Geçen hafta ABD’li ünlü yatırım bankası Morgan Stanley bir rapor yayımladı. Rapor Türkiye’ye yönelikti. Fakat tanınan kısımlar olan büyüme ve taban fiyat dikkat çekti. Raporun detaylarına bakıldığındaysa seçim sonrasına yönelik senaryolar dikkat çekiyordu.
Morgan Stanley, her yatırım kurumu üzere yıl sonu yaklaşırken, senaryolar üzerinden yıllık kestirimler yapıyor.
Yabancı yatırım kurumlarının kıymetli bir farkı, stratejileridir. Türkiye, dünyada son 1 yıldır izlediği iktisat siyasetleriyle dikkat çeken bir ülke olurken, global iktisatta meselelerin sürdüğü dünyada gelişmiş ülkeler kitaptan okuduğunu yapıyor. Bizdeyse Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin vurguladığı formda ‘heterodoks’ yani ‘ortodoks olmayan’ yani kitaptakinin aksisi uygulamalara başvuruluyor. Süreçlerini ve sonuçlarını daima birlikte yaşıyor ve görüyoruz.
Ekonomi siyasetleri süreksiz mi?
Bu siyasetlerin meyvelerini yemeyi bekleyenler olduğu kadar dikenlerinden korunmayı bekleyenler de var. Lakin klasik tabirle hepimiz tıpkı gemideyiz. Dikenlerden kaçanlar bir yandan bu iktisat modelinin süreksiz olduğunu 2023 seçimlerine kadar sürdürülebileceğini öngörürken seçim sonrası da değişeceğini varsayıyor. Meyvelerini yiyenlere bir şey diyemiyoruz aslında onlar için sorun yok galiba ancak anladığımız kadarıyla büyük bir kesim değil. Tekrar de devir periyot ekonomistlerin ‘servet transferi’ olarak tanımladığı modele bakıldığında nemalanması gereken bölümlerin de şikayetleri yükseliyor.
Herkes şikayet halinde.
Karları rekorlar kırıyor denilen ve oransal olarak sahiden de rekor kıran bankalar şikayet ediyor. Maaşlı kesim aslında şikayet halinde. İktisat idaresine bakıyoruz onlar da şikayet ediyor. KKM’de aşikâr bir kısma transfer yapılıyor, bakınca son datalarda oraya geçişler de azaldı. Borsada rekor üstüne rekor kırılıyor, uzmanlar aman dikkat diyor, birileri tutuklanıyor. Enflasyon düşecek deniyor lakin fiyatlar artıyor. Kredi için faizler indiriliyor ancak herkese verilmiyor. Endüstrici de alamıyoruz, aldığımız kıymetli diyor. Kur ne hoş yükselmiyor deniyor, geçen yılın iki katı olsa da, ihracatçı yükselsin diyor. Bir yandan da ekonomistler kurun yükselmemesi için yapılanların maliyetini hesap ediyor. İhracat artacak deniyor, evet artıyor fakat ithalat daha çok artıyor. Cari fazla deniyor, cari açık daha çok artıyor.
Yazmaya devam ettikçe iktisatta şikayetlerin sonu gelmiyor. Pekala Morgan Stanley ne diyor?
Seçime kadar aralıkta enflasyonun yüzde 70’e, mayıs 2023’te de yüzde 47’ye düşmesi bekleniyor. Minimum fiyatın yüzde 60 artması bunun da enflasyonist baskı oluşturması öngörülüyor. Seçime kadar kamunun fiyatladığı mallarda tavan fiyat uygulamasıyla talebin sonlandırılması halinde bir enflasyonla çaba öngörülüyor.
Senaryoları ve mümkün sonuçlarını eski üst seviye bankacı Prof. Dr. Şenol Babuşçu inceliyor.👇
twitter.com
Senaryo, iktidarın 2023’te tekrar seçilmesi üzerine gelecek yıl iktisat siyasetinde seçim sonrası da motamot devam edilmesi biçiminde.
Düşük faiz siyaseti devam edecek, yüzde 9’da kalması bekleniyor. Krediler ve yabancı paralar üzerindeki sıkı denetimlerin de sürmesi bekleniyor. 2023’te büyüme ve ihracatta yavaşlama bekleniyor ve kurda denetimli bir yükseliş öngörülüyor. 2023 büyümesi bu senaryoda yüzde 2,8 bekleniyor. 2023’ün ikinci yarısında birinci yarısına nazaran, TL’de bedel kaybı ve ertelenen fiyat ayarlamaları enflasyonu tekrar tetikleyebilir. Enflasyonun da yüzde 53 düzeyinde oluşması öngörülüyor.
Her iki senaryoda da 2023’de büyüme yavaşlayacak. İhracatta yavaşlama ve seçim öncesi dış finansman gereksinimi dikkate alınarak paranın paha kaybetmesine müsaade verilecek.
İkinci senaryoda işlerin değişmesi halinde olacakları kestirim ediyor. İktidarın değişmesi ya da kalması burada tesirli değil. Bir biçimde siyaset değiştiğinde neler olacak?
twitter.com
Ortodoks siyasetlere geri dönülecek ve makro istikrar programı uygulanacak. Bu senaryoda faiz oranları seçim sonrası yüzde 35’e yükselecek. Bankacılıkta düzenlemeleri eskiye dönecek böylece yurt dışından sermaye, portföy ve yatırım gelecek.
Bu senaryoda ayrıyeten mali duruşla faizler yüzde 35’e çıkacak. TCMB’nin kredibilitesi ve rezervleri artacak. TL’nin paha kaybı sınırlanacak. Lakin fiyatlamalardaki gecikmeler, düşüşü yavaşlatacağından enflasyon 2024 yılında da yüzde 20’ler seviyesinde olacak. Bütçe açıkları 2022 sonunda ve doğalgaz, elektrik, kamunun belirlediği başka fiyatlamalar, KKM maliyeti ve maaş artışları da eklenince bu oran 2023’te artacak.