Ticaret Bakanı Mehmet Muş, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun da dikkat çektiği uyuşturucu kaçakçılığına ait dataları paylaştı. Muş, “Gürbulak Gümrük Kapısı’nda, biri 1 ton 18 kilo, oburu 622 kilo olmak üzere ile tüm vakitlerin en yüksek ölçülü sıvı metamfetamin yakalamalarını gerçekleştirdik… Yürütülen operasyonlar sonucunda, 13,4 ton uyuşturucu, 31,9 ton uyuşturucu imalinde kullanılan kimyasal, 9 bin 410 ton akaryakıt, 2,4 milyon paket sigara, 21 milyon adet sigara kağıdı ve filtresi, 3,1 milyon adet elektronik sigara, 8 bin 237 ton besin ve yaklaşık 26 bin adet tarihi eser ele geçirdik” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bugün Ticaret Bakanlığı, Helal Akreditasyon Kurumu ve Rekabet Kurumu’nun bütçeleri görüşülüyor.
AKP Ağrı Milletvekili Ekrem Çelebi, Ağrı’daki seralarda yetiştirilen domatesleri kasalarla komiteye getirdi. CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Çelebi’ye, “Millet alamıyor, siz alıyorsunuz. Göstermeye mi getirdiniz” diye sordu. CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin ise “Muhalefete hazırlanıyorlar” dedi. AKP’li Çelebi de “Rüyanızda görürsünüz” diye cevap verdi ve vekiller ortasında gülüşme yaşandı.
Ticaret Bakanı Mehmet Muş, bütçe görüşmelerinin yapıldığı TBMM Merasim Salonu’nda geldiğinde milletvekillerini selamladı.
CHP Genel Lider Yardımcısı ve Ankara Milletvekili Bülent Kuşoğlu, Sayıştay raporlarındaki konuların tam manasıyla tartışılması gerektiğini vurguladı ve “Sayıştay raporları kıymetli, bunları yazıldıktan sonra tartışmaya çalışıyoruz. Ondan sonra bunların akıbetini bilmiyorsak millet iradesine ve Meclis iradesine de vurulmuş darbedir” dedi.
HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan da bakanlara ve milletvekillerine verilen müddetlerin eşit olmadığını ve bakanların uzun mühlet kendilerini anlattığını kaydederek, “Milletin vekilinin kelamının havada kalması gerçek değil. Soruların havada kalması yanlışsız değil” diyerek bakanların milletvekillerinin sorularına cevap vermediğini söyledi. Paylan, milletvekillerinin konuşmaları sırasında sorularını tarayacak bir takım kurulmasını isteyerek, “Sayın Bakan, milletin vekilinin sorularına karşılık verme imkanı sunuyorum size” diye konuştu.
Daha sonra Mehmet Muş, bakanlık bütçesinin sunumunu yaptı. Muş, şunları söyledi:
“IMF, son açıklamasında, 2021 yılında yüzde 6 oranında büyüyen dünya iktisadının 2022 yılında yüzde 3,2, 2023 yılında ise yüzde 2,7 oranında büyümesini öngörmektedir. Global ticarette de emsal beklentiler öngörülmekte olup Dünya Ticaret Örgütü, 2021 yılında gerçekleşen yüzde 9,7’lik global mal ticareti hacmi büyümesinin, 2022 yılında yüzde 3,5’e ve 2023 yılında ise yüzde 1’e gerileyeceğini iddia etmektedir. Emtia fiyatlarındaki yükseliş başta olmak üzere, pandemi sonrası global arzın süratli artan talebe karşılık verememesi, tedarik zincirindeki bozulmalar ve lojistik meseleleri üzere nedenler, tüm dünyada yüksek enflasyonu beraberinde getirmiştir.
Dünya Bankası bilgilerine nazaran 2022 Ocak-Ekim devrinde, pandemi öncesine kıyasla güç emtia fiyatları endeksi yüzde 97, güç dışı emtia fiyatları endeksi yüzde 50, tarım emtia fiyatları endeksi yüzde 43, ham petrol varil fiyatı yüzde 56, Avrupa’da doğal gaz fiyatları yüzde 792, kömür fiyatları yüzde 416 oranında artmıştır. Kış aylarına yaklaştığımız bir devirde global çapta gaz tedarikinde önemli problemler yaşanmaktadır. Bu durumdan en fazla etkilenen bölge, en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa Birliği’dir. Hakikaten OECD, güç krizinin ileri boyutlara ulaşmasının, 2023 yılında Avrupa’nın büyüme oranını 1,25 puan, global büyüme oranını ise 0,5 puan kadar azaltabileceğini belirtmiştir.
