Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanışının denetleyicisi olan Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, Osman Kavala dosyasını bu hafta Strasbourg’daki toplantılarında bir kere daha ele aldı.
Komite, uzlaşıyla kabul ettiği kararda, Türkiye’nin, öteki tüm Avrupa ülkeleri üzere, AİHM kararlarını “koşulsuz yerine getirme yükümlülüğünü” hatırlatarak, Strasbourg Mahkemesinin Kavala hakkında 11 Temmuz 2022 tarihinde açıkladığı son karara atıfta bulundu. AİHM, bu son kararında, 10 Aralık 2019 tarihinde açıkladığı ve Osman Kavala’nın derhal özgür bırakılmasını isteyen birinci kararın uygulanmadığı tespitinde bulunmuştu.
“Politik diyalog” vurgusu
Bakanlar Komitesi, geçmişte olduğu üzere, AİHM kararları gereği Türk yargısının Kavala’yı derhal özgür bırakması ve hakkındaki tüm suçlamaların düşürülmesi gerektiğini tabir etse de, bu hafta aldığı kararda önceliği Avrupa Kurulu ile Ankara ortasındaki politik diyaloğa ayırdı.
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi Periyot Başkanlığını yürüten İrlanda’nın Dışişleri Bakanı ile Türkiye Dışişleri Bakanı ortasında Kavala belgesine ait son vakitlerde gerçekleşen üst seviye diyaloğa dikkat çekilen kararda, iki bakana mevzuyu görüşmek üzere en kısa müddette tekrar temas davetinde bulunuldu. Komite ayrıyeten, Avrupa Kurulu üyesi devletlerden, Kavala evrakıyla ilgili olarak Türkiye ile üst seviye temasları “yoğunlaştırmalarını” istedi.
AKPM devreye giriyor
Kararla birlikte Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) de Kavala belgesinde resmen devreye giriyor. Bakanlar Komitesi Başkanlığı’ndan, “Kavala’nın mahpusta kalması halinde alınabilecek mümkün tedbirleri AKPM Lideri ile görüşmesi” isteniyor. AKPM mevzuyu 12 Ekim’de Strasbourg’da oylayacağı Türkiye raporu kapsamında ele alacak.
Kararda Türk yargısının Kavala evrakında oynadığı role de işaret edildi. Türk yargısına AİHM kararını uygulaması iletisi gönderildi. Bakanlar Komitesi, Osman Kavala hakkında iç hukukta devam eden temyiz ve Anayasa Mahkemesi süreçleri hakkında Türk makamlarından bilgi de istedi. Bu bilgilerin en geç 13 Ekim 2022 tarihine kadar Strasbourg’a iletilmesi talebinde bulundu.
Komite, genel olarak da, “Avrupa Kurulu standartlarından esinlenilerek, başta Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısal bağımsızlığı olmak üzere, Türkiye’de yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını teminat altına alacak acil adımlar atılması” davetinde bulundu.
Karar ne manaya geliyor?
Bakanlar Komitesi’nin kararı Strasbourg kulislerinde, Kavala evrakını diyalog yoluyla çözme istemi olarak yorumlanıyor. Komite, AİHM kararı bugüne kadar uygulanmadığı için kimi çevrelerce gündeme getirilen mümkün yaptırımlar konusunu şimdilik gündeme taşımamayı tercih etmiş oldu. Bunun yerine, Türk yargısının Kavala evrakını, AİHM kararları ışığında, iç hukukta çözebileceğine olan inancını lisana getirdi. Komite, Türk hükümetinin de bu sürece katkı sağlayabileceği görüşünde.
Bakanlar Komitesi böylece, bir yandan Osman Kavala’yla ilgili temyiz sürecini takip etmeye, bu sürece paralel olarak da mevzu hakkında Türk makamlarıyla üst seviye politik diyalog yürütmeye dayalı bir cins yol haritası belirlemiş durumda.
Strasbourg’da gözler artık AKPM’nin gelecek ay alacağı Türkiye kararına çevrilmiş durumda. AKPM’nin Türkiye kararında Osman Kavala’nın durumuna ayrılacak paragraf(lar), Bakanlar Komitesi’nde bundan sonraki tartışmalar açısından da belirleyici olacak.
AKPM, Avrupa Kurulu üyesi 46 ülkenin ulusal parlamentolarına mensup parlamenterlerden oluşuyor. Türkiye AKPM bünyesinde 18 milletvekiliyle temsil ediliyor.