Önce Sezar’ın hakkı Sezar’a: Borsa bir kumarhane yahut batakhane değil, üretim, yatırım yapan, istihdam sağlayan şirketlerin uzun vadeli ve uygun şartlı finansman sağladıkları yerdir. Bu nedenle iktisadın en kıymetli dişlilerinden biridir, değilse de olmalıdır. Hele Türkiye üzere tasarruf oranı yeteriz, bankaların ipotek edecek malı mülkü olmayana kredi vermediği ülkelerde…
Yani işsizliğin azaltılması, Türkiye’nin büyümesi için borsaya muhtaçlığımız var. Lakin natürel bunun için bir kumarhane üzere değil gerçek bir borsa üzere işlemesi gerekiyor.
Borsa İstanbul 1985 yılında kuruldu. O gün bugündür borsada üçkağıt, manipülasyon, insider trading (İçeriden öğrenenlerin ticareti) olayları, tezleri bitmedi.
Elbette bütün payları tıpkı çuvala doldurmuyorum. Erdemir Ereğli, Koç Holding, THY üzere büyük şirketlerin pay senetlerinde işler üç aşağı beş üst olması gerektiği üzere işledi, işliyor. Lakin pek çok şirketin pay senedi de manipülatörlerin av alanı haline geldi.
Bunun en son örneği, geçen yaz yaşanan ve on kişinin gözaltına alınması, beşinin tutuklanmasıyla biten bankacılık payları manipülasyonuydu. Borsada Şekerbank ve TSKB payları birkaç haftada yüzde 300, Vakıfbank payı yüzde 200 yükseldi. Enflasyondan korunmak için sığınacak bir liman arayan on binlerce küçük tasarruf sahibi, çok kazanacakları beklentisiyle paralarını bu paylara yatırdı.
Derken, Eylül’ün ikinci haftasında bu paylar bir anda düşmeye başladılar. Birkaç gün içinde yüzde 50’den fazla kıymet kaybettiler. Trene son vagondan atlayan, yani en yüksek düzeyden pay alan küçük tasarruf sahiplerinin paraları pula döndü.
Bankacılık paylarındaki çılgın yükseliş yaşanırken Hazine Maliye Bakanı Nurettin Nebati borsayı överek “Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı açık” demişti. Bu kelamlarına dair hiçbir pişmanlık belirtmedi.
Bankacılık paylarındaki manipülasyonla ilgili on bir kişi gözaltına alındı, beşi tutuklandı. Lakin onlar da özgür kalmak için çok fazla beklemeyecekler üzere görünüyor, zira İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı geçtiğimiz günlerde bu operasyonun “Örgütlü” yapılmadığına, “Suç işlemek maksadıyla örgüt kurma” cürmünden kovuşturmayı gerektirecek bir durum olmadığına karar verdi.
Birkaç kişi tutuklanınca borsada manipülasyon bitti mi? Geçen hafta Kontrolmatik, Hektaş, Sasa üzere şirketlerin pay senetlerinde sert düşüşler vardı. Son bir yılda yaklaşık yüzde 1000 (Bin!) yükselen bu paylar geçen Perşembe ve Cuma günleri art geriye yüzde 10 düştüler. Borsa kulislerinde bu payları üst taşıyan manipülatör kümelerinin yeteri kadar kazandıklarına karar verdiği ve satışa geçtiği konuşuluyor. Şayet bu sav doğruysa ve düşüşler bu hafta da sürerse bankacılık payları manipülasyonunda olduğu üzere bu paylarda de çok sayıda küçük tasarruf sahibinin canı yanacak demektir.
TSKB ve Vakıfbank üzere Hektaş ve Sasa’nın da çok pahalı şirketler olduğuna olduğuna kuşku yok. Fakat tıpkı sorular onlar için de geçerli:
-Bu payların pahası yüzde 1000 artarken ve manipülasyon söylentilerini sağır sultan bile duymuşken neden tedbir alınmadı, neden beklendi?
-Yatırımcıları çok oynaklığın getirdiği risklerden koruyan “Volatilite Bazlı Önlem Sistemi” neden uzun mühlet çalıştırılmadı?
-Vatandaş dolara yönelmek yerine parasını borsaya yatırsın diye olağandışı fiyat hareketlerine göz yumuluyor savları hakikat mu?