Öte yandan, Rusya ve Ukrayna, tahıl eserleri, yağlı tohumlar ve gübrelerde temel tedarikçiler olduğu için, besin fiyatları yılın birinci yarısında keskin bir biçimde yükselmiş; bu durum bilhassa az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere birçok ülkede besin güvenliği kaygılarını artırmıştır. Ek olarak, pandemi ile birlikte daha da yükselen global borçluluk düzeyi de son periyotta artan faiz oranları ile birlikte tasa verici noktalara ulaşmıştır.
İhracatımız, 2022 yılı ocak-ekim periyodunda, geçtiğimiz yıla nazaran yüzde 15,4 oranında artarak 209,5 milyar dolar olmuştur. Bu sayılarla ihracatta hem birinci 10 ay bazında hem de aylık bazda en yüksek düzeylere ulaşılmıştır. 2022 yılının birinci 10 ayında dünyanın farklı coğrafyalarına yaptığımız ihracat güçlü bir formda artmaya devam etmiştir. Oransal olarak en fazla ihracat artışı Amerika kıtasına gerçekleşirken en kıymetli ticari partnerimiz olan Avrupa Birliği’ne ihracatımız yüzde 13,5 oranında artmış, AB ile ticaret fazlamız 9,7milyar dolara ulaşmıştır. Birleşik Krallık’la ticaretimizde ise 6 milyar dolar dış ticaret fazlası verilmiştir. Bu başarılı performans, global ölçekteki olumsuz faktörlerin yanı sıra paritedeki düşüşün de dış ticaretimiz üzerindeki önemli negatif tesirlerine karşın sağlanmıştır. 2021 Ocak ayında 1,22 düzeyinde olan dolar/avro paritesi, 2022 Ekim ayında ortalama 0,98’e kadar gerilemiştir. Paritenin birinci 10 ayda ihracatımıza 12 milyar dolar ve dış ticaret açığına ise 2,8 milyar dolar negatif tesiri olmuştur.
İthalatın artışını altın ve güce bağladı
Bu yılın birinci 10 ayında, geçen yılın birebir devrine nazaran ithalat, yüzde 39,5 oranında artarak 300 milyar 553 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Artık sizlerle ithalatta yaşanan bu artışın sebeplerini paylaşmak isterim. Öncelikle başta güç olmak üzere emtia fiyatlarındaki artışlar, emtia ithalatçısı pozisyonunda olan ülkemiz ithalatı üzerinde direkt ve keskin bir artış yaratmıştır. Güç ithalatımız, birinci 10 ayda geçen yıla nazaran yüzde 118,4, yani 43,7 milyar dolar artmıştır. Bu artışta fiyatların tesirli olduğunu görmekteyiz. Gerçekten 2022 Ocak-Ağustos periyodunda güç ithalat ölçü endeksi yüzde 10,2 düşüş gösterirken güç ithalat ünite paha endeksi yüzde 166,4 artmıştır. Öte yandan, son periyotta altın ithalatında yaşanan yükseliş de ithalat faturamızı kıymetli ölçüde artırmaktadır. Toplam altın ithalatı, geçtiğimiz yılın birinci 10 ayına nazaran yüzde 198,4, yani 10,1 milyar dolar artmıştır. Hasebiyle ithalatta izlenen artışın yüzde 63’ü güç ve altın kaynaklı gerçekleşmiştir.
Bildiğiniz üzere ihracatımızın finansmanında Eximbank çok değerli bir yere sahiptir. Türkiye’nin tek resmi ihracat takviye kuruluşu olan Türk Eximbank, 2022 yılının birinci 10 ayı prestijiyle ihracatçılarımız için 37,3 milyar dolar finansman takviyesi sağlamıştır. Bankanın toplam müşteri sayısı 2022 yılında da artmaya devam etmiş olup bu firmaların yüzde 80,7’si KOBİ’dir. Ayrıyeten Banka, memleketler arası ve bölgesel bankacılık ve finans kuruluşları ile imzaladığı mutabakatlarla ek finansman imkanları sunmaya devam etmiş ve yıl başından itibaren 1,5 milyar doları aşan ölçüde kaynak sağlamıştır. Bankanın ödenmiş sermayesi 3 milyar lira artış ile 13,8 milyar liraya yükselirken kayıtlı sermaye tavanı 17,5 milyar liradan 30 milyar liraya yükseltilmiştir.
‘Hizmet ihracatı 20 yılda 4 kattan fazla arttı’
Hizmet ihracatımız, son 20 yılda 4 kattan fazla artmıştır. Bu kapsamda, pandeminin tesirlerini geride bırakarak 2021 yılında, bir evvelki yıla nazaran yüzde 74,3 oranında artarak 61,3 milyar dolar düzeyine ulaşmış, birebir periyot hizmetler istikrarı ise 31,7 milyar dolar olmuştur. 2022 Ağustos yıllıklandırılmış bilgiye baktığımızda ise hizmet ihracatımız, bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 65 oranında artış kaydederek 76,4 milyar dolara ulaşmıştır. Tıpkı periyotta, hizmet kesimlerindeki dış ticaret fazlası, yüzde 103 artışla 39,3 milyar dolara yükselmiştir. Bölümle dirsek teması halinde çalışmalarımız doğrultusunda, nisan ayında ‘Hizmet İhracatı Dayanak Program Paketi’ uygulamaya alınmıştır.
