Amasra’daki maden faciasına ait 9 şüphelinin; yaşanan ihmallerin patlamada hissesinin olabileceğini ortaya koyan kuşkulu sözlerine ulaşıldı. Emniyet mühendisi Şahan Kahraman, -320 kotuna hava basan 4 pervaneden bir adedinin arızalı olduğunu açıklayarak, “Ancak üstten gelmesi gereken kelepçe gelmediği için ve vardiyası da bittiği için müteakip vardiyaya tamir için hazırlanan parçayı teslim ettik. Bir sonraki vardiya bu parçayı takacaktı. Bu havalandırma arızası gaz düzeyinde bir soruna yol açmamıştı. Bu arıza kaza günü gündüz vardiyasında gerçekleşen arızadır. Öncesinde bu türlü bir arıza yoktu” tabirini verdi. Amasra Kurum Müdür Yardımcısı Salih Atmaca, 2020 Ağustos’tan kazanın olduğu ana kadar yalnızca maaş aldığını itiraf ederek, sorumluluğu olmadığını “Sadece oturdum, maaş aldım. Üretim iltisak müdürü olarak boş takım üzerimde duruyordu fakat bana bir şey yaptırılmıyordu” diye konuştu. İş Güvenliği Şube Müdür Vekili Volkan Soylu, eksper raporundaki havalandırma tespitini boşa çıkarmaya çalışarak, “Olaydan 1 hafta evvel Çalışma Bakanlığı müfettişleri olayın olduğu düşünülen bölgeyi yani direk kaza olan yeri denetlemişlerdir” dedi.
Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’nda (TTK) 41 madencinin vefatıyla sonuçlanan 14 Ekim faciasına ait soruşturmada 25 kişi gözaltına alınmış, gözaltına alınanlardan 8’i tutuklanmıştı. Tutuklanan TTK Amasra Kurum Müdür Yardımcısı Salih Atmaca, İş Güvenliği Şube Müdür Vekili Volkan Soylu’nun da ortalarında bulunduğu 9 şüphelinin sözlerine ulaşıldı.
‘Sadece oturdum, maaş aldım’
Tutuklu Salih Atmaca, Amasra Sulh Ceza Hakimliği’ndeki tabirinde, 2020 yılından itibaren kendisinden misyonlarının alındığını ileri sürerek, “2020 Ağustos ayından sonra hiçbir iş yapmadım, talimat almadım, buyruk vermedim, hiçbir sorumluluk altında da değilim. Yalnızca oturdum, maaş aldım. Üretim iltisak müdürü olarak boş takım üzerimde duruyordu lakin bana bir şey yaptırılmıyordu. Benim 2020 Ağustos ayından sonra iş icabı ocağa girmem, bana bağlı ünitelere buyruk vermem, bilgi almam hem şifaen hem de yazılı olarak yasaklanmıştır” dedi.
Atmaca, talimat verdiği bağlı üniteleri Kurum Müdürü Cihat Özdemir’in kendisine bağladığını aktararak, “1-1,5 yıldır yani ben misyonda değilken İş Güvenliği Personel Sıhhati ve Eğitim Şube Müdürlüğü direkt kurum müdürlüğüne yani Cihat Özdemir’e bağlandı” diye bilgi verdi.
Havalandırma eksikliğini kabul etmedi
İş Güvenliği Şube Müdür Vekili Volkan Soylu, Amasra Sulh Ceza Hakimliği’ndeki tabirinde, şube müdür vekili olarak Mart 2022’den itibaren çalışmaya başladığını, ön eksper raporunda “Yetersiz ve etkisiz havalandırma sistemi olayın meydana gelmesindeki en temel unsurdur” tespiti bulunan madendeki havalandırmaya ait “Havalandırma ölçümlerimiz günlük ve 10 günlük dönemlerde daima olarak yapılmaktadır” dedi. Soylu, havalandırma ölçümlerini TTK Genel Müdürlüğü İş Sıhhati, Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı’na 10 günde bir gönderdiklerini aktararak, “İşletme ayda bir denetlenmektedir. Yapılan bu denetlemelerde havalandırma sebebiyle bir eksiklik olduğu söylenmemiştir. Olaydan bir hafta evvel Çalışma Bakanlığı müfettişleri olayın olduğu düşünülen bölgeyi yani direk kaza olan yeri denetlemişlerdir. Burada hiçbir eksiklik bulunmadığını tespit etmişlerdir” diye kendini savundu.
