Boğaziçi Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ceyhun Elgin, yüksek enflasyonun uzun bir müddet devam edeceğini vurgulayarak, “Bu kadar yüksek enflasyona katlanıyoruz ancak büyümede yavaşlama var. Yüksek enflasyona katlanıyoruz işsizlikte tek hanelere düştük mü hayır” dedi.
Artık yabancı yatırımcının Türkiye’ye güvenmesinin güç olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ceyhun Elgin ile iktisattaki son gelişmeleri konuştuk.
– Türkiye’deki yüksek enflasyonun sonu nereye varacak?
Türkiye’de yüksek enflasyon sorunu var. Bunun sonu âlâ bir yere varmayacak. Merkez Bankası Lideri enflasyonun ekim ayından itibaren düşüşe geçeceğini öngörüyor. Enflasyonun düşüşe geçmesi fiyatların düşüşe geçeceği manasına gelmiyor. Merkez Bankası para siyaseti artık kredibilitesini, inandırıcılığını, güvenirliğini sıfırladı. Uygulanan para siyaseti nedeniyle döviz kuru da denetimden çıktı. Şu an olumluya yanlışsız bir seyir beklemiyorum.
Yüksek enflasyon daha bir mühlet bizimle olacak maalesef. Bilhassa güç piyasasındaki gelişmeleri bekleyeceğiz, pandeminin gidişatını göreceğiz. Maalesef bunun tesiri hiç konuşulmuyor. Öbür ülkelerdeki kapatma önlemleri Türkiye ve dünyadaki enflasyonu artıracak. Enflasyonun önümüzdeki sene ilkbahara ya da seçimlere kadar çift hanelerde kalacağı çok aşikâr. Seçimlerden sonra iktisat siyasetinin istikameti manalı bir halde değişirse o vakit farklı şeyler konuşabiliriz.
– İktisat çok güç bir periyottan geçiyor, her gün yeni tedbirler açıklanıyor, bunlar sıkıntıları çözmeye ne derece tesir ediyor?
Hükümet deneme yanılma yolu uyguluyor. Aşikâr bir plan program çerçevesinde hareket edilmiyor. Faiz siyaseti bir kenara bırakıldı. Faizlerde muhakkak bir artış yapılmayacak dendi. Farklı iktisatçılardan etrafımdan de duyuyorum farklı tahlil teklifleri istiyorlar. Lakin bu tahlil teklifleri sorunun köküne gitmiyor. Daima problemlerin etrafından dolanan, vakit kazandırmaya çalışan siyasetler. Kur Muhafazalı Mevduat da bunun bir kesimiydi. Firmaların tutabileceği dövizlerle ilgili siyasetler da bunun bir kesimiydi. Liyakatlı şahıslar tarafından iktisat siyasetlerine istikamet verilmiyor. Ortalıkta bir hastalık var hastalığın kökeni pek çok olguya dayanıyor fakat alınan tedbirler hastalığı güzelleştirici, hastalığı ortadan kaldırıcı değil.
KURDA DÜŞÜŞ BEKLEMEYİN
– Döviz kurunu düşürmek için atılan adımların hiçbir işe yaramadığını gördük, kur tarafında ne çeşit riskler kelam konusu olacak?
Döviz kurunun istikameti maalesef üst taraflı bekleniyor. Türkiye önemli cari açık veren ülke. İhracat artıyor ancak ithalat daha fazla artıyor. Bunun bir formda dışarıdan gelecek sermaye ile kapatılması gerekiyor. Lakin artık dışarıdan sermaye gelmiyor. Turizm gelirlerine güveniyorlardı ancak o da kâfi olmayacak. Türkiye ekonomisindeki belirsizlikler ve para siyasetindeki gelişmeler nedeniyle Türkiye’ye sermaye gelmediği üzere, var olan da çıkıyor. Cari açık yabancıların konut yatırımıyla kapatılmaya çalışılıyor. Turizm gelirlerini artırmak için oldukça sayıda ülkeye vizesiz giriş imkânı verildi. Lakin bunlar cari açığı kapatacak gelirler değil. Bilakis belirli tedbirler de cari açığı artırıyor. Üreticiler dışarıdaki fiyat dalgalanmalarına karşı evvelden mal stoklamak isteyebiliyorlar. Firmalar bankalarda döviz tutacağına mal alıp depoda tutmayı seçiyor ki bu da ithalatı artırıyor. Hasebiyle önümüzdeki periyotta dövizde artış devam edecek. Dolar için 20-24 varsayımları yapılıyor. Bu gidişle kur yıl sonunda 24 TL olursa şaşırmayız.
YABANCININ GELMESİ ZOR
– Türkiye’nin risk CDS’leri 900 puanı aştı. Artık yabancı yatırımcının Türkiye’ye inancı olur mu?
Artık yabancı yatırımcının Türkiye’ye itimadı sıkıntı. Borsada tahvil piyasasında yok üzere. Yalnızca konut piyasasında varlar. Hukukun üstünlüğü ve iktisat siyasetlerinin dizaynında liyakat olmadan artık yabancıların gelmesi güç. Bu bahiste iyleşme beklemiyoruz.
ENFLASYON YÜZDE 75-80’E ÇIKAR
– Yılsonu büyüme, işsizlik, faiz ile ilgili öngörüleriniz neler, bu alanlarda ne tıp riskler var?
Ben yüzde 4 büyümeye şaşırmam. İşsizlikte tek haneli sayıları görmeyeceğiz. Yılsonunda yüzde 75-80 enflasyon oranı bekliyorum. Bu enflasyon oranı Türkiye için sürdürülebilir bir enflasyon oranı da değil.
Birçok memleketler arası kuruluş Türkiye’den bir faiz artışı bekliyor. Olması gereken de bu. Ben işin açıkçası faiz siyasetinde bir geri dönüş beklemiyorum. İktisadi öngörüde bulunmak virajlı yolda yalnızca geriye bakarak otomobil kullanmaya benziyor. Siyasetten bağımsız olmadığı için ve siyasi gidişatı öngöremediğimiz için kestirim yapamıyoruz.
İŞSİZLİK MAALESEF ÇİFT HANEDE KALACAK
– Şu anda Türkiye iktisadının en can yakıcı problemleri nelerdir?
Pek çok makro iktisadi değişkende dert var. En baştan üç temel makro iktisadi değişkenden bahsederiz. Bunlar enflasyon, büyüme ve işsizlik. Enflasyonda neredeyse üç haneye ulaşacağız. ÜFE’den esasen geçtik. Sonbaharda üç hane olursa şaşırmamak gerekiyor. Bu kadar yüksek enflasyona katlanıyoruz lakin büyümede yavaşlama var. En olumlu senaryoda büyüme yüzde 5-5.5 bekleniyor. İşsizlik esasen çift hanede. Yüksek enflasyona katlanıyoruz işsizlikte tek hanelere düştük mü hayır. Çift hanede de kalacak.
– Tahlil için atılması gereken acil adımlar hangileri?
Öncelikle iktisat siyaseti dizaynında liyakatın geri gelmesi gerekiyor. Bu işi bilen bireylerin bu siyasete taraf vermesi koşul. İktisat siyasetten, demokrasiden hukukun üstünlüğünden bağımsız değil. Bunların tahsis edilmesi gerekiyor.