Trabzon’un Araklı ilçesinde, 3 yıl evvel 8 kişinin hayatını kaybettiği, 2 kişinin kaybolduğu, 13 binanın yıkıldığı sel felaketine yönelik Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Mühendislik Fakültesi’nce rapor hazırlandı.
Yaşanan sel felaketinde 8 kişi hayatını kaybetti, 2 kişi kayboldu ve 13 bina yıkıldı.
Araklı ilçesi Çamlıktepe ve Yeşilyurt mahallelerinde 18 Haziran 2019’da şiddetli yağmur, sel ve heyelanlara yol açtı. Heyelan sonucu önüne set çekilen Karadere, biriken toprak ve balçığı sürükleyerek, taştı. Sele kapılan 10 kişi kayboldu, 4 kişi ise yaralı kurtarıldı. Bölgeye sevk edilen askeri helikopter ve kurtarma takımları, mahsur kalan 76 kişinin inançlı bölgelere tahliyesini sağladı. Selde kaybolan 8 kişinin cansız vücuduna ulaşılırken, 39 yaşındaki kayıp Mahmut Köseoğlu ile 16 yaşındaki Cengiz Cevahir’in cenazeleri bulunamadı. Sel felaketinde Çamlıktepe’de 9 bina yıkılırken, tahliye edilen ortalarında 4 katlı okulun da yer aldığı 13 bina da iş makineleriyle yıkım sağlandı.
Dere yatağına denetimsiz döküldüğü saptanan hafriyat, taşkına neden olan faktörler ortasında gösterildi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nce oluşturulan akademik ve uzman grup tarafından ilçedeki sel afetine ilişkin ‘Teknik İnceleme Raporu’ hazırlandı. Sayıştay’ın yayımladığı kapsamlı ‘Taşkın Risk Raporu’ içinde de yer verilen teknik raporda; bölgede dere yatağına denetimsiz döküldüğü saptanan hafriyat, taşkına neden olan faktörler ortasında gösterildi. Yaklaşık 3 yılda tamamlanan raporda, ‘Dere yatağına denetimsiz formda dökülen hafriyat taşkına sebep olan faktörler ortasında gösterilmiştir. Misal halde bilhassa Karadeniz Bölgesi’nde gerçekleşen taşkın afetlerini tetikleyen sebepler ortasında dere yataklarına denetimsiz hafriyat dökümü kıymetli yer tutmaktadır’ denildi.
“Dere yataklarına yapılan müdahaleler taşkının şiddetini arttırmıştır.”
KTÜ Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Konseyi Üyesi Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Hakan Ersoy, hazırlanan raporla ilgili şunları söyledi: ‘Raporun sonuçları çok net ve açık. Çok yağışla tabanın suya doygun hale gelmesi sonucunda üst kotlarda bir heyelan kütlesi dere yatağını kapatıyor. Bu heyelan kütlesi yaklaşık 7-8 metre yüksekliğinde. Gelen dere de orada birikerek bir baraj oluşturuyor. Biz bunlara heyelan barajları diyoruz. Heyelan gereci suyla bir arada ardı dolunca bir göl oluşuyor ve tekrar çok yağışlara bağlı bu heyelan gerecinin patlaması sonucunda gerideki su sütunu aşağıya yanlışsız hareket ediyor. Oradaki binalarda yaklaşık 6-7 metrelik bu su sütununun izine rastladık. Çalışmalar sonucunda da heyelandan sonra meydana gelen o hareketli su sütununun izlerini tespit ettik. Meydana gelen afetin temel sebebi heyelanın ardında biriktirdiği suyun patlaması ve büyük bir debiyle aşağıya yanlışsız hareket etmesi. Dere yataklarına yapılan müdahaleler dere yatakları kısmen hafriyat gereçleriyle doldurulması, kesitinin değiştirilmesi üzere etkenlerde burada katalizör tesiri yapmıştır. Yani taşkının şiddetini artırmıştır’
“Doğanın karşısında durduğumuz sürece tabiat bizden güçlüdür, yıkıp geçecektir.”
Derelere yapılan müdahalelerin afetlere neden olduğunu vurgulayan Ersoy, ‘Hepimiz biliyoruz ki bilhassa Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bu tabiat kaynaklı afetler aslında tabiat olayları taşkın heyelan daima oluyor. Bunun en değerli karşımıza çıkan tesiri dere yataklarına yapılan müdahaleler. Dere yatağı bir yerden gitmez. Dereler daima yaşayan bir varlıktır. Biz bu yaşayan varlığa hiç onu dikkate almadan müdahale eder, yatağını değiştirir, dar kesitlere sokar ya da bu bölgelere imar verirsek bunları yaşamaya devam edeceğiz. Tabiatın karşısında durduğumuz sürece tabiat bizden güçlüdür, yıkıp geçecektir. Hasebiyle dere yataklarına yalnızca dinlenmek için yalnızca piknik yapmak için gidip, yerleşimlerimizi oralardan uzak tutarsak bu cins tabiat kaynaklı olayları afete dönüştürmeyiz’ dedi.