Soylu personellere yılda bir defa 2 gün 16 saat personel sıhhati ve güvenliği eğitimi verildiğini lisana getirerek, “Bu eğitimler teorik olarak yapılmaktaydı” dedi. Soylu, olaydan bir gün evvel madene girdiğini ve gaz oranı ile havalandırmada bir sorun görmediğini aktararak, havalandırma pervanelerinden birinin bozulduğunu ve gaz düzeyinin yükseldiğini şöyle anlattı:
‘Pervanenin birinin bozulduğu söylenmişti’
“Kazanın olduğu gün ben işteydim. Gündüz vardiyasında çalıştığım için akşam vakti işten çıkarım. Gün içerisinde pervanenin birinin bozulduğunu ve gaz düzeyinin 0,45’den 0,65 düzeyine yükseldiği bana merkezi gaz izleme servisinden söylenmişti. Bu işi ben yapmayacaktım lakin takibini ben yapacaktım. Bize 24 saat ulaşılabiliyor. Takibini yapmalarını söyledim zira bana söylenen 0,65 düzeyi olağandı. İlgili mevzuat gereği gaz düzeyi 1’i geçtiği vakit patlama yapılmaz. 1,5 düzeyinde elektrik kesilir, 2 düzeyinde ocak terk edilir. Her vardiyada gaz ölçen bireyler, nezaretçiler, barutçular bir de vardiya mühendisleridir. Toplam 12-15 civarında gaz ölçen şahıslar bulunmaktaydı. Tıpkı vakitte gaz izleme merkezinde bağlı sensörler bulunmaktadır. Olay günü 1,5 üstüne gaz düzeyi çıkıp elektrik kesilince Mehmet Özdemir (Merkezi Gaz İzleme Operatörü) maden ocağını telsiz ile arayarak, metan düzeyinin 1,5 düzeyini geçtiğini söyleyerek ve elektriğin kesildiğini söylemiş. Oradaki personellere 2 düzeyini geçmediği için, oradan çıkmaları için bir şey söylenmedi. Oradaki personellerin 1,5 düzeyindeyken pak hava kısmına kendileri geçmeleri ve nezaretçilerinin oraya yönlendirilmesi gerekiyordu. Lakin kAza sırasında nezaretçi, barutçu dahil hepsi ölmüştür. Neden pak hava kısmına geçmediklerini anlamıyorum. Degaj sondajı 10 Ekim 2022 tarihinde yapılmıştır. Degaj riskini düşürmek gayeli sondaj yapılmıştır. Hedef arını yani çalışılan alanı rahatlatmaktır.”
‘Bir hafta evvel gaz 4 seviyesindeydi’
Tutuklu emniyet mühendisi Şahan Kahraman, mahkemede verdiği sözünde, uzmanların tespitlerini kabul etmeyerek, “Yaşanan kazanın sorumlusu ben değilim. Ben emniyet mühendisi olarak 6 aydır vazife yapmaktayım. 6 ay öncesinde 5,5 yıldır maden mühendisi olarak çalıştım. Emniyet mühendisi olarak biz yangın bekleme barajlarını yaparız. Onların kapatılmasını gerçekleştiririz” dedi.
Kahraman, maden alanının havalandırmasından sorumlu olmadığını aktararak, kelamlarına şöyle devam etti:
“Her ünite gaz ölçümünden sorumlu olduğu için bizler de ölçüm yaparız. Kaza günü gündüz vardiyasındaydım. Ben çıkarken rastgele bir problem yoktu. Gaz düzeyi ile ilgili rastgele bir ihbar gelmemişti. Gaz düzeyi çalışma düzeylerinin altındaydı. Kazadan bir hafta evvel ölçüm yapıldığında gaz düzeyi 3,5-4 düzeylerindeydi. Bu paha -310 kotundaydı. Ben bu seviyeyi öğrendiğimde maden emekçilerini tahliye ettim. Bana bu seviyeyi gaz izleme servisindeki çalışanlar söyledi. 1 gün sonra gaz düzeyi olağan bedellere dönmüştü.”
