Hasan Basri Akşener
Borsaların 2022 yılı ortasından itibaren neden yükseldiğine evvel bir bakalım, bunun için sineması biraz geriye saralım.
TC Merkez Bankası’nın bankaları düşük faiz ile fonlaması, genişletici para siyasetlerinin tesiri ve kur muhafazalı mevduat nedeniyle, kurdaki yükseliş beklentilerinin azalması üzerine sirkülasyonda bollaşan TL gidecek adres aradı ve para, pay senetleri piyasası olan Borsa İstanbul’a aktı.
Böylece bilhassa 2022 yılı sonundan itibaren başlayan ‘yılsonu rallisi’ dediğimiz yükseliş trendi yılbaşından sonra da devam etti.
Borsaya TL bazlı değil, USD (ABD Doları) bazlı olarak bakarsak- ki ben yıllardır bu biçimde tahlil yapılmasının daha yanlışsız sonuçlara verdiğini net olarak gördüm.
SORU ŞU: BORSA DOLAR BAZINDA UCUZ MU KIYMETLİ MI?
Bu soruya sineması daha da geriye sararak karşılık arayalım.
BIST 100, 2022 yılı başında ani kur artışları ile yaşanan şoklar nedeniyle dolar bazında 1,17 cente kadar inerek tabanı gördü.
BIST 100 endeksinin 2013 yılında dolar bazındaki doruğunun 5,10 cent olduğunu hatırlatırsak; borsanın dolar bazında ne kadar ucuz olduğu daha net olarak anlaşılıyordur.
Aşağıda verdiğim BIST 100 endeksin USD bazında grafiğini inceleyiniz.
Tüm dünya borsaların yükselişleri de düşüşleri de büsbütün konjonktüreldir, yükseliş trendi başlar birçok yerde direnç ile karşılaşır, grafik zikzaklar çizer.
Hızlı yükselişlerde birden gelen satışlara kâr satışları, süratli düşerken gelen alımlara da borsada reaksiyon alımları diyoruz.
Burada kıymetli olan trendin ne olduğudur, yani piyasa yükseliş trendinde mi düşüş trendinde mi, bir öbür değişle piyasa ‘Boğa Piyasası’ mı ‘Ayı Piyasası’ mı?
Trend yükseliş trendi ise; kâr satışları olsa da, para girişleri devam eder, böylelikle yükseliş trendi yeniden devam edecektir.
Tersi bir durumda; düşüş trendi başlamışsa, her düşüşte reaksiyon alımları gelse de, trend düşüş trendi olduğundan, her yeni zayıf alıcı geldiğinde para çıkışları olacaktır yani güçlü satıcılar piyasanın geneline hakim olacaktır.
Kısacası; borsa mantığında trend ne olursa olsun, doğrusal bir çıkış olmadığı üzere, doğrusal bir düşüş de yoktur.
Dirençlere USD bazında bakarsak; öncesinde 2,5 cent ve sonrasında 3.10 cent dirençlerine gelindiği vakit ansızın satışlar geldiğini ve bunun aslında nedensiz büsbütün teknik bir durum olduğunu belirtmek isterim.
3,00 cent bugünkü kurla BIST 100 5.600 endeksi civarına denk geliyor
5.600 düzeylerinin üstünden pay senetleri piyasasına satışların geldiğini bunun panik yarattığını gördük.
Düşüşlere de yükselişlere de mazeret ararsak; hem iç hem de dış tesirlerden en değerlisi olan global piyasalarda yaşanan hareketlilikleri öncelemek gerekiyor.
ABD merkez bankası FED’in faiz artışlarına devam edeceği ve yüksek enflasyon beklentisi dünya borsaları için olumsuz durumdur.
Yatırım mantığında kural şu: Faiz artarsa borsaya yatırım azalır.
Bu teorinin desteği, klasik iktisat teorisindeki ‘Arz ve Talep’ istikrarıdır.
Borsaların yükselişlerde de düşüşlerde de zikzaklar çizmesini, piyasa uzmanları olarak teknik tahlil grafikleri ile açıklıyoruz.
Teknik tahlil dediğimiz ise; kesin çalışan bir kural olmasa da borsanın geçmişinde karşılaştığı dayanak ve dirençlerin, yani istatistiksel bilgilerin tahlilidir.
O nedenle ben 3 cent endeks düzeyine gelmeden evvel, toplumsal medya hesaplarımdan 3.0 cent düzeyin üstünde güçlü bir direnç olduğu için uyarmıştım.
Eğer borsa bu dirençleri test eder ve güçlü bir para giriş ile aşarsa yükseliş devam eder diye de ekledim.
Dirençler çok güçlü olsa da, borsa evvel geri çekilip sonraki denemelerde de bunu aşabilir, o nedenle düşüşler bazen alım için fırsat kabul edilir.
Burada asıl soru yükseliş trendi devam eder mi, etmez mi ?
Buna tekrar dolar bazında bakınca, borsanın tepe yılı olan 2013 yılında Bist 100 endeksinin 5,1 cent seviyeni test ettiğini belirtmiştim.
Dolar bazında tepe 5,1 cent olduğuna nazaran, borsada gerçek bir rekor için şimdi çok erken denebilir.
Fakat elbette bu demek değildir Bist 100 endeksi dolar bazındaki bu tepeyi katiyetle test edecek, bu türlü bir kesin kural yok.
Borsalar riski yüksek, bu nedenle getirisi de götürüsü de yüksek marjlı yatırım enstrümanlarıdır, bu tüm dünyada ABD borsası Dow Jones’ta da böyledir.
Borsaya yatırım yaparken pay senetleri alımında vereceğiniz yanlış bir karar büyük ziyanlara neden olabilir, o nedenle ben profesyonel yardım almadan borsaya yapılan yatırımların çok makûs sonuçlara neden olduğunu geçmiş deneyimlerimden biliyorum.
Bunun dışında vadeli süreçler yani türev piyasalarında kaldıraç tesiri nedeniyle bu enstrümanların çok daha büyük riskler barındırdığını da vurgulamak istiyorum.
Burada ben bir yatırım tavsiyesi yapmayacağım, piyasa denilen karmaşık finansal yapıdaki muhtemel riskleri ve olabilecek hadiseler konusunda okuyucuları bilinçlendirmek ve genel piyasa gidişatı hakkında analizlerimi yazacağım.
Borsa üzere riski yüksek yatırımlar yapmak istiyorsanız, profesyonel fon yöneticilerinin hazırladığı A tipi yatırım fonlarını tercih etmek çok daha büyük ziyanlarının önüne geçecektir, daha uzun vadeli yatırım yapacaksınız borsanın kendisine değil, pay senedi alarak aslında o şirkete ortak olduğunuzu, kâr ve zararın kardeş olduğunu unutmayınız, olabilecek her türlü risk sizindir.
Hasan Basri Akşener