-Gazeteciler 505 kere hakim karşısına çıktı, 30 gazeteci tutuklandı, 18 gazeteci akına uğradı.
-Gazeteciye dava, yangın, protesto takibi de sokak röportajı da yasak!
-Bakanı, milletvekili, avukatı şikayet etti… Tazminat cezaları yağdı, habere erişim engellendi
-AYM ihlal dedi, BİK gazetelere ilan ambargosundan vazgeçmedi!
-Gerçekleri gösteren kanallara 54 ceza!
-Yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet haberlerine 2022’de de erişilemedi!
Bu bilgiler CHP’nin gazeteci kökenli Milletvekili Utku Çakırözer’in 2022 yılına dair hazırladığı “2022 Basın Özgürlüğü Raporu”ndan. Raporu nazaran, gazeteciler bir yandan hayatlarına yönelik silahlı akın, darp, polis şiddeti ve tehditler, bir yandan da yazdıkları haberler ve paylaşımları nedeniyle karşı karşıya kaldıkları tutuklama, gözaltı, dava ve soruşturmalara karşın halkın haber alma hakkı için çalıştı.
2022’nin çabucak hemen her ayında en az 50 gazeteci hakim karşısına çıkarken, Seyahat Davası, 25 Kasım protestoları ile 1 Mayıs üzere 10’dan fazla kitlesel protesto, yürüyüş ve basın açıklamasında 100’ün üzerinde gazetecinin haber takibi engellendi, gazeteciler fizikî şiddete maruz kaldı.
Gazeteciler 505 defa hakim karşısına çıkarken, 30 gazeteci tutuklandı, 80 gazeteci gözaltına alındı, 18 gazeteci taarruza uğradı.
Gazetelere tazminat cezaları ve tekzip yağdı, televizyon kanalları karartıldı.
2022’ye damga vuran bir öteki gelişme ise “dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle getirilen lakin gazetecilerin yanı sıra yurttaşların basın ve tabir özgürlüğünü engelleyen hususlar nedeniyle “sansür yasası” olarak bilinen kanunun yürürlüğe girmesi oldu.
“2023’TE SANSÜRÜ BİTİRECEĞİZ”
2022’de yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet haberlerinin yanı sıra “yurt dışına giden yazılımcılar” ile gazeteci derneklerinin hazırladığı ihlal raporlarına da erişim pürüzü geldi. Çakırözer, “Gazetecilere baskı, sansür, engelleme, tehdit bitmiyor! Gazeteciler haberleri, yazıları toplumsal medya paylaşımları nedeniyle işsiz bırakılıyor, tehdit ediliyor, yargılanıyor, tazminat cezalarına çarptırılıyor, hapsediliyor. Politikler şikayet ediyor, gazetelere, televizyonlara ceza yağıyor, davalar açılıyor! Televizyon kanalları karartılıyor. 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde kelamımız söz: 2023 yılında tüm bu baskı ve sansürün bittiği, gazetecilerin özgürce mesleklerini yapabildiği bir Türkiye’yi kuracağız” dedi.
Raporda Basın İlan Kurumuna da yer verildi:
-Basın İlan Kurumunun gazetelere haksız bir biçimde verdiği ilan durdurma cezaları 2022 yılında Anayasa Mahkemesi’nden döndü. Üniversal, BirGün, Cumhuriyet ve Sözcü gazetelerinin BİK’in ilan kesme cezalarına ait AYM’ye yaptıkları ferdî müracaatlar toplu olarak kıymetlendirerek ihlal kararı verildi.
-Basın İlan Kurumu karara karşın gazeteleri cezalandırmaktan vazgeçmedi! 2019 yılından bu yana Kozmik ve Yeni Asya gazetelerine ilan verilmezken, Evrensel’in ilan ve reklam hakkı 2022’nin ağustos ayında tümüyle kesildi. Karara ait gazetenin yaptığı itirazlar da reddedildi.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE CEZALAR ARTIYOR
CHP Genel Lider Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca da 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü öncesinde hazırladığı raporda, Türkiye’de söz özgürlüğünün ne kadar gerilediğine dikkat çekti. Raporda 2009’da yargılananların sayısının 159 şahıstan 2021’de 2 bin 56 şahsa, ceza alanların sayısının ise 46 şahıstan 317 şahsa çıktığı kaydedildi.
Türkiye’de yıllardır basına ve medyaya yönelik mahzurların arttığını belirten Karaca, “Türkiye’de gazetecilik yapmak artık tutukluluğa, tehdide, baskıya yol açan bir meslek koluna dönüşmekte, bu durum seçim öncesinde vatandaşları da seçim güvenliği konusunda tasalara sevk etmektedir. Çünkü sanatkarlardan aydınlara, toplumsal medya içerik üreticilerinden gazetecilere, ortalarında çocuklardan yaşlılara binlerce vatandaş ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ cürmünden davalarla karşı karşıya bırakılmaktadır. Web haberlerine erişim pürüzlerine, erişim pürüzlerine erişim manileri ile trajikomik gelişmelere, yasa ve yönetmeliklerle sansüre dair adımlar atan iktidar, tabir özgürlüğü ve basın özgürlüğünü kendi varlığı için tehdit olarak görmektedir” dedi.
Birçok kanunda tabir özgürlüğü ihlali ikazları yapılsa da kelam konusu kanunların mevzuatın yarattığı muğlaklık ve idari kurumların söz özgürlüğü ihlallerine yol açabildiğini tabir eden Karaca, gazetecilere yönelik belirli başlı hak ihlallerini şöyle sıraladı: “Yürütme organı yahut yönetim tarafından gerçekleştirilen tehdit yahut taciz, yönetim tarafından fizikî şiddet uygulanması, yönetim tarafından fiili engelleme yapılması, yürütme yahut yönetim tarafından kapatma, el koyma kararı verilmesi, yayın yasağı getirilmesi, Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumuna (BTK) içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi talebinde bulunulması, fiili engellemede bulunulması, BTK tarafından erişim engelleme kararı verilmesi, içeriğin çıkartılması kararı verilmesi, idari para cezası verilmesi, RTÜK tarafından ikaz cezası, program durdurma, idari para cezası, süreksiz yayın durdurma, yayın lisansının iptali cezası verilmesi, Basın İlan Kurumu tarafından ilan verilmemesi yahut ilan kesme cezası verilmesi, Gazetecilerin basın kartlarının Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı tarafından iptal edilmesi ve yenisinin verilmemesi.”
İfade özgürlüğü ihlallerine yol açan cezaları da aktaran Karaca’nın paylaştığı bilgilere nazaran; 2009’da “hakaret” cürmünden yargılananların sayısı 266 bin 341’den 2020’de 348 bin 822’e, ceza alanların sayısı 29 bin 556’dan 48 bin 911’e çıktı. “Halkı kin ve düşmanlığı tahrik” suçlamasıyla 2009’da yargılananların sayısı 159 şahıstan 2021’de 2 bin 56 bireye, ceza alanların sayısı 46 bireyden 317 bireye çıktı. “Türk milletini, devleti, devletin kurum ve organlarını aşağılamak” suçlamasıyla yargılananların sayısı 2009’da 325’ iken 2021’de 1093’e, ceza alanların sayısı 47’den 363’e çıktı.