26. Genelkurmay Lideri İlker Başbuğ, Halk TV’de İsmail Küçükkaya ile Yeni Bir Sabah’ta büyük başkan Mustafa Kemal Atatürk‘ü anlattı.
“Mustafa Kemal Atatürk dediğiniz vakit o bir asker, kumandan kimliği gelecek o kaçınılmaz. O denli bir kumandan ki kazandığı askeri zaferlerle ismini altın harflerle yazdıran eşsiz bir kumandan. İkinci kimlik ise Mustafa Kemal Atatürk bir mucizeyi gerçekleştirmiştir. Bu mucizenin ismi Türk İhtilalidir. Onu eşsiz, emsalsiz bir devlet adamı olarak karşımıza çıkartıyor. Üçüncü bir kimlik ise, Atatürk’ün kendi tabiriyle et ve kemikten oluşan fani Mustafa Kemal yani insan. Ben bilhassa son devirlerde Mustafa Kemal’in hümanist dünya görüşüne her şeyden önce Mustafa Kemal senin benim üzere insan. Hisleri, fikirleri var. Güç geçen bir hayat. Hasebiyle aslında bugün için Mustafa Kemal Atatürk’ten dersler çıkarmak istiyorsak onun devlet adamlığına odaklanmamız lazım. Onun bir insan olduğu, hümanist olduğuna odaklanmak bence çok önemli” diyen Başbuğ, Atatürk’ün notlarından anekdotlar paylaştı.
Başbuğ’un satırbaşları şöyle:
Çanakkale’de 19. Tümen Kumandanı olarak vazifeye başlıyor. En son Anafartalar Küme Komutanlığı’na gidecek. Çanakkale Mustafa Kemal Atatürk için çok değerli. Askeri boyutu milletlerarası boyuta çıkması Çanakkale’de. Çanakkale’de misyon alıp aslında dünya tarihini değiştirmesi. Mustafa Kemal, Çanakkale’de sıkıntı, düşünceli günler geçirmiştir. Anafartalar Küme Kumandanı olarak taarruz yapacak 9 Ağustos’ta. 6 Ağustos’ta muhaberelerin içinde. Çanakkale’de nefes aldığı anlardan biri Madam Corinne ile mektuplaşma, ikincisi ise kitap okuma. Madam Corinne’e yazdığı mektupta, ‘Dünya beşerler için bir intiham yeridir’ demiş. Savaşın son günlerine geldiğimiz vakit Mustafa Kemal biraz hüzünlü, problemlidir aslında. Çanakkale Zaferi’nden sonra bir terfi bekliyor. Ama bu olmuyor. Bunun üzerine Salih Bozok’a mektup yazıyor. O mektupta onun aslında nasıl fikirler içinde olduğunu çok hoş anlatıyor bize. ‘Arkadaşlarım size söyledikleri terfiimin şimdi gerçekleşmemiş olması hayret vericidir. Elbette hak kazanılmıştır ancak kimse gayesine zorla ulaşamaz. Bahtın kararı neyse o olur. Bizim gayemiz vatana hizmet etmektir’ diyor mektupta. Çanakkale Savaşı’nın son günlerinde kendini bahta bıraktığını görürsünüz zira terfi bir türlü gelmiyor.
İstanbul’da Çanakkale Zaferi için bir merasim yapılıyor. Mustafa Kemal o merasimde yok. Mustafa Kemal tarihi sahneye çıktığı bir savaşta bilhassa devlet büyüklerinden istek ettiği yahut beklediği ilgiyi göremiyor. Aslında Bulgaristan’a gönderilecek bir ordunun başına kumandan olmayı bekliyor ancak olmuyor.
Edirne’den geldi Ocak ayında. Terfisi Edirne’de gerçekleşiyor. Yorgun da aslında Çanakkale’den sonra. Mustafa Kemal insancıl. Bir insanın insancıllığını en hoş ölçen kriterlerden birisi ne olabilir? Hayvan sevgisi. Alp var yanında köpeği.
İsmet İnönü ikinci ordunun kurmay lideri. Mustafa Kemal ordu kumandanı olduktan sonra İsmet beyefendi kolordu kumandanı. Birbirlerini en yakın tanıdıkları yerler burası. Bu iki isim ruhsal olarak Mustafa Kemal’e rahatlık sağlıyor. Buradaki misyonundan çok keyifli. ‘Askerlik hayatımda en çok zevk aldığım Muş cephesinde 8. tümeninde geri çekilme manevrasındaki muvaffakiyet olmuştur’ diyor. Bunu unutamıyor.
Not defterinin 12 Kasım 1916 tarihli kısmında bir alay karargahına gitmiş. Hatıratında, ‘Akşam rakı büfesi hazırlamışlar. Askere bu kadar yakın bulunan subaylar için bu durumu uygun görmüyorum’ diyor. Askerlerle ilgili söylediği çok hoş bir şey var. 21 Kasım’da ‘Komutanlar birliklerin iç ve ruhi durumları ile şahsen ve içlerine girmek suretiyle ilgilenmeli, bilgi sahibi olmalı. Üstler, astları ile sohbet etmeli. Onları hür kelam söylemeye alıştırmamalı’ diyor. Mustafa Kemal’in askerlik anlayışı bu.
Bitlis’e dönerken 4-5 yaşında bir çocuğu ailesi terk etmiş. Bu da bir karı kocanın peşine takılmış. Ağlayarak takip ediyor. Mustafa Kemal görmüş bu durumu. Çocuğu neden almadıklarını sormuş. ‘Çocuğu neden almıyorsunuz’ diye azarladım onları diyor.
‘Yolda 12 yaşında Ömer isminde öksüz bir çocuk gördüm yanıma aldım. Üç tane daha anası babası ölmüş yetim getirdiler. Onları alamadım, onlara da para vermekle yetindim’ diyor.
Bir tek kitap okumadığı bir devir var. Ben tespit ettim şayet yanılmıyorsam Sakarya Meydan Muhaberesi devrinde okuyamıyor.
Ebedi başkomutanımız Mustafa Kemal Atatürk ortamızdan tam 84 yıl önce ayrıldı. Son gününe gidelim. 8 Kasım’dır. 8 Kasım 18.35. Hasan İstek Soyak’tan o anı okuyalım:
‘Telaşla özel daireye koştum. 8 Kasım saat 18.31. Atatürk’ü şu vaziyette gördüm. Yatağın ortasında iki elini yanlara dayamış oturuyor. Bir aralık sağında bulunan tuvalet masası üzerindeki saate baktı. Herhalde güzel görmüyordu ki bana sordu. Yanıt verdim ‘7 efendim’ birebir soruyu bir iki kez tekrar etti tıpkı karşılığı verdim. Biraz sonra yatağa yatırdık. Biraz rahat ettiniz değil mi efendim diye sordum. Evet dedi. Hekim rica etti. Lisanınızı çıkarabilir misiniz efendim. Fakat yarısına kadar çıkardı. Lütfen biraz daha uzatınız, beyhude artık söyleneni anlamıyordu. Lisanını çekti, başını biraz çevirerek ve ‘Aleyküm esselam’ dedi. Son kelamı bu oldu, komaya girdi’