Hem 2014 hem de bu yıl, Rus-Ukrayna münasebetlerinde çok değerli iki kırılma noktası oldu. Geçen iki hafta boyunca bu köşede değindiğimiz üzere, Ukrayna milleti, gerçek manada bu periyotta doğdu. Bu Ukrayna kimliği, Rus aksiliği üzerine inşa ediliyor.
2014’ten itibaren, Ukrayna’da heykel devrilme “komünizmden arınma” süreci başladı. Sovyet Devrimi’nin önderi Lenin’in ve başka pek çok Sovyet devlet adamının heykelleri kaldırılırken yer isimleri de değiştirildi (aslında, bugünkü Rusya’yla çaba etmenin Lenin’i yıkmakla direkt irtibatı yok; zira bugünkü Rusya idaresi, Lenin’i “bozguncu” olarak görüyor). Lakin o periyotta, II. Dünya Savaşı konusu kapsam dışında tutulmuş, Nazilere karşı savaşan Sovyet komutanlarınına dokunulmamıştı.
Bu savaştaysa bu istisna da kaldırıldı.
2014 sonrasında, “komünizmden arınma” gündemdeydi, şimdiyse “Rusluk’tan arınma” uygulamaları başladı. Çarlık Rusyası periyoduyla alakalı isimler de değişmeye, çağdaş Rus edebiyatının kurucusu Aleksandr Puşkin’in heykelleri kaldırılmaya başlandı. Rus tersliğinin evvelden de çok güçlü olduğu Batı Ukrayna’da her nasılsa bu vakte kadar kalmış birtakım Puşkin heykelleri, savaşın birinci birkaç ayında devrildi. Rus kültürünün çok daha güçlü olduğu ve Puşkin’in üç yıl kaldığı Odesa’daysa, kent merkezinde bulunan Puşkin heykelini kaldırma konusunda gelen kimi taleplere karşın belediye, kentle özdeşleşmiş şairin heykelini kaldırmayı katiyen reddetti. Husus, gündemden düştü.
Ancak bir heykel var ki onunla ilgili tartışmalar Odesa’yı ikiye böldü. Odesa’nın kurucusu (ve buraları Osmanlı’dan alan) Çariçe II. Katerina heykeli. Bazıları, Rus yayılmacılığının simgesi olarak gördükleri bu kişinin heykelinin kaldırılmasını istiyor, bazılarıysa, onun Odesa’nın kurucusu olduğunu söyleyerek kalmasını. Heykelin bizi ilgilendiren tarafıysa, ayağının altında Osmanlı bayrağını temsil eden bir bayrak direğinin olması. Şimdiki heykel, yeni. Çarlık Rusyası vaktinde yapılan heykel, 1917 Devrimi’yle yıkılmış. 2007’deyse, o vakit çok güçlü olan Rus yanlısı kümelerin teşebbüsüyle, tekrar yapılmış. Özgün heykelde, ayağın altındaki direkte hilal varken, 2007 yılında, reaksiyon çekmemek için, bayrak direğine hilal koymamışlar. Lakin herkes, o çubuğun ne olduğunu biliyor. Madem heykel yapılıyor, çarlığın yanlışını tekrar etmeyebilirler, o ayrıntıyı hiç koymayabilirlerdi. En çok bu heykelin akıbetini merak ediyorum.
[email protected]