‘Gelmesi gereken kelepçe gelmedi’
Kahraman, -350 kotundan -320 kotuna hava basan 4 pervaneden bir adedinin arızalı olduğunu açıklayarak, “Bu durum şefim olan Ferhan Güneş’e iletilmiş o da arızayı gidermeye çalışmış. Lakin üstten gelmesi gereken kelepçe gelmediği için ve vardiyası da bittiği için müteakip vardiyaya tamir için hazırlanan parçayı teslim ettik. Bir sonraki vardiya bu parçayı takacaktı. Bu havalandırma arızası gaz düzeyinde bir kasvete yol açmamıştı. Bu arıza kaza günü gündüz vardiyasında gerçekleşen arızadır. Öncesinde bu türlü bir arıza yoktu” diye konuştu.
Suçu İSG’cilere attı
Tutuklu İşletme Baş Mühendisi Mehmet Tural, savcılıktaki sözünde, olay günü mesaisinin 16.30’da bittiğini ve kazadan sonra olay yerine geldiğini kaydederek, “Mevcut kazada havalandırma konusunda sorumluluk büsbütün iş güvenliğine aittir, tozla çaba konusunda da iş güvenliğine aittir” dedi. Tural, son bir hafta içinde gazla ilgili sorun yaşanmadığını belirterek, “Ben meydana gelen kazada bir ihmalimin ve kusurumun olduğunu düşünmüyorum” diyerek suçsuz olduğunu savundu.
Olay anını anlattı
Maden mühendisi Recep Orhan savcılık sözünde, olay günü gaz izleme merkezinde en az 2 kişi olması gerekirken tek kişinin olduğunu öğrendiğini aktardı.
“Patlama esnasında -250 kottan, -300 kotuna gerçek 2’nci bedestenden gidiyordum. Yanımda emniyet nezaretçisi Mustafa Olgun, 1’inci kartiye nezaretçisi Umut Akgül, hazırlık servisi nezaretçisi Hasan Özkanca ve nakliyat nezaretçisi Aydın Gündoğdu vardı. Benim 10 metre önümde giden Mustafa Olgun’a gaz izleme merkezinde patlamaya yakın bir vakitte anons geldi. ‘-320 kotta 1,45 metan gazı ölçüldüğünü’ söylediler. Mustafa Olgun gaz izleme merkezinde çalışan Mehmet Özdemir’e ‘Lağım atılmıştır, o yüzden metan yükselmiştir’ dedi. Bizim kullandığımız 5 kanal bulunmaktadır. Mehmet Özdemir direkt gazın yükseldiği yerdeki İbrahim Köse isimli nezaretçiyi aramalıydı lakin onu arayıp direkt emniyet çavuşuna anons geçmiş. İşletme müdürü Selçuk Ekmekçi -350’nin sağ tavan damar mekanize ayak bölgesinde üretim ve emekçileri denetim için görevlendirilmişti. Ancak -300 kot 2’nci rekupta elektrik arızası olduğu ve -350 kot sağ tavan damar taban yolunda da tıpkı anda arzı olduğu için ben bölgelere gittim. 1,45 anonsundan çabucak sonrasında 3-5 dakika içerisinde -300 kot tarafından ağır bir taş tozu basıncı geldi. Çabucak buraya koşarak kuyu tabanına geldim ve buradan Ayhan Çavuş’u aradım. Ocakta olağan bir durum olduğunu bildirdim ve çabucak -350 kota gitmek üzere motora bindik. Yolda baktık yaralılar vardı ve -350 kota gittim. Hiçbir göçük görmedim lakin vantüplerinin erdiğini, ziyan gördüğünü gördüm. Yaklaşık 2 ay kadar evvel -350 kot sağ tavan damar 4 nolu ünitenin oradaki bacadan lağım atıldıktan sonra metanın 3 yahut 4 düzeylerine çıktığını gördüm. Ben ölçtüm, barutçu da yanımdaydı. Biz de arını suyla ıslatılalım dedik. Tavana asılı sensör uzakta olduğu için ölçümü ben yaptım. Aslında bulunduğum yerde telsiz çekmiyor. Arını ıslattık, vantüpün ucunu uzattık. Bedel otomatik olarak 1,0’in altına düştü. Diğer bedel yükseldiğini görmedim ve duymadım.”
Metanı izleyen operatör: -320’de sensör yok
İzleme operatörü Mehmet Özdemir, olay günü iki kişi çalışması gerekirken işçi eksikliği nedeniyle tek kişi çalıştığını açıklayarak, “Ara orta tek kişi çalıştığımız oluyordu. Ben işe başladığım birinci gün de tek kişi çalışmıştım. İşçi yetersizliğinden ötürü tek kişi kalıyorduk. Bunu amirlerimiz de biliyordu” dedi. Özdemir, acil durumlarda tüm emekçileri uyaran bir sistem bulunmadığını açıklayarak, şunları söyledi:
“Telsiz telefonla bağlantı kurulmaktadır. Diyafon bulunmaktadır. Lakin diyafon bize gaz izleme merkezine bağlı değildir. Bunu üstlerimize söyledik lakin konuda uygunlaştırma yapılmadı. Telsiz kayıtları tutulmasını istedik lakin bu da yapılmadı.”
Özdemir, olay günü saat 18.04’te Rıdvan Acet’e metanın 1,50’e çıktığını haber verdiğini belirterek, “Ben metanın yükseldiğini -300 kot 1’inci rekupta sağ kalın damar üst taban yolu olarak tespit ettim. Bana -320 kotundan rastgele bir data gelmedi. Zati burada sensör yok lakin yeraltında -320’de sensör bulunuyorsa da bizim sistemimizde kayıtlı değildir. Birinci datayı kesen CH4 27 sensörü 300 kot 1’inci rekup sağ kalın damar üst taban yoludur” diye bilgi verdi.
Sondaj şefi olarak çalışan Tayfun Uça, savcılıkta verdiği sözde, olay günü vardiya müsaadesinde olduğunu lisana getirerek, “Ben çalışma hayatımda en fazla 2,5 metan oranı gördüm. Bu yükselmeler anlıktır. Birikme olmaz. Bu yükselmeler lağımdan sonra oluşurdu. Lağım atıldıktan sonra 15 metre uzakta beklerdik. Vantüpler metan oranını düşürürdü. Oran yükseldiği vakit maden ocağını boşaltıyorduk. Fakat pak havanın olduğu bölgede bekliyorduk” diye bilgi verdi.
Emniyet nezaretçisi Mustafa Olgun, savcılıktaki tabirinde, 16.00- 24.00 vardiyasında vazifeli olduğunu aktararak, olay anına ait “Bana merkez izlemeden gaz bedelinin -320 kotta 1,45’e yükseldiğini söylediler. Lağım atılıp, atılmadığını sordum. Lağım atıldığında 1,50’ye çıktığını baca içindeki elektriklerin kesildiğini söylediler. Sonra ortadan birkaç dakika geçti ve 1,69 olduğunu söylediler. 30-40 saniye geçmeden patlama oldu. Bu lağımı atan barutçu şehit oldu” dedi. Tural, lağımlardan sonra metan oranın 1,5- 2 olduğunu gördüğünü söyleyerek, “2 olduğunu gördüğümüzde çalışanları geri çekiyorduk. Pak hava olan bölgeye gönderiyorduk” diye bilgi verdi.
Olgun, ocaktaki vantüplere ait alev sızdırmaz olduğuna ait kendilerine bilgi verildiğini belirterek, “Bunlar patlama sırasında erimişlerdi” dedi.
Hazırlık mühendisi Hidayet Gökdere, en son madene 13 Eylül 2022 tarihinde kontrol için girdiğini aktararak, patlamanın meydana geldiği ocakta misyonu olmadığını şöyle ileri sürdü:
“İş Güvenliği Müdürü Volkan Soylu, biz iş güvenliği uzmanları 18 kişi ortasında iş kısmı yaptı. Bize yüklediği halde biz emekçilere eğitim verdik. Buna ait kayıtları mevcuttur, istenildiği vakit bakılabilir. Mevcut pozisyonum gereği uzman raporunda belirtilen konulardan sorumlu olduğumu düşünmüyorum. İş güvenliği konusundaki müdürümüz Volkan Soylu’nun talimatları üzerine hareket etmekteyim.”