Bilişim kesimine özel tasarlanmış olan e-Turquality, öteki ismiyle Bilişimin Yıldızları Programı ile bu alanda bölgesel ve global manada güçlü şirketlerin çıkarılması hedeflenmektedir. Bakanlığımız tarafından 2022 Ocak-Ekim periyodu içerisinde 657 firmaya 695 milyon lira dayanak ödemesi gerçekleştirilmiştir.
2021 yılının birinci 6 ayında yaklaşık 161 milyar lira olan e-ticaret hacmi, 2022 yılının birebir periyodunda 348 milyar liraya yükselmiştir… Lisanslı depoculuk sistemi ile tarım eserlerini sağlıklı ve çağdaş şartlarda koruma altına aldık ve tarım eserleri ticaretini elektronik ortama taşıdık. Bugüne kadar 166 lisanslı depo işletmesine faaliyet müsaadesi verdik. Böylece ülkemizin tarım eserlerinde lisanslı depolama kapasitesini 8,7 milyon tona yükselttik.
‘Pandemide esnafa verilen krediyi anlattı’
Pandemiden ötürü ziyan gören esnaf ve sanatkârlarımızı yüzde 50 ve yüzde 100 faiz indirimli krediler ile desteklemeye devam ettik. 31 Ekim 2022 tarihi prestijiyle yıl içerisinde kullandırılan faiz indirimli kredilerin toplam meblağı 56 milyar lirayı aşmıştır. Ekim ayında, Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından esnaf ve sanatkârlara yönelik yeni finansman imkanları kamuoyuna duyurulmuştur. Bu bağlamda, Halkbank’tan kredi kullanıp takibe düşenlere 6 aya kadar geri ödemesiz, 36 aya kadar vadeli, yüzde 4 faizli krediyle borçlarını tasfiye imkanı sağlanmıştır. Ayrıyeten, esnaf ve sanatkârların Halkbank’tan kullandıkları kredilerin faiz oranları yüzde 7,5’e düşürülmüş, kredi üst limitleri işletme kredileri için 500 bin liraya, yatırım kredileri için ise 1,5 milyon liraya yükseltilmiştir. Öte yandan, genç girişimcilerin faydalandığı kredilerin üst limiti 300 bin liraya yükseltilmiş, genç teşebbüsçüler için yaş sonu 35’e çıkarılmıştır.
453 bin tükecitici hakem heyetine başvuru
Eylül sonu itibariyle tüketici hakem heyetlerine 453 bini aşkın müracaat yapılmış olup, yapılan müracaatların yüzde 61’i e-devlet üzerinden gerçekleştirilmiştir. Tıpkı periyotta 441 bini aşkın müracaat sonuçlandırılmış ve yaklaşık 900 milyon lira meblağında uyuşmazlık karara bağlanmıştır.
Balıkesir ve Nizip Gümrük Müdürlükleri 2022 yılında faaliyete geçmiş olup, önümüzdeki süreçte Çukurova Havalimanı’nda açacağımız gümrük müdürlüğü ile sayımızı 167’ye yükselteceğiz.
E-ihale sistemi üzerinden 2022 yılının birinci 10 ayında 10 bini aşkın ihale yapılarak 1 milyar lirayı aşkın hasılat elde edilmiştir. Bu sayı ile geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 122 artış sağlanmıştır.
Milli Tarama Sistemi Projesi (MİLTAR) kapsamında, birinci ulusal tarama sistemimizi Alsancak Limanı’nda faaliyete aldık. Ardından, yarı sabit ve taşınabilir tarama sistemlerinin de yerli olarak üretilmesi için çalışmalara başladık ve Savunma Sanayi Başkanlığı’mızla bir iş birliği protokolü imzaladık. Ülkemiz, bu proje sayesinde tarama sistemlerini seri olarak üretebilen sonlu sayıda ülkelerden biri olacaktır. Tarama Ağı Projemiz ile gümrük kapılarında taranan araç ve konteynerlere ilişkin X-Ray manzaralarını yapay zekayı da kullanarak hem merkezde hem de alanda eş vakitli olarak hızla tahlil edebilen bir sistem kuracağız.
