Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine yönelik mümkün bir askeri müdahalesi ve Amerika Birleşik Devletleri ile Rusya’nın bu bahisteki tavırlarının ne olacağı konusu bu hafta da Arap medyasında geniş bir yer buldu.
Birçok yorumcu ve muharrir, Türkiye’nin bu sefer başka operasyonlardan farklı olarak elinin daha güçlü olduğunu, bunun da milletlerarası alanda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD ve Rusya karşısında elinin güçlü olmasından kaynaklandığını tabir ediyor. Kimi müelliflere nazaran Rusya, Ukrayna savaşından ötürü memleketler arası alanda yaşadığı izolasyonun tesiriyle, Washington’un da başta NATO’nun genişlemesi ve Batı ile Rusya ortasında kurduğu dengelerden ötürü, Türkiye’yle bağlarını âlâ tutmaya çalışıyor.
Türkiye ile Suriye ortasındaki olası görüşme senaryoları ve buna bağlı tartışmalar da Arap basınında hâlâ yeniliğini koruyor. Bunun yanı sıra Ukrayna’da devam eden savaş ve bu savaşın dünyadaki mevcut tertibe mümkün tesirleri bu hafta Arap basınında en fazla yer bulan bahisler ortasındaydı.
‘RUSYA VE ABD’NİN ERDOĞAN’A GEREKSİNİMİ VAR’
Türkiye bu kere operasyonu gerçekleştirmek için Moskova ve Washington’ın kendisine olan muhtaçlığını kullanmaya çalışıyor. Moskova şu anda milletlerarası alanda izole olmuş durumda ve Ukrayna’ya yönelik savaşı da onu çok fazla yıprattı. Öteki yandan Amerikan Lideri Biden ile Çin Devlet Lideri Şi Cinping ortasında Bali’deki son G20 tepesinde bir yakınlaşma başladı. Bu yüzden daha fazla yaklaşıp Türkiye’yi kendi siyasetleri doğrultusunda yanına çekmeye çalışıyor. Bu bağlamda Türkiye’de Rus gazı için bir toplama ve dağıtım merkezi kurulmasını önerdi. Ankara da önümüzdeki haftalarda askeri hava alanını tekrar Rusya’nın uçuşlarına açma kelamı verdi. Ayrıyeten Rus tahılının ihraç edilmesine yardımcı oldu ve Batı’nın ambargolarını uygulamadı. Ve alışılmış Suriyeli kümeleri denetim altında tutuyor ve bu kümelerin Rusya’nın mevcut zayıflığından yararlanıp Şam’a yönelik ya da Rusya’nın Hmeymim ve Tartus üslerine karşı büyük çapta bir askeri aksiyonda bulunmalarını engelliyor.
Washington’ın ise, Meclis’in İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerine onay vermesi ve de Ruslarla Ukrayna konusunda bir buluşma yeri olarak kalması konusunda Ankara’ya gereksinimi var. Amerika’nın SDG’ye olan takviyesi Türkiye’ye karşı bir adım olmadı hiç. Ve her vakit Türk ulusal güvenliğinin sağlanması konusunda Türkiye’yi anlayışla karşıladığını söz etmiştir. Türkiye’nin daha evvelki üç müdahalesi ABD’nin onayıyla oldu ve yeni operasyonun önünde de durmayacak. (Ammar Deyyub / El Arabi El Cedid Gazetesi)
‘ERDOĞAN PUTİN’İN GÜÇ DURUMDA OLDUĞUNUN FARKINDA’
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bölgede oluşan boşluğu doldurmak için Moskova’nın büsbütün Ukrayna savaşıyla meşgul olmasını kullanıyor. Erdoğan’ın Putin ile olan güçlü bağlantısı bile onun bu tavrını engelleyemedi. Bu yalnızca Suriye için geçerli değil, Libya ve Cezayir üzere bölgeler açısından da geçerli.
Türkiye, Suriye’deki çatışmaları denetim altına almak için inisiyatif aldı. Lakin Putin, Erdoğan’ı Suriye’nin kuzeyinde yeni bir kara harekâtından vazgeçirmek için ağır gayret sarf etti. Ne var ki 13 Kasım’daki İstanbul saldırısı, Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Putin’in tavrını dikkate almadan hareket etmesine neden oldu. Hem de Moskova’nın yeni harekâta yönelik ihtarlarına karşın.
Erdoğan, Rusya’nın Ukrayna’daki savaş nedeniyle güç durumda olduğunu çok âlâ biliyor. Ve Putin’in bütün dikkatinin Ukrayna’ya yöneldiğini ve bunun yalnızca askerî açıdan değil, başta ekonomik yaptırımlardan kaynaklı ekonomik tesirlerinin de olduğunun farkında. (Londra merkezli El Arab Gazetesi)
‘ŞAM, TÜRKİYE İLE MÜMKÜN GÖRÜŞMEYE NASIL BAKIYOR?’
Şüphesiz Şam, somut bir tesiri olmayacaksa, Suriye ile Türkiye ortasındaki yakınlaşmanın yahut görüşmenin yararsız olduğuna inanıyor. Bu nedenle Türk kuvvetleri bir an evvel Suriye topraklarından büsbütün çekilmelidir. Şam ayrıyeten, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine yönelik operasyon kanısının büyük bir macera olduğuna ve bunun sonuçlarının Suriye bataklığında daha büyük ve tehlikeli sonuçları olacağına inanıyor. Tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda Türkiye, çok geç olmadan yanlış siyasi hesaplarını yine gözden geçirmelidir.
