Kayıp evladının peşinde koşmak için tahminen de bu kadar uzun yaşaması gerekiyordu. Ona bu kadar uzun bir ömür bahşeden hayat, pek de cömert davranmış sayılmaz lakin. Bu uzun ömrün tam 45 yılını kayıp oğullarını, gelinlerini bulmak için harcamış bir anneydi o. Arjantinli insan hakları savunucusu, kayıp annelerinin dünyaca ünlü yeri Plaza de Mayo’nun başkanı, acılı annelerin sembolü Hebe de Bonafini 93 yaşında öldü. Ülkesi Arjantin’de vefatı üzerine üç günlük yas ilan edildi.
Cesaretten öbür silahı yoktu
Kaybedilen 30 bin evladın akıbetini sormak için 1976-1983 yılları ortasında işbaşında olan faşist askeri diktatörlük periyodunda kurulan Plaza de Mayo Anneleri (Madres de Plaza de Mayo) Derneği‘ne liderlik etmek lakin bir annenin göze alabileceği bir cüretti. Kayıp olan evlatlar ortasında Bonafini‘nin iki oğlu ile gelini de vardı. Hayat bu süper anneye cesaretli olmaktan diğer hiçbir şey vermedi.
Yıllardır sürdürdüğü evlat arama çabasının giderek radikalleştirdiği Bonafini ülkesinin yöneticilerine de sert tenkitler getirmesiyle biliniyordu. Tahminen de tek sevdiği başkan olan Arjantin Devlet Lideri Yardımcısı Christina Fernandez de Kirchner’in Bonafini’den “Arjantin’in gururu” diye kelam etmesi çok yerindedir. Devlet Lideri Alberto Fernández’in “Plaza de Mayo Anneleri’nin kurucusu, askeri diktatörlüğün karanlık gecesine ışık getirdi” kelamlarına de herhalde itiraz eden çıkmaz. Elbette tartışmalı tavırları da olmuştu Bonafini’nin. Önderi olduğu dernek faydasına girdiği kimi işler nedeniyle “dolandırıcılıktan” yargılandığı da olmuştur. Hiçbir suçlamanın kanıtlanamadığı bir davaydı bu.
Hebe María Pastor ismiyle 4 Aralık 1928’de dünyaya gelen Bonafini ailesinin uzakta olan okulunun yol parasını ödeyememesinden dolayı ilkokul eğitimini tamamlayamamıştı. O da “çocuk gelin“lerden biriydi. Şimdi 14 yaşındayken Humberto Alfredo Bonafini ile evlenmiş, bu evlilikten Jorge Omar, Raúl Alfredo ile María Alejandra isimli çocukları dünyaya gelmişti. Birinci iki çocuğu diktatörlüğün kurbanı oldu. Faşist cunta iktidara geldiğinde Bonafini bir konut hanımıydı. Askeri cunta evvel oğlu Jorge’u aldı elinden. Jorge’un eşi María Elena Bugnone Cepeda da 25 Mayıs 1978’de cunta tarafından kaybedildi. İkisini de o günden sonra gören olmadı. Bonafini’nin ikinci oğlu Raúl de Berazategui‘de bir sendika toplantısına katılırken kaçırıldı. Onu da daha sonra kaybedilen eşini de o günden sonra kimse görmedi.
Oğlunu ararken, emsal durumda olan öteki bir bayanla, Azucena Villaflor ile tanışınca Plaza de Mayo’da 30 Nisan 1977 Cumartesi günü günümüze kadar süren beyaz başörtülü anneler aksiyonu başlamış oldu. Bonafini’nin verdiği kararlı çaba sonuç verdi; Hem Jorge hem de Raúl’ün kaybolmaları insanlığa karşı işlenen hataların soruşturulduğu davalara dahil edildi, failler mahpus cezalarına çarptırıldı. Bonafini‘nin gayretinin uzun soluklu oluşunu tahminen de şu cümlesi düzgün anlatır: “Çocuklarım kaybolduğunda kim olduğumu unuttum, kendimi hiç düşünmedim“.
Henüz 49 yaşındayken iki çocuğunu kaybetmiş bir anne olarak doğal önderi olduğu anneler çabası milletlerarası alanda tanınır oldu. Bunun getirdiği büyük de bir dayanak vardı haliyle. Bonafini, Britanyalı Sting ile İrlandalı U2’nin konserlerinde çıkarıldığı sahnede gayretini anlattı. Paris’te Yves Montand, Simone Signoret, Catherine Deneuve’nun yanı sıra sonradan Fransa Devlet Lideri olacak François Mitterrand’ın da iştirakiyle Arjantin’in Paris Büyükelçiliği önünde protesto gösterisi gerçekleştirdi.
Lafını hiç esirgemedi
Emperyalizmden o kadar nefret ediyordu ki, 11 Eylül 2002’de ABD’deki Dünya Ticaret Merkezi‘ne yapılan akınlar için “bu bahiste ikiyüzlü davranmayacağım. Bu atak beni hiç incitmedi” dedi. 2005 yılında Papa II. John Paul’ün “pek çok günah işlediğini, bu nedenle cehenneme gideceğini” söyledi. 2011’de Arjantin siyasetinin durumuna değinerek Kongre’nin “sıçan ile engerek yuvasından öteki bir şey olmadığını” haykırdı. Bu tavrı hiç değişmedi. 2015 yılında, Fransız hiciv mecmuası Charlie Hebdo’nun ofislerine yapılan saldırıyı kınadı lakin öte yandan da “sömürgeci Fransa’nın binlerce küçük ülkeyi harabeye çevirdiğini, bu nedenle kriminal terörizm hakkında konuşmak için ahlaki bir yetkiye sahip olmadığını” lisana getirdi.
Tam 45 yıl hem kendi çocuklarının hem de kaybedilen başka evlatların haklarının savunucusu olan bu büyük mücadeleci, geride acılara direnme, zorluklar karşısında yılmama, hiçbir güce boyun eğmeme üzere büyük bir miras bıraktı.
Sadece Arjantin’in değil, tüm insanlığın gururuydu.