Rekabet Kurulu’nun kartel-uyumlu eylem gerekçesi ile Yumurta Üreticileri Merkez Birliği’ne (YUM-BİR) üye birlikler ile üretici şirketlere yönelik aldığı soruşturma kararı, sektörde geniş yankı uyandırdı.
Kapanan ihraç pazarları ve artan maliyetler nedeniyle sürekli kan kaybeden sektörden soruşturmaya itiraz geldi. YUM-BİR’e üye birlik başkanları ve firma yetkilileri tarafından yapılan açıklamalarda, sürekli zarar eden, küçülen ve iflaslar yaşayan sektörün bu yönde bir anlaşma içinde olamayacağı belirtilerek, kendilerini savunma ve karşı dava hakkının kullanılacağı ifade edildi. Soruşturmaya konu olan iddianın aksine birlikler arasında yapılan görüşmelerin piyasanın durumu ile ilgili bilgilendirmelerden ibaret olduğu, amacın sektördeki yapısal problemlerin çözülmesine yönelik bir çaba olarak okunması gerektiğinin altı çizildi. Soruşturma kapsamına giren bazı birlik ve şirket yöneticileri çekincelerini dile getirerek konuya yönelik yorum yapmaktