“Yukarıdaki sanatkarlar, aşağıdakilerden daha fazla oldular… Tam bir yaprak dökümü…” Evvelki gün akşam saatlerinde kaybettiğimiz İlhan İrem’in akabinde toplumsal medya hesabında bu türlü yazmış Işıl Yücesoy.
Ülkemizin kıymetli, aydın sanatkarlarını kaybediyoruz. Erken bir veda bu… Bir devrin Türk pop müziğine damga vurmuş bir isim İlhan İrem… 1970’ten günümüze kadar müzikleriyle hüzünlendik, heyecanlandık, sevdalandık…
İlhan İrem, unutulmayacak bir sanatçı. Unutulmayacak diyorum zira İlhan İrem medyadan ve sahnelerden uzak olduğunda dahi daima göz önündeymiş üzere gündemdeydi müzikleriyle… Büyük ustayı klasikleşen müziği “Konuşamıyorum (Sazlıklardan havalanan)” müziğiyle uğurluyoruz.
FETÖ’YÜ YAZMIŞTI
Sadece sanatı değil ülkesinde olup bitenleri de daima önemsedi sanatçı, gazetemizde ve öbür gazetelerde siyasi yazılar yazdı. Hatta bir periyot bir yazısında FETÖ elebaşı Fethullah Gülen’e “Fetuş” dediği için hakkında dava açıldı. Doğal o periyot şu anki iktidarın “Hocaefendi” dediği yıllardı, 1999’du. Gerçek bildiği yoldan hiç sapmayan sanatçı, inandığını ve adaleti savundu. Sanatıyla jenerasyonlara örnek oldu, gönül tahtımıza oturdu.
Bugün Türk pop müziğinin hükümdarını kaybetmenin hüznü içindeyiz. İlhan İrem ile bundan beş yıl evvel röportaj için stüdyoda buluşmuş ve keyifli bir sohbet gerçekleştirmiştik.
İlhan İrem’in sohbetimiz sırasındaki “Sanatçı hiçbir şey olmak istemez. Yalnızca ruhunu döker. Problemini çözmekten, yaratarak rahatlamaktan öteki bir hedefi yoktur” kelamları aslında ne kadar gerçekti.
Sanatçı, yaşadığı müzik sevgisini şöyle tabir etmişti: “Başka bir dünyada yaşıyorum. Kalabalıkların içinde boğulduğu başka dünyadan hiçbir beklentim yok. Çocukluğumdan beri buralara benzemeyen içimdeki uzaklıklardan kıymet biçilmez hoşluklar akıyor. Müzikler, niyetler, güya bir bütünü oluşturan kesimler olarak daha çok küçük yaşlardan başlayarak birbiri gerisine yığıldıkça ‘bunları yazmalıyım’ dedim. Müziklerimi hiçbir deformasyona uğratmadan, yaratıldıkları andaki samimiyetle yansıtmaktan diğer bir şey düşünmedim. İçimdeki cihanı yazıyordum ve bu bir yalnızlık seyahati idi. Sonra, birinci on yıldaki yıldızlığın dünyevi çekiştirmelerinden arınmaya başladıkça, sonsuz bir içtenliğin yarattığı çekim alanında emsal hissedişlerin ışıklı karanlığında bunalan sessiz kalabalıklarla buluştum.”
ROMANTİK PERİYOT…
İlhan İrem’in sanat hayatından kısaca kelam etmek gerekirse, kendisi 70’li yılları “romantik dönem” olarak adlandırırdı. 1973 yılında kendi imkânları ile birinci 45’liği “Birleşsin Bütün Eller – Bazen Sevinç Bazen Keder” ile beklediği başarıyı o periyot yakalayamadı. İkinci 45’liği “Yazık Oldu Yarınlara – Haydi Sil Gözlerini” genç sanatçıyı bir anda Türkiye’deki en tanınan müzikçilerden biri yaptı. Üçüncü 45’liği “Anlasana” (1975) ile herkesin müziklerini bildiği bugünlere kadar geldi.
Öznur Oğraş Çolak’ın 30 Eylül 2017 tarihinde yaptığı İlhan İrem söyleşisinden…
‘SOYTARILAR BİLE DAHA KİŞİLİKLİDİR’
- Muhalif sanatkarlar günümüzde maalesef sıkıntılar yaşıyor. Sanat ve muhalif olmak, bu bahiste ne düşünüyorsunuz?
Sanat yapısı gereği muhaliftir. Hiç kimsenin sessiz kalamayacağı bu türlü periyotlarda, muhakkak maksatlar için sessiz kalan ve gündemin akışına giden sanatkarlar görmek üzücü. Soytarılar bile çıkarlarının peşinde bel büken pervanelerden daha kişiliklidir.
ÇAĞDAŞ BİR OZAN
Bursa’da 1 Nisan 1955’te dünyaya gelen İrem, 1969’da ortaokul son sınıftayken, okul orkestrasının solisti olarak müziğe birinci adımını attı. İrem, 1970’te Milliyet gazetesinin düzenlediği liseler ortası müzik müsabakasında “Meltemler” ismini verdikleri orkestra ile Marmara Bölgesi birincisi oldu.
1973-1981 ortasında, 10 adet 45’liği yayımlanan başarılı sanatçı, 1979’da senfonik yapıdaki “Sevgiliye” uzunçalar plağıyla akademik bir çalışma yaparak, müzik hayatında yeni bir yola girdi.
“Sevgiliye” albümünde kendi yazdığı kelamlar dışında, bir Nâzım Hikmet şiiri olan “Hoşgeldin”i besteleyip seslendirdi. Sadece kendi yapıtlarını seslendirmeyi sürdüren, kendine has bir ekol oluşturan İrem, 1980’li yıllarda hikayelerini besteleyerek kurguladığı uzun soluklu müzik yapıtlarıyla, senfonik rock usulünde çalışmalara yöneldi. Sanatkarın öyküleri, denemeleri, şiirlerinin yer aldığı beş kitabı yayımlandı.
Soyut fotoğraf çalışmaları da yapan sanatçı şahsî fotoğraf stantları açtı. Birçok ödül alan ve 7 altın plak kazanan sanatçı, hayranları tarafından “çağdaş bir ozan” olarak görülüyordu. Eşi Hansu İrem ile 1 Ekim 1991 tarihinde evlenen İrem’in son devir yapıtlarının pek birçoklarının şiirlerini eşi yazdı. Sanatçı, bir müddettir böbrek yetmezliği nedeniyle tedavi görüyordu.
NE DEDİLER?
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, sanatçı İlhan İrem’in ailesine, sevenlerine ve sanat topluluğuna başsağlığı diledi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da Twitter’dan başsağlığı bildirisi paylaştı. Sanatçı ve siyasalların İlhan İrem iletileri şöyle:
- ÇAĞAN IRMAK: Dünya artık biraz daha buruk sensiz. Kuramayacağım kadar büyük cümleleri hak ediyorsun. Seni çok sevdik çok sevdim. Hoşça kal hoş adam. Müziğin ve müziklerin sonsuzlukta anlaşılır umarım. Işık içinde uyu. Senin tabirinle “ışık ve sevgiyle” kal gittiğin yerde. En sevdiğim şarkın “Donuk yolculuk” ile değil Buruk ile uğurluyorum. Benim için rock müzikte düşen bir yaprak değil o ağacın kendisi idin.
- EKREM İMAMOĞLU (İBB Başkanı): Sanatçı İlhan İrem’in vefat haberine çok üzüldüm. Üslubu ve besteleriyle hepimizin zihninde, anılarında çok hoş bir yer bıraktı. Sanatçımıza Allah’tan rahmet; yakınları, ailesi ve tüm sevenlerine başsağlığı diliyorum.
- FAZIL SAY: İlhan İrem’in vefatını üzünüyle öğrendim. Çocukluğumuzdan beridir kendi yolunda gitmiş bir sanat insanıydı. Müziğinde, bestelerinde ve yorumunda şiirsel bir doku ve hassaslık vardı daima.
- NÜKHET DURU: Canım arkadaşım, gençlik arkadaşım, gençliğim hatta… Istırabımı anlatmaya yetmiyor sözlerim… Çok sevdiği bir dostu kaybettiğinde, sonsuz bir yalnızlık hissi içinde buluyor insan kendini. Çabucak anılara sığınmaya çalışıyorsun, ruhunu oradan sağaltmak istiyorsun ancak olmuyor, telaşla geçen yıllar içinde başka düşülen hayatların pişmanlığı beliriyor içinde, “ah niçin son 3-4 senede daha çok görüşmedik”, “en son mayısta mı konuşmuştuk” filan, bu türlü şeyler geçerken zihninden sen vahim ve çaresiz bir hasretle kalakalıyorsun. İlhan, canım, arkadaşım, seni çok seviyorum, huzurla uyu biz müziğinle sevinir, üzülür, duygulanır ve avunurken… Ölümsüzlük zati bu değilse nedir?
- FİLİZ AKIN: Haberlerde gördüm, genç sayılacak bir yaşta, 67 yaşında, İlhan İrem’i kaybetmişiz. En sevdiğim müziğiyle, sevgi ve müzikle anıyorum bir vakitlerin efsane şarkıcısını… “Nereden bileceksin ayrılığın acısını / Sen hiç sensiz kalmadın ki” Ne hoş sözlerdir artık onun yokluğundaki hüznü anlatan… Elveda İlhan İrem kimse ayrılığı bu kadar şiirsel kılmamıştı…
İlhan İrem’in 21 Nisan 2009 tarihli gazetemizin ikinci sayfasında çıkan yazısı.
BAY KÖTÜLÜK…
İLHAN İREM
Nitelikli yaşayan, derinlikli üreten, teslimiyetsiz yurtseverliğini ve Mustafa Kemal aydınlığını sürdürenlerin hâlâ soluk alıyor olması, insanın faziletinden, çağın aydınlığından kopuk birilerini çok rahatsız ediyor.
Daha harikasını görenler / gösterenler yaşadıkça, ucuz duyarlıklar sirkine kendilerini paketleyip yutturmaları sıkıntı.
Oysa, anlaşılmaz bulduklarını yaftalamaya, engellemeye uğraşmalarına… Rahatsız olmalarına gerek yok!
Bazıları için hiç olmayan, kimileri için hiç ölmeyen hoşluklar vardır…
Ki, bu cümlenin iki yarısı, birbirinin içine geçmesi imkânsız iki başka boyuttur.
Sistemin içinde yaşayarak ve susarak bu rezilliğin kesimi olanlar;
Bir kısır döngüye ilişkin olmayı reddederek, hayatıyla, sanatıyla, duruşuyla, daha yaşanılır bir dünyanın hengamesini veren insanlara köstek olacaklarına, kendi hayatlarını gözden geçirmeliler.
Sıkıntısını çektikleri eksiklik hissinin dermanı, hayatında, işinde, sanatında, hiçbir ucuzluğun ardına, hiçbir nüfuzun ya da dinin kaygı imparatorluğuna sığınmadan gerçek kozmik insanın aydınlığına ulaşabilmektir.
Daha üsttekini derdest etmek, Hitlervari tezgâhlarlarla susturmaya çalışmak, senin karanlığını daha devasa bir kaosa sürüklemekten diğer hiçbir işe yaramaz.
“İnsan” üzere insanların tümünü yok etsen bile, aydınlık kanıyı indiremezsin göklerden.
Parayla ya da despotlukla satın alamayacağın olgular var; İnsanlık, iç huzuru, sevgi, hürmet…
Senin çiğliğini, niyetini röntgen sineması üzere gören saygın insanlara histeri krizi halinde saldırıp, organize karalar çalmak, daha derin bataklara saplanmandan öteki, seni saygın ve başarılı kılmaz.
Mükemmel hayatlar ve yapıtlar orada durdukça, sen anlamsız ve nobran bir kürsü komiği olmanın ötesine geçemezsin.
Bunları algılayamayacak kadar mikro bir mahallede yaşasan dahi, “o güzelim insanları” gördükçe hissettiğin;
“Donanımsızlık, bilgisiz ve çırılçıplak olma duygusu” seni saldırgan yapıyor.
Bu kadar kendini bilmez oluşun, kendinin ne olduğunu bilmenden…
Cüretkârlığın cehaletinden, hamasetin korkaklığından kaynaklanıyor.
Evrensel hayatın sonsuz özgürlüğünden, uçuşan saçlardan, aydınlık çağdan öylesine ürküyorsun ki, kendine kapanık, güdük bir yaşantı kurmak istiyorsun. Yöreselleştirip kendine benzettiğin inançların avcılığında…
Bel altı vuruşlarında yaratıcılığı hudut tanımayan bir tayfa ile bedevi âlemi peşindesin.
Hayatın kılcal damarlarına nüfuz eden o takım, senin üzere örümcek sabrı gösteremez, duracakları yeri bilemezler.
İlkelliklerin tavana vurduğu, toplumun gözbebeklerine saldırdıkları günler karanlık tertipler için sonun başlangıcıdır.
İdrak sıkıntılı rüzgâr gülleri, dikta heveslisi çağdışı bir nokta olduğunu anlayana kadar parlatırlar seni.
Kronik hainler hiç uyanmamayı yeğlerler. Işık insanları ise evrimleşmeni, aydınlanmanı yahut çekip gitmeni bekler. Büyüyen fiskesi ile kalabalığın, ötelenmeni.
Umuda, düşlere, bekleyişe bile tahammülün yok senin.
İşte bu türlü birisin sen Bay Kötülük.
Klonlarınla birlikte bu utanç evresine ibretli bir rezalet imzası atıyorsunuz ya. Kesinlikle gideceksiniz sonunda.
Bu kadar debelenip, yaşadığı çağı zalimce bulandıranlar, günlerin köpüğünde yitip sarfiyat.
Dünyanın bütün hengameleri senin gibilerin başında yaşanıyor aslında.
Erişemediği yıldızları karartmaya çalışan cüceler, beyhude bir faşizanlıkla yalnızca geciktirir aydınlığı.
Sonra yılan gömleğini çıkarır…