Biraz geçmişe dönersek göreceğiz ki, Türkiye, krizin başından beri, savaşçı toplamak, onları eğitmek ve silahlandırmak için her türlü finansal, medya ve askeri imkanlarını kullandı. Bugün ise Suriye alanının dayattığı gerçeklere nazaran Türkiye önceliklerini tekrar belirlemiş ve tek kederi terörle uğraş olmaya başlamıştır. Suriye krizine ait hesaplarını yine gözden geçiren Türkiye; Tahran, Bağdat, Moskova ve Pekin ile ilgilerinde önemli bir tansiyondan de kaygı etmeye başladı. Bunun yanı sıra, Türkiye topraklarından Suriye topraklarına kaçırılan gelişmiş silahların Kürt kümelerin eline geçmesinden de tasa duymaya başladı. Erdoğan en nihayetinde Suriye devletinin düşüşünün Türkiye’nin lehine olmadığını idrak etmeye başladı. Bilakis, Suriye devletinin çökmesi, Türkiye içinde büyük tansiyonlara yol açacak ve Kürtlerin Türkiye hudutlarında devletlerini ilan etmesini beraberinde getirecek ve bunun da Türkiye içindeki Kürtlerin durumuna tesirleri olacaktır. (Hiyam El Zoubi / Rai Al Youm Gazetesi)
‘BUGÜN LÜBNAN’DA DIŞ FAKTÖRLER DAHA DA ETKİLİ’
Lübnan’da siyasi kümeler ve değerli şahsiyetlerin birden fazla, cumhurbaşkanı seçiminde istikrarları değiştirmeye gücünün yetmeyeceğini bilmesine karşın, birçok mevzuda çekişmeye girmekte ısrar ediyor. Bunlara örnek olarak, cumhurbaşkanlığı seçimi meclis oturumlarının kâfi sayısı tartışmaları yahut sonucunu evvelden bildikleri yeni teşebbüsler ortaya konması hususu gösterilebilir.
Lübnan’da başta cumhurbaşkanlığı seçimleri olmak üzere değerli seçimlerde ve hususlarda dış etkenler belirleyici rol oynuyor. Bu ister olağan ister istisnai durumlar olsun bütün mevzularda böyleydi. Bugün de lokal ve milletlerarası seviyedeki şartlara bakıldığında, bu faktörlerin rolünün daha büyük olacağı konusunda neredeyse herkes hemfikirdir.” (Mahir El Hatip / Lübnan El Nashra Gazetesi)
‘UKRAYNA SAVAŞI DÜNYAYI NASIL DEĞİŞTİRECEK?’
Dünyanın dört bir yanındaki sistemleri ve toplumların hayat şartlarını etkilemesi açısından bir dönüm noktası olarak sayılacak birtakım olaylar vardır. Örneğin Nazi Almanya’sının 1939 yılı Eylül ayında Polonya’yı işgali, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan yeni dünya nizamının çökmesini sağladı. Berlin Duvarı’nın 9 Kasım 1989’da yıkılması da 1945 yılında Potsdam Konferansı’ndan sonra oluşan iki kutuplu dünyanın sona ermesine yol açtı. Bu süreçten evvel dünya Amerika Birleşik Devletleri liderliğinde kapitalist cenah ve Sovyetler Birliği öncülüğünde sosyalist cenah olarak ikiye ayrılmıştı. Bugün Rusya’nın Ukrayna’yı işgali de kuşkusuz büyük yankı uyandıran bir dönüm noktasıdır ve silahların susmasından sonra dünyanın nasıl bir hal alacağı hala bilinmeyen. Bu hususta birçok ihtimaller ve senaryolar var. Bunların hepsi de milletlerarası sistemin değişeceğine işaret etmektedir.
Henry Kessinger, The Spectator mecmuası ile yaptığı ve geçtiğimiz 14 Temmuz’da yayınlanan röportajında, Ukrayna’daki savaşla ilgili üç senaryo olduğunu söylemişti. Bunlardan birincisi Rus ordusunun Donetsk ve Luhansk’ta konuşlanması ve buraları Rusya’ya bağlaması ki bu Rusya ve Putin açısından büyük bir zafer manasına gelmektedir. İkinci senaryo ise, Rusya’nın Kırım hariç Ukrayna’dan büsbütün çekilmesi, bu da Rusya açısından büyük bir hezimettir. Üçüncü senaryo da, çatışmaların devam etmesi ve bu savaşın Rusya zıddı bir savaşa dönüşmesi ki bu da savaşın denetimden çıkması manasına gelir.
Eski Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kurt Waldheim anılarında, savaşı başlatmaktan daha sıkıntı olanın savaşı bitirmek ve sürekliliğinin önüne geçmek olduğunu söylemiştir. Bu anlamsız savaşın devam etme ihtimalinin en değerli nedeni de bu olsa gerek. (Hüda El Hüseyni / Suudi Şark’ul Evsat Gazetesi)
*Metinler kısaltılarak çevrilmiştir.