İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini‘nin “İrşad devriyeleri” olarak bilinen ahlak polisi tarafından gözaltına alınması akabinde gördüğü şiddet sonucu kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmesiyle tüm ülke ayağa kalkmış ve dünyaya yayılan protestolar zinciri de bu türlü başlamıştı. İran rejiminin, Amini ve özgürlük için sokağa dökülen protestoculara yönelik kullandığı şiddet ise dünyanın yansısını çekmiş ve Batılı ülkeler Tahran’a yönelik yeni yaptırımları tartışmaya başlamıştı.
Dün ise dünya basını İran’da tutuklanan protestoculara yönelik “idam” kararının parlamentodan geçtiği haberlerine yer verdi. İran milletvekilleri, son günlerde tutuklanan protestoculara katı cezalar verilmesi davetinde bulundu. CNN, İran Parlamento’sunun 227 üyesi tarafından imzalanan bir mektubun protestoculara “mümkün olan en kısa müddette güzel bir ders olacak” biçimde sert bir ceza verilmesini istediğini bildirdi.
Newsweek’in haberine nazaran İran Parlamentosu “önemli bir ders” olarak gözaltındaki tüm protestoculara mevt cezası verilmesini oyladı. 290 toplam üyeden 227’si ceza lehine oy kullandı. Bu haberlerin dünya gündeminde yankı uyandırması akabinde ise Twitter’da sözkonusu haberlerin yanlış olduğu savları tartışılmaya başlandı.
İranlı gazeteci Afra Amid ile sözkonusu argümanları konuştuk. Amid, tutuklanan protestocularından kimilerinin aslında idam cezasına çarptırıldığını söz etti.
İran Parlamentosu’nun 290 üyesinden 227’sinin protestocuların idam edilmesi tarafında oy kullandığını vurgulayarak, “Ancak bu cezanın uygulanabilmesi için Adalet Bakanlığı’nın mahkemelerde idam cezası vermesi gerekiyor” dedi.
‘Avukat dahi verilmiyor’
Amid, sözkonusu kararın uygulamaya geçmediğini lakin bu türlü bir durumdan evvel memleketler arası toplumun idam cezalarını durdurmak için geç olmadan harekete geçmesi gerektiğini söyledi. Sözkonusu mahkemelerin, “Devrim Mahkemesi” olarak bilindiğini söyleyen Amid, o mahkemelerde sanıklara avukat dahi verilmediğinin altını çizdi.
“Devrim Mahkemesi” olarak anılan yerlerde oturumların yaklaşık 15 dakika sürdüğünü ve akabinde sanıklara vefat cezası verildiğini kaydeden Amid, ülkesinde 1988 yılında yaşanan toplu idamlara vurgu yaptı.
İranlı vekillerin talebiyle gündeme gelen idam konusunun, mahkemelere bu tarafta karar alınması için yürek verdiği yorumları yapılıyor.
1988 yılında İran’da neler yaşandı?
1988 yılında periyodun Dini Başkanı Ayetullah Humeyni‘nin buyruğuyla hareket eden İranlı yetkililer, ülke genelinde binlerce siyasi mahkumu yargısız infaz etti. İnfazların sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte, eski İranlı yetkililerin iddialarına ve insan hakları ve muhalefet kümeleri tarafından derlenen listelere nazaran, İranlı yetkililer ülkenin en az 32 kentinde 2 bin 800 ile 5 bin ortasında mahkumu infaz etti.