Vaktiyle “Bugün borç alan yarın talimat alır” diyerek IMF defterini büsbütün kapatmakla övünen Erdoğan, bugünlerde ise ‘dost ülkeler’den borç almanın gururunu yaşıyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, son günlerde ‘dost ülkelerden’ borç almakla övünüyor. Balkan ziyareti sonrası “Birçok dost ülke takviyelerini veriyor. Onlardan borçlanmamız Merkez Bankası olarak güçlenmemize neden oluyor” açıklaması yapan Erdoğan, cumartesi günü Şanghay İşbirliği Örgütü Doruğu için Özbekistan’a gerçekleştirdiği ziyaretin sonunda “Çalışıyoruz, çalıştığınız vakit para da geliyor” dedi. Hangi ‘dost ülkeler’in borç verdiği ve Merkez Bankası’nın rezervlerine nasıl katkı sağladığı merak konusuyken CHP Sözcüsü Faik Öztrak da Erdoğan’ın, iki yıl evvelki “Borç alan, talimat alır” tabirlerini hatırlatarak, “Borç aldınız artık neyin buyruğunu alıyorsunuz” diye sordu.
DÜNYANIN GÜNDEMİNDE
Son periyotta yurt dışından finansman arayışı içine giren Türkiye’nin Merkez Bankası’nın kasasında 9 Eylül prestijiyle 113.6 milyar dolar brüt rezerv, 14.1 milyar dolar net rezerv bulunuyor. TCMB’nin yurt içi ve yurt dışı bankalardan swap ile belli bir müddet ödünç aldığı döviz ve altınlarla birlikte ise elde edilen swap hariç net rezervi eksi 52.5 milyar dolar düzeyinde. Temmuz 2022 bilgilerine nazaran, net yanılgı noksan hesabına 5.5 milyar dolarlık giriş olurken 7 ayda oluşan net yanılgı noksan kalemi ise 24.4 milyar dolar. Birinci 7 ayda 36.7 milyar dolarlık cari açığın yüzde 66’sı net yanılgı noksandan karşılandı. Dünyanın da dikkatini çeken kaynağı bilinmeyen para girişindeki artışlara ait Financial Times’ta da bir tahlil kaleme alınmış, büyük sermaye akışına işaret edilen makalede bu akışın cari süreçler açığına kıymetli bir takviye sağladığı tespiti yer almıştı.
‘Çalıştığınız vakit para da geliyor’
– Tayyip Erdoğan, “Son vakitlerde içeriden ve dışarıdan ‘Türkiye, bu paraları nereden buluyor’ diye sorular geliyor” sözü üzerine şunları söyledi: “Çalışıyoruz, çalıştığınız vakit para da geliyor. Ülkemize duyulan itimatla dışarıdan da geliyor. Hazine, Maliye, Merkez Bankası el ele vererek üretken bir ekonomiyi büyütüyor. Bu attığımız adımlar, tüketim iktisadının sonucu değil, üretim iktisadının bir sonucudur. İşte şu an prestijiyle mesela Merkez Bankamızın rezervi 115 milyar dolar civarında. Artık bunlara kalsa, bunlar Merkez Bankasının rezervini adeta sıfırlanmış üzere gösteriyorlar lakin tablo o denli değil.”
Faik Özrak
Seçim öncesi borç bulma telaşı
– CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, kaynağı bilinmeyen para girişine ait “Bu büyüklükte bir kaynağı belgisiz para girişiyle tarihimizde birinci defa karşılaşıyoruz. Bu paralar kimin parası? Ne kadar güvenilir” diye sordu. Öztrak, “Ne diyordu Erdoğan? Borç alan buyruk alır. O halde biz de kendisine artık soruyoruz. Birkaç milyar dolar için ülkemizin hangi menfaatlerini peşkeş çekiyorsunuz” dedi. “O kelamda dostlardan alınan kısa vadeli borçlar yani swap’lar düşüldüğünde Merkez Bankası rezerv hesabı net 52 milyar 457 milyon dolar açık veriyor” diyen Öztrak, “Bu nedenle Erdoğan, seçimden evvel para bulmak umuduyla; oradan oraya koşturup duruyor” diye konuştu.
TCMB’nin swap anlaşmaları
– Katar Merkez Bankası ile birinci muahede 17 Ağustos 2018’de imzalandı. Akabinde bu mutabakat 26 Kasım 2019 ve 20 Mayıs 2020’de iki defa tadil edilerek 15 milyar dolar karşılığı TL ve Katar Riyali’ne yükseltildi.
– Güney Kore Merkez Bankası ile 12 Ağustos 202 yılında 2 milyar dolar karşılığı TL ve Kore Wonu’nu kapsayan bir mutabakat imzalandı.
– Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası ile 19 Ocak 2022’de 5 milyar dolar karşılığı TL ve Dirhem mutabakatı yapıldı.
– Çin Merkez Bankası ile 30 Mayıs 2019’da 6 milyar dolar karşılığı TL ve Çin Yuanı Swap mutabakatları imzalandı.
– Azerbaycan devlet petrol fonu Sofaz, 28 Ocak 2022 tarihinde TCMB’ye 6 ay vadeli 1 milyar Euro meblağında mevduat yatırdığını duyurmuştu. Temmuz ayı sonunda vadesi dolan bu depo hesabının vadesi yıl sonuna kadar uzatıldı.