Bakanlığımız bünyesinde vazife yapan akaryakıt özel takımınca bu yıl içerisinde yürütülen çalışmalarda, 4 milyar lira kıymetinde vergi zayi ile 10 milyar lira kıymetinde geçersiz fatura tespit ettik ve bin 262 ton kaçak akaryakıt ele geçirdik. Birebir vakitte, 7318 sayılı Kanun sonrası dış satış tekniğiyle gerçekleştirilen suiistimallerin engellenmesine yönelik çalışmalar yürüterek 30 milyar liradan fazla kamu ziyanının önüne geçtik.
‘Gürbulak’ta bir yılda 1,5 tona yakın metanfetamin ele geçirildi’
Bu yıl da uyuşturucu husus kaçakçılığıyla uğraş alanında rekor yakalamalara imza attık. Gürbulak Gümrük Kapısı’nda, biri 1 ton 18 kilo, oburu 622 kilo olmak üzere ile tüm vakitlerin en yüksek ölçülü sıvı metamfetamin yakalamalarını gerçekleştirdik. İstanbul Ambarlı Limanı’nda rekor yakalama olarak tarihe geçen 2 ton 91 kilo captagon yakalamasının yanı sıra yeniden İstanbul’da 338 kilo, Cilvegözü Gümrük Kapısı’nda 404 kilo captagon ele geçirdik. Ayrıyeten, Esendere Gümrük Kapısı’nda 513 kilo eroin yakalayarak son vakitlerin en yüksek ölçülü eroin yakalamasını yaptık. Yakın vakitte Gürbulak Gümrük Kapısı’nda 285 kilosu eroin olmak üzere toplam 305 kilo uyuşturucu yakalaması gerçekleştirdik. Ticari eşya yakalamalarımız kapsamında, 242,4 milyon lira pahasında kaçak elektronik aygıt ele geçirilmiştir. Misal formda, son yılların tek seferde yapılan en yüksek ölçülü alkollü içki yakalamasına imza atarak Mersin’de toplam 86 bin 245 şişe alkollü içkiye el koyduk.
13,4 ton uyuşturucu ele geçirildi
Diğer taraftan uyuşturucu, akaryakıt, tütün mamulleri ve alkollü içki kaçakçılığı başta olmak üzere kaçakçılıkla uğraş kapsamında yürütülen operasyonlar sonucunda, 13,4 ton uyuşturucu, 31,9 ton uyuşturucu imalinde kullanılan kimyasal, 9 bin 410 ton akaryakıt, 2,4 milyon paket sigara, 21 milyon adet sigara kağıdı ve filtresi, 3,1 milyon adet elektronik sigara, 8 bin 237 ton besin ve yaklaşık 26 bin adet tarihi eser ele geçirdik. Bakanlık olarak, kaçakçılığa karşı ortaya koyduğumuz odunsuz gayrete önümüzdeki devirde de kararlılıkla devam edeceğiz.
Bakanlığımızın ilgili kuruluşu Helal Akreditasyon Kurumu’na (HAK), akreditasyon müracaatlarının kabul edilmeye başlandığı Kasım 2019’dan bugüne kadar Türkiye dahil 23 farklı ülkeden 80 akreditasyon talebi gelmiştir. HAK, toplam 27 akreditasyon kararı almış, akreditasyon garantisi kapsamındaki helal evrak sayısı 790’ı aşmıştır.
Ticaret Bakanlığı’mızın, sizlere takdim olunan hedef ve faaliyetleri doğrultusunda kullanılmak üzere 2023 yılı bütçesi, toplam 17 milyar 124 milyon 310 bin TL’dir. Bu meblağın 13 milyar 335 milyon 123 bin TL’si Ticaretin Düzenlenmesi, Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Programı’na, 1 milyar 988 milyon 706 bin TL’si İdare ve Takviye Programı’na, 1 milyar 411 milyon 43 bin TL’si Kayıt Dışı İktisatla Gayret Programı’na, 368 milyon 634 bin TL’si Tüketicinin Korunması, Eser ve Hizmetlerin Güvenliği ve Standardizasyonu Programı’na, 20 milyon 804 bin TL’si program dışı sarfiyatlar olarak tahsis edilmiştir.
Ayrıca, ekonomik sınıflandırmaya nazaran Bakanlığımız 2023 yılı bütçe teklifinin 4 milyar 592 milyon 150 bin TL’si işçi sarfiyatlarına, 651 milyon 76 bin TL’si SGK devlet primi sarfiyatlarına, 662 milyon 768 bin TL’si mal ve hizmet alım sarfiyatlarına, 720 milyon TL’si sermaye sarfiyatlarına, 32 milyon 300 bin TL’si sermaye transferleri tertibine, 10 milyar 466 milyon 16 bin TL’si ticari transferlere, yani büyük ölçüde ihracatçı ve ticaret erbabımızın desteklenmesi ile ilgili masraflara tahsis edilmiştir.”