Bu ismin, bestekarın vefatından yıllar sonra öbür biri tarafından verildiği öne sürülüyor.
Mashable Türkiye’nin Guardian’dan aktardığına nazaran bir tarihçi, Beethoven’ın hayatında hiçbir vakit Elise isminde birinin var olmadığı sonucuna vardı.
Bir Beethoven uzmanı Norman Lebrecht, yakında çıkacak olan Neden Beethoven? isimli kitabında, asıl ismi Bagatelle No. 25 La minör olan yapıtın ‘Für Elise’ olarak bilinmesinin, 1810 tarihli kayıp el yazmasındaki ithafın yanlış okunmasından kaynaklandığına dair ispatlar sunuyor.
ÖLÜMÜNDEN 38 YIL SONRA MÜNIH’TE BULUNMUŞTU
Lebrecht Guardian’a verdiği demeçte, 1865 yılında bir akademisyen olan Ludwig Nohl’un el yazmasına sahip olan Münihli emekli öğretmen Babette Bredl’i ziyarete gittiğini aktarıyor. Lakin yaşlı bayanın, ziyarete gelen akademisyene ithafı okurken dalgınlıkla kendi torunu Elise’in ismini söylediğini savunuyor. Elbette, ne Bredl ne de torunu yıllarca önce, 1827’de ölen Beethoven’la hiç tanışmamıştı.
Saygın bir uzman olan Nohl, Bredl’in elindeki kimi el yazmalarını incelemek üzere onu ziyaret etmişti. Sayfayı görür görmez Beethoven’ın el yazısını tanıdı ve daha evvel kimse tarafından bilinmeyen melodiyi piyanoda çaldı. Bredl’in müsaadesiyle notaları kopyaladı ve 1867 tarihli Beethoven kitabına dahil etti.
ARAŞTIRMACILAR YILLARCA ELISE’IN İZİNİ SÜRDÜ
Müzik popülerleştikçe, Elise’in kim olduğuna ait rivayetler çeşitlendi. Lebrecht kitabında müziğin kalıcı cazibesi hakkında şöyle yazıyor: “Havaalanındaki bekleme salonlarından telefonlardaki zil seslerine kadar dünya üzerinde istila etmediği tek bir alan neredeyse yok. Lakin, tüm bilgilerin çevrimiçi olarak elde edilebildiği bir çağda, gerçek Elise’in izini sürmek biraz beyhude bir efor oldu.”
Akademisyenler, Beethoven’in notlarını, bilhassa Elise’in yazıldığı devirle ilgili kısımlarını rastgele bir ipucu bulmak için adeta didik didik etti.
Beethoven tüm vakitlerin en büyük bestecilerindendi lakin aşk konusunda şanssız biriydi. Ortalarında daha sonra öteki biriyle evlenecek olan Therese Malfatti’nin de bulunduğu pek çok bayana aşık oldu.
Lebrecht şöyle diyor: “Therese Malfatti, Beethoven’a biraz yürek vermiş olabilir zira bu epey bakımsız fakat ünlü adam tarafından kendisine kur yapıldığı için gururu okşanmıştı. Beethoven ‘onu biraz güldüreceğim, ona bir modül yazacağım’ diye düşünmüş olabilir. Bundan daha fazlası değil.”
Lebrecht kitabında Therese Malfatti’nin meskeninde dinleti düzenlediğini ve Beethoven’ın sonatlarını ‘eşsiz bir ustalıkla’ çaldığını yazıyor. Malfatti akabinde piyanist Rudolf Schachner ile turneye çıktı ve 1851’de öldüğünde tüm müzikal varlığı ona miras kaldı.
Lebrecht’e nazaran Schachner, Für Elise el yazmasına sahip olan Bredl’in oğluydu. Therese’nin vefatından sonra iş bulamadı ve bir mühlet sonra ailesiyle birlikte daha fazla iş imkânı olan Londra’ya taşınmak zorunda kaldı. Lebrecht, Bredl’in onlar çok uzakta olduğu için yıkıldığını ve tahminen de Nohl ziyarete geldiğinde onları düşündüğünü söylüyor; ayrıyeten gelini Elizabeth’in ailelerinde Elise olarak bilindiğini ve torununun ise Elise olarak vaftiz edildiğini ekliyor.
‘BIR İSİM VERİLECEKSE BUNUN ‘FÜR THERESE’ OLMASI GEREKİRDİ’
Lebrecht şöyle yazıyor: “El yazmasının başlığını ‘Für Elise’ olarak okuyor. Ya o esnada torununu düşündüğü için lisanı sürçüyor ya da Londra’daki küçük Elise’in keyifli olmasını sağlamak için kasıtlı olarak bunu yapıyor.”
Ve başlık bu formda kalıyor… Lebrecht bu ismin Beethoven ile hiçbir irtibatı olmadığını lakin illa bir isim verilecekse bunun ‘Für Therese’ olması gerektiğini düşünüyor ve şöyle devam ediyor: “Ama şayet müzik herkes içinse, bunun ne manası var ki?”
Peki ünlü bestekar yaşasaydı bu keşif hakkında ne kaygısı? Tarihçi ve Beethoven uzmanı Norman Lebrecht bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Sanırım tüm mesleğini hiç var olmamış bir Elise’nin kim olduğunu keşfetmeye adayan akademisyenlere kahkahalarla gülerdi.”
Lebrecht, ünlü bestekarın el yazmasının, hiç ayak basmadığı Münih’te, ismini hiç duymadığı bir bayanın eline geçtiğine dikkat çekiyor ve ekliyor: “Beethoven yeterli latifeleri severdi.”