Şubat ayının gelmesiyle birlikte, birinci cemrenin havaya ne vakit düşeceği merak ediliyor. “Ateş”, “kor”, “köz” üzere manaları olan ve halk ortasında birer hafta ortayla düştüğü kabul edilen cemrenin, soğuk kış günlerinin akabinde havayı, suyu ve toprağı ısıttığına inanılıyor. Pekala, birinci cemre ne vakit düşecek?
İLK CEMRE NE VAKİT DÜŞECEK?
Her yıl 20 Şubat tarihinden başlayarak birer hafta ortayla havaya, suya ve toprağa düştüğüne inanılan cemrenin birincisi 19-20 Şubat’ta havaya, ikincisi 27 Şubat’ta suya, üçüncü ve son cemre de 6 Mart 2023 günü toprağa düşecek.
Üçüncü cemrenin akabinde baharın geldiği kabul ediliyor.
“Cemre düşmesi” ayrıyeten hayvancılıkla uğraşanlar için soğuk nedeniyle dışarı çıkaramadıkları hayvanların otlaklara kavuşma vaktinin yaklaştığını, tarımla uğraşanlar için de toprağın işlenme devrine gelindiğini söz ediyor.
CEMRE NEDİR?
Cemre, İlkbahar başlangıcında yedişer gün ortayla; evvel havada sonra su ve toprakta oluştuğu sanılan sıcaklık artışı. Arapça olan sözcük kor durumunda ateş manasına gelir. Mina Vadisi’nde Arafat’tan gelen hacıların attıkları taşlarla oluşan yığınlara da “cemre” ismi verilir.
Türk ve Altay halk kültüründe ve mitolojisinde İmre (İmere yahut Emire) ismi verilen cinin neden olduğuna inanılır. İlkbaharda görünüp titrek ışıklar saçarak göğe yükselir. Sonra buzların üzerine düşerek onları eritir.
Oradan da yere girer. Bundan sonra ısınmış topraktan buhar yükselir. Buyruğa baharın gelişini temsil eder. Bulgarlarda Zemire olarak yer alır. Anadolu Türkçesindeki Arapçadan gelme Cemre sözcüğünün aslında bu ismin benzetme yoluyla değişmiş hali olduğu söylenebilir.
İlk cemre havaya ve yedişer gün ortayla da suya ve toprağa düşer. Zemre ise Kumuk Türkçesinde nem, buhar üzere manalara gelir. Tasavvuftaki kor ve ateş kavramlarının mecazi manaları vardır. Temizlenmeyi ve tekrar doğuşu temsil eden ateş aşk kavramının yakıcılığıyla da yakından ilgilidir.
Azerbaycan Türklerinin yaratılışla ilgili eski inançlarından kaynaklanan ve Nevruz Bayramından evvel, yılın son çarşamba gününde yapılan “boz ayın dört çarşambası”, uygulamasını tabir eden “Cemle” sözcüğü de “Cemre” ile tıpkı sözdür.
Buradaki “Cemle” de köken olarak “İmir, İmere, Emire” sözcükleriyle temaslıdır. Celal Beydili’ne nazaran; kimi sözlüklerde gösterildiği üzere, Arap lisanından geldiğini söylemek hakikat değildir.