o kadar çok vize verilir.
Desen: Selçuk Demirel
“Vize serbestisi aldılarsa, AB koydukları kıstasların karşılandığına inanıyordur”
Ancak dünya genelinde istatistiklerden kelam ettiğimizde bu, global güneydeki ülkeleri de kapsıyor. Dünyada birçok farklı ülke var. Türkiye ise AB’ye aday bir ülke. Türkiye, AB ile vize serbestisi olmayan tek aday ülke. Aday ülkelere baktığımızda ortalarında Türkiye üzere ekonomik ve demokratik meseleler yaşayan ülkeler de var, çok sayıda göç veren, ömür standardının düşük olduğu ülkeler de var. En eski aday ülke vize serbestisi için gerekli kriterleri sağlamazken, başka bütün adaylar bunları sağlıyor mu?
Türkiye ile vize diyaloğumuz var. Türkiye değerli sayıda kıstası karşıladı, lakin hâlâ açık olan 5-6 tane kıstas var. Bu mevzularda diyalogun devam etmesine açığız. Bu bahisler için Türkiye’de kararlar alınması, hatta tahminen Meclis’te yasa çıkarılması gerekiyor. Örneğin en kıymetli başlıklardan biri data müdafaa. Türkiye’de bilgi müdafaadaki durum şu anda terörle uğraş kapsamında Europol’le işbirliği mutabakatı imzalamasının önünde bir sorun. Terörle çaba çok kıymetli. İşbirliği konusunda ilerleme çalışmalarına açığız, fakat kıstasları karşılama konusunda top Türkiye’nin alanında.
Peki Ukrayna, Sırbistan ve Gürcistan üzere öteki aday ülkelerin bütün bu kıstasları karşıladığını düşünüyor musunuz?
Ben yalnızca AB-Türkiye alakaları için konuşabilirim. Ukrayna, Gürcistan yahut diğeriyle yapılan müzakerelerin bir modülü değildim. Vize serbestisi kararları alındığına nazaran AB, koydukları kıstasların karşılandığına inanıyor demektir.
“Kısa periyodik vizeler konusunda bir trend görmüyorum”
Dediğiniz üzere sığınma müracaatlarında artış var. Birtakım uzmanlar Türkiye’de vatandaşlık verilen yabancı sayısının artmasının da redlerde rol oynamış olabileceğini düşünüyor. Fakat öte yandan gerekli kriterleri ve finansal beklentileri karşılayıp, gerekli evrakları eksiksiz sunup yeniden de yalnızca 2-3 haftalık kısa vizeler alanlar da var. Üstelik bunların ortasında ailesi Türkiye’de olan, Batı’ya yasa dışı biçimde göç etmeyeceği anlaşılabilecek iş insanları, gazeteciler, müellifler, sanatkarlar da var. Geçmişte bu cins eksiksiz ve kriterleri karşılayan müracaatlara daha uzun vizeler veriliyordu…
Spesifik vize kararları konusunda yorum yapamam.
Ancak burada spesifik kararlardan değil, bir trendden kelam ediyoruz…
Hayır, spesifik kararlar. Bunlar rastgele bir üye ülke tarafından verilmiş spesifik kararlar. O ülkenin yetkilileri bu kararı veriyor. Verdikleri kararların ardında uygun münasebetler var. Şayet hakikat kararın verilmediği düşünülüyorsa o spesifik ülke ile konuşulabilir.
Demek istediğim şu ki ben bahsettiğiniz trendi görmüyorum. Benim gördüğüm Türkiye’den Avrupa’ya çok sayıda sığınma başvurusu yapıldığı, ekonomik durumun birçok insan için sıkıntı olduğu. Bunlar da müracaatların kimi noktalarına daha dikkatli bakılmasına sebep oluyor. Lakin dediğim üzere spesifik meseleler, o ülkelerin konsoloslukarına bildirilmeli.
“Avrupa’da seyahat başvuran kişi için değerli hale geliyor; bu da vize değerlendirmesinin bir parçası”
AP Türkiye Raportörü Amor da geçen haftalarda T24’e verdiği söyleşide tıpkı sizin üzere iktisadın mevcut vize durumunda oynadığı role değindi. Bunu biraz açabilir misiniz?
Vize müracaatında bulunduğunuzda planladığınız seyahat müddetince gideceğiniz ülkede kendinizi finansal olarak destekleyebilecek durumda olduğunuzdan emin olmanız gerekiyor.
Ekonomik durum karmaşıklaştıkca bunları denetim etmek daha da kıymetli. Avrupa’da seyahat başvuran kişi için değerli hale geliyor. Gerçek durum bu. Vize değerlendirmesinin bir modülü da bu. Vize veren her ülkenin yaptığı çeşitte bir kıymetlendirme bu, yalnızca Schengen ülkelerine değil. Türkiye de vize müracaatlarını incelerken bunu yapıyordur.
Desen: Selçuk Demirel
“Vize, Dışişleri ile görüşmelerimizde gündeme geldi”
AB, Türkiye’deki vize durumunda abartılı bir durumu olmadığını söylüyor. Siz de, Sn. Amor da Brüksel de redlerin siyasi olmadığını belirtiyorsunuz. Fakat Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu vize konusunu inceleyeceklerine, hatta toplantı yapacaklarına dair açıklamalarda bulundu. Dışişleri Bakanlığı, AB Delegasyonu ile bu husus hakkında temasa geçti mi?
Dışişleri Bakanlığı ile tertipli temaslarımız var. Olağan ki AB-Türkiye münasebetlerini her açısıyla ele alıyoruz ve vize konusu da birkaç sefer gündeme getirildi. Öğrenciler husus oldu, TIR sürücüleri için vizeler bu konuşmalara husus oldu. Vize konusu yeni bir başlık değil. Nizamlı diyaloğumuzun bir modülü. Vize serbestisi konusunda nasıl ilerleneceği de sistemli temaslarımızın kesimi. Yani alışılmış ki Dışişleri Bakanlığı ile bu bahiste konuştuk.
Son olarak şunu sormak isterim: Türkiye-AB ilgilerinin geleceğinde -süre değerli değil; 1 ay da olabilir 2 yıl da- 2004 düzeyine dönüş görebiliyor musunuz?
Tüm aday ülkelerde, tüm genişleme süreçlerinde momentum ve ilerleme aday ülkelerin ıslahatları nasıl uygulandığına bağlıdır. Bu ıslahatlar en kolay karşılıkla Kopenhag Kriterleri ahenk düzeyine gelmek içindir. Avrupa Komitesi her sene aday ülkeler hakkında ilerleme raporları hazırlıyor. Son 4-5 yılda bu rapor Türkiye’nin geriye gerçek adımlar attığına işaret ediyor. Şayet bu raporun ilerlemeyi kayda geçireceği değişimler yaşanırsa, o vakit Avrupa Birliği’nin farklı kolları bunu siyasi diyaloğun temeli olarak baz alır. Fakat gelecekte Türkiye’de ne gelişmeler olacağını ve ne siyasi kararlar alınacağını bilemem.
Ancak üyelik sürecinde en değerli şey kriterlerdir; bu kriterlere ulaşmak için uygulanan reformlardır. Kriterlerin temelinde de temel haklara, demokrasiye, hukukun üstünlüğüne hürmet vardır. Bunlar da zati gizli tutulan şeyler değildir, herkes tarafından bilinir. Yalnızca Türkiye için değil, tüm üye ülkeler için geçerlidir.