Tarihi olaylar ve şahsiyetlerden ilhamla kaleme aldığı sürükleyici romanlarıyla öne çıkan Türk edebiyatının usta kalemi İskender Pala, bu kere Osmanlı asırlarının en gösterişli merasimlerinden olan bir saray düğünü etrafında gelişen maceralı bir kıssayı okuyucuya sunuyor. Pala, Osmanlı’nın çok istikametli, çok katmanlı bir o kadar da renkli ve şenlikli dünyasının kapılarını Surnâme’de aralıyor.
Osmanlı’da şehzadelerin sünnet merasimi ve padişah kızlarının evlenmesi münasebetiyle yapılan saray düğünlerine sûr-ı hümayun denilir. Saray düğünlerini ve bu düğünler için yapılan hazırlıklar, cümbüşler ile verilen armağanlara kadar tüm detaylarıyla anlatan edebî yapıtlara de surnâme (düğün kitabı) ismi verilmiştir. Sözlükte “düğün, ziyafet, şenlik” manasına gelen Farsça sûr sözüyle “mektup, yazılı belge” manasındaki nâmenin birleşmesiyle “surnâme” terimi oluşmuştur. Minyatürlerle süslenmiş adeta görsel bir şölen sunan surnâmeler Osmanlı’da saray hayatı, kent kültürü, cümbüş anlayışı üzere pek çok mevzuya kaynaklık ederek hem tarihî hem edebî bir nitelik taşımaktadır.
İKİZ KARDEŞLERİN HİKÂYESİ
Yazar, Surnâme isimli yeni romanında Osmanlı Sultanının üç şehzadesi için İstanbul’da on beş gün sürecek lisanlara destan bir sünnet düğünü tertip etmesi ve ardından yaşanan olayları sürükleyici bir anlatım ve kurguyla aktarıyor. Romanın kahramanlarından saat tutkunu ikiz kardeşler Hasan Nasreddin ve Hüseyin Nusreddin’in trajik öyküsü saraydan defterdar ve kazaskerin iktidar oyunlarıyla kesişmektedir. Kazasker ve defterdar ortasında yaşanan iktidar gayreti, bu uğraşta saraydan sokağa taşan ve mukadderatlarını etkileyecek hadiseler cereyan eder. Hasan Nasreddin ile kardeşi Hüseyin Nusrettin hayatları da kazasker ve defterdar ortasındaki yaşanan rekabetten nasibini alır.
Hasan Nasreddin ve Hüseyin Nusreddin çocuk yaştayken babalarının saat dükkânı ile meskenlerinin kundaklanmasının akabinde başka düşmüş iki kardeştir. Saatlere büyük bir tutkuyla bağlı olan Hüseyin Nusreddin bu elim hadiseden sonra akli melekelerini yitirir. Haseki Bimarhânesi’nde kalmakta olan Hüseyin Nasreddin çabucak her fırsatta mekanik saat çizimleri yapmakta ve bir saat dükkanına sahip olmanın hayaliyle yaşamaktadır. Kardeşi Hasan Nasreddin ise kendisine kol kanat geren Dobra Hatun’un işlettiği bir külhana sığınmış ve burada tanıştığı Zeyrek Şaban en yakın dostu olmuştur. Dobra Hatun’un yardımıyla bir kilit ustasının yanında çalışmaya başlayan Hasan Nasreddin on yıl sonra ustasının müsaadesiyle bir anahtarcı dükkânı açar.
Hasan Nasreddin ile kazaskerin kızı Visal Banu’nun aşkından, defterdar ve kazaskerin iktidar hırslarıyla sonu hüsranla neticelenen akıbetlerine beşere dair her duyguyu muharrir romanda incelikle husus ediniyor.
HAZIRLIKLAR AYLAR ÖNCESİNDE BAŞLAR
Romanın başlangıcından sonuna kadar bir Osmanlı saray düğünün bütün tarafları ve olmazsa olmaz teşrifatı anlatılıyor. Düğün için aylar öncesinden yapılan hazırlıklarla, devlet erkanından halka tüm kentin heyecanla izlediği Atmeydanı, Okmeydanı ve Tersane Bahçesi’nde tertip edilen cümbüşler, şenlikler, ziyafetler, esnaf alayları, gece şovları ve sunulan ikramlara kadar bir saray düğününde yaşanan çabucak hemen bütün ihtişam romanın havasına yansıyor. Lisanlara destan düğünde yalnızca üç şehzade değil âdet üzere halktan üç bin çocuk da sünnet ettiriliyor.
Osmanlı saray düğünlerinde Sultan’a sunulan çeşitli ikramlar ortasında mücevherlerle bezeli gösterişli saatlerin revaç bulduğu biliniyor. Kazaskerin Fransa’dan getirterek sarayın Mabeyn salonuna konulması niyetiyle Sultan’a düğün için ikram olarak verdiği kilitli bir kasa içindeki oturtma saat ve bu saatin kıssası romanın en heyecanlı sorununu oluşturuyor. Padişahın saatlere olan merakı, Osmanlı’da saatler, saat esnafı, saatçiler kethüdası ve saat üretim teknikleri hakkında pek çok anlatımı romanda okumak mümkün.
Pala, roman sanatının bütün imkanları içinde Osmanlı toplum hayatının şenlikli, eğlenceli, heyecanlı, hüzünlü ve bir o kadar da polisiye ve entrikalarla dolu iktidar çekişmesini ustalıkla ele alıyor. Nefes nefese süren ve memnun sonla nihayete eren roman, okurlarına Osmanlı sarayından payitahtın sokaklarına uzanan bir macera yaşatıyor.