Bu kardeş ülkenin siyasal tarihi şiddetle iç içe maalesef. Bu şiddet bazen devlet eliyle birden fazla vakit da sivil kılığında buluyor muhataplarını. Devlet, eski Başbakan Zülfikar Al Butto’yu saçma sapan münasebetlerle asmıştı. Onu asan İslamcı Ziya ül Hak’ın uçağı da (muhtemelen sonradan aykırı düştüğü ABD tarafından) düşürülmüş, Butto’nun kızı Benazir Butto da uğradığı suikast sonucu öldürülmüştü. Bunlara çok sayıda lokal siyasetçinin, gazetecinin şiddet kurbanı oluşunu da ekleyin ortaya çıkan görünüm vahimdir.
Pakistan neden radikalleşti?
Oysa ülkenin büyük kısmında sivil hayat çoğunlukla barışçıydı. Belucistan ile Hayber-Pakhtunkhwa 2004-2005 yıllarına kadar Pakistan’ın geri kalanına kıyasla mutlak manada sakin bölgelerdi örneğin. Lakin ne olduysa 2005’ten sonra bu bölgelerin yanısıra, Sindh ile Pencap’ta şiddetin her çeşidi dramatik bir biçimde artış gösterdi. Bunun nedenleri ortasında İslami okulların (medreselerin) yaygınlaşması, ABD’nin Afganistan’a müdahalesi de var. Bu okullar ile Müslüman bir ülkeye (Afganistan’a) yabancı müdahalesi Pakistan’da İslamcıları gitgide radikalleştirdi. Devrin Pakistan hükümetinin ABD’nin baskısıyla Lal Mescid’i basmasından sonra “millet-devlet” çatışması daha da alevlendi. Radikal İslamcılar için Pakistan devlet sistemi ile ona ilişkin siyasal figürler gaye durumuna geldi. Bir araştırma Pakistan’da 1988’den günümüze 28 bin siyasi şiddet olayı yaşandığını ortaya koyuyor. (Bkz: Shapiro-Et-Al-2012-Working-Paper-1.pdf (theigc.org)
Han neden vuruldu?
Han, erken seçim talebiyle İslamabad’a yanlışsız bir protesto yürüyüşüne öncülük ediyordu. Akına bu yürüyüş sırasında uğradı. Parti yetkililerinden birinin de hayatını kaybettiği belirtiliyor. Nisan ayında parlamentoda yapılan güvensizlik oylamasıyla misyondan alınmasından bu yana Han, halefi Şahbaz Şerif ile ABD’nin ortak komplosuyla misyonundan alındığını lisana getiriyordu.
Öncelikle belirtelim; ABD yalnızca Han’ı değil, kendisiyle çalışmayan hiçbir Pakistan başbakanını desteklemez. Aslında Pakistan ABD için Afganistan nedeniyle değerliydi. Artık ABD Afganistan’dan çekilerek Pakistan’la müttefikliğini de bitirdi bir manada. Fakat tekrar de Pakistan’dan kendisine yönelik İslamcı tehdit var gerekçesiyle ülke siyasetini tasarlamaya devam ediyor. Bu planında İmran Han’ın pek de ABD ile işbirliğine istekli olmadığı biliniyor. Rusya’yla evvelki idarelerin yaptığından daha fazla alaka kuran, Çin’in Kuşak-Yol Projesi’ne takviye veren bir başbakan olarak ABD tarafından sevilmesi beklenemezdi.
Muhalefet-ABD kol kola
Han’ı devirmekten öteki bir gayesi olmayan muhalefetin, ABD-Han aksiliğini fırsata çevirmesi de güç olmadı. Muhalefet, yolsuzluklar üzerine giden, bunda kararlı adımlar da atan Han’ın, kendilerine kadar uzanacağını anladığı andan başlayarak onu devirmek için elinden geleni yaptı. Han yalnızca yolsuzluklarla çaba ediyor değildi, birebir vakitte ülkenin asla istikrarlı olmamış siyasi sistemini de ıslahatlar yoluyla düzeltme uğraşı veriyordu. Başkanı olduğu Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI) partisinin başını çektiği koalisyon hükümetinde bu istikamette çok sayıda karara imza da attı.
ABD’nin açık hal almasıyla, Pakistan ordusunun da verdiği dayanağı çekmesiyle Han başbakanlıktan uzaklaştırıldı. Saçma bir yargılamayla siyasetten men edildi lakin başta partisinin taraftarları olmak üzere muhalefete reaksiyonlu öbür kesitler üzerinde büyük tesiri olan Han çabayı bırakmadı. Daima yaptığı erken seçim davetleri kamu dayanağını de alınca artık iktidar olan eski muhalefet paniğe kapıldı.
Bu başarısız suikast teşebbüsünün nedeninin bu olduğu aşikâr. Maksat da muhtemelen öldürmek değildi. Şayet erken seçimde ısrar etmeyi sürdürürse, ABD aksiliği sürerse, iktidara yine gelme bahtı da artarsa, bu sefer kurşunu öbür bacağına yemeyeceği mutlaktır.
Şiddete boğulmuş bir toplumda, Han’ı vuracak bir sersemi bulmak asla fakat asla sıkıntı olmayacaktır.