Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, 5 Aralık’ta yürürlüğe giren Rusya’dan deniz yoluyla ham petrol ithalatına yönelik ambargonun bir benzerini Rus rafineri petrol eserlerine de uygulamaya hazırlanıyor. Tıpkı gün, AB ve G7 ülkelerinin bu eserlere yönelik tavan fiyat uygulaması da devreye girecek.
Cuma günü mutabakata varılan ve Moskova’nın gelir akışı üzerindeki baskıyı daha da artırmayı amaçlayan bu uygulama kapsamında, dizel üzere birinci sınıf Rus petrol eserlerine varil başına 100 dolar, fuel oil (sıvı yakıt) üzere eserlere de varil başına 45 dolar tavan fiyat uygulanacak. Bu tavan fiyat uygulaması devreye girdiğinde, Batılı sigorta ve nakliye şirketleri, bu sonda yahut hududun altında satın alınmadıkça Rus petrol eserlerini sigorta kapsamına alamayacak ve hasebiyle bu eserlerin taşıması engellenecek.
AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, kararın açıklanmasından sonra yaptığı Twitter paylaşımında, G7 ülkeleri ile alınan bu kararın hem Rusya’nın gelirini azaltacağını hem de global güç piyasalarının istikrarını garanti altına alacağını belirtti.
60 DOLAR ÜST HUDUT UYGULAMASI YİNE GÖZDEN GEÇİRİLECEK
Batılı hükümetler tıpkı gün 5 Aralık’tan beri yürürlükte olan Rus ham petrolüne varil başına 60 dolar üst hudut uygulanmasını da tekrar gözden geçirecek. Rus ham petrol satışlarının memleketler arası sirkülasyonunu kısıtlamayı hedefleyen uygulama, Rusya’nın mevcut satışlarının bu sonun altında kalmasıyla beklenen etkiyi yaratamamıştı.
Öte yandan, Rusya AB’nin fiyat sınırlamasına riayet eden ülke ve şirketlere petrol satışına 1 Şubat prestijiyle yasak getirdi. Bu kapsamda, satış kontratlarının direkt yahut dolaylı olarak bu uygulamanın koşullarına uyması halinde Rus ham petrol ve petrol eserlerinin tedariki “her aşamada” yasaklanacak. Beş ay yürürlükte kalacak uygulamada Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in özel müsaadesiyle istisnalar yapılabilecek.
5 ARALIK’TA DEVREYE ALINAN YAPTIRIMLARDAN DAHA DERİN TESİR YARATACAK
Energy Intelligence Group Petrol Piyasaları Ekonomisti Julien Mathonniere, Rus ham petrolünün varil başına 60 doların altında satıldığını lakin bunun tavan fiyat uygulamasından değil piyasa şartlarından kaynaklandığını söyledi. Mathonniere, yarın yürürlüğe girecek Rus petrol eserlerine yönelik ambargo ve tavan fiyat uygulamasının, 5 Aralık’ta devreye alınan Rus ham petrolüne yönelik yaptırımlardan daha derin bir tesir yaratacağına lakin bunun çabucak gerçekleşmeyebileceğine dikkati çekti.
AB ve ABD’nin yaptırım öncesinde gereğince eser stokladığını, bunun da yaptırımların artçı şoklarını bir müddet ertelediğini belirten Mathonniere, Intercontinental Exchange’de (ICE) süreç gören düşük sülfür düzeyindeki vadeli gazyağı fiyatlarının, yaptırımların devreye girmesine bir gün kala yükselmesi gerekirken mevcut sıkı piyasa şartlarından ötürü düşük seyrettiğini kaydetti.
Mathonniere, uzun vadede, Avrupa’nın günlük 1 milyon varilin biraz üzerinde alternatif eser arzına muhtaçlık duyacağını, bunun da neredeyse yarısının dizel olacağını söz etti.
PETROL FİYATLARI VARİL BAŞINA 10-20 DOLAR ARTABİLİR
Yaptırımlardan en fazla etkilenecek eserin de dizel olacağına vurgu yapan Mathonniere, şöyle devam etti:
“Avrupa’nın Rusya’dan yaptığı ithalatın günlük yaklaşık 500 bin varili ultra düşük sülfürlü dizelden (ULSD) oluşuyordu ki bu eser de aslında şu an eser arzı açısından bölgenin zayıf noktası olarak görülüyor. Geçen yıl Rusya AB’nin EU-27 dizel ithalatının neredeyse yarısını karşıladı. Bu, AB’nin toplam dizel tüketiminin yaklaşık yüzde 10’ununa karşılık geliyor. Tüm bunlar dikkate alındığında Avrupa bir dizel açığıyla karşı karşıya kalabilir. Bu, Avrupalı şoförler, işletmeler ve tarım dalı için fiyatların uzun mühlet yüksek seyretmesi ve ekonomik kasvet manasına geliyor ve tüm petrol bileşenlerini çok yüksek fiyat tehlikesiyle karşı karşıya getiriyor. AB’nin ham petrolde yaptığı üzere bir kısım dizel eserlerini Rusya’dan almaya devam edeceği üzere bir söylenti var. Hatta kimi tüccarların Rus dizelini AB üyesi olmayan ülkelerden Avrupa’ya tekrar ihraç etmeye çalışabileceği de konuşuluyor.”
Mathonniere, Rus petrolünün piyasada pek çok alıcı için dezavantajlı hale geldiğini, bu sebeple Rusya’nın üretimi sürdürmeyi yüksek fiyatlara tercih ettiğini belirterek, “Moskova, AB’nin 5 Aralık’ta uyguladığı ambargodan sonra bile, yüksek indirimler sayesinde ihracat akışını yüksek düzeyde tutmayı başardı. Fakat ham petrol tarafında çıkış yolu bulabilen Rusya’nın petrol üretiminin şayet petrol eserleri için yeni alıcılar bulamazsa düşüş kaydetmesi bekleniyor. Bunun ana nedeni de ham petrolden farklı olarak, Rus petrol eserleri ihracatında, nakliye kapasitelerinin yeni baştan bir düzenlemeye müsaade verecek kadar kâfi olmamasıdır” bilgisini paylaştı.
Yaptırımların global petrol fiyatlarına tesirine de değinen Mathonniere, fiyatlarda artış gözlenirse bunun nedeninin Avrupa’daki yetersiz dizel arzı olacağını söyledi. Mathonniere, petrol fiyatlarında varil başına 10-20 dolarlık bir artışa işaret ederek, “Bu da dikkatleri OPEC+ kümesine çevirecek. Gelecek 3-6 ay içinde varil başına 90-100 dolardan geri dönüş bekliyoruz, lakin 2022’ye kıyasla çok daha düşük bir tavan fiyatla. OPEC+ kümesi, bilhassa büyük ölçülerde Rus petrolü piyasadan çekilirse, fiyatları düşürmeye ve oynaklığı dizginlemeye çalışabilir.” değerlendirmesine bulundu.
PETROL FİYATLARINDAKİ ANİ ARTIŞLAR YAPTIRIMLARIN BAŞARISINA GÖLGE DÜŞÜREBİLİR
İngiltere Merkezli Danışmanlık Şirketi Crystol Energy Üst Yöneticisi Carole Nakhle, yaptırımların, lakin Rusya’nın bu eserlerden elde ettiği geliri “baltaladığı” ve ekonomik büyümesini negatif istikametli etkilediği durumda başarılı sayılabileceğini söyledi.
Nakhle, Memleketler arası Para Fonu’nun Rus iktisadına yönelik büyüme beklentisini üst taraflı revize ettiğini anımsatarak, bu istenmeyen sonucun önüne geçebilmek için petrol fiyatlarında ani artışlara sebep olacak adımlardan uzak durulması gerektiğini belirtti.
Yeni yaptırım uygulamasının olası tesirlerini şimdiden varsayım etmenin güç olduğuna lakin ham petrol ve petrol eserleri ticaretinin tabiatı gereği negatif tesirlerinin görüleceğine dikkati çeken Nakhle, “Yine de bu yaptırımlar en çok dizel pazarını etkileyecek. Dizel olmadan birtakım iktisatların fonksiyonunu sürdürmesi olanaksız” değerlendirmesinde bulundu.
Nakhle, Rusya’nın karşı adım olarak yaptırıma taraf olan ülkelere petrol ve petrol eserleri ihracatını yasaklamasının petrol fiyatlarına mümkün tesirinin arzın öbür alıcılara yönlendirilip yönlendirilmediğine bağlı olduğunu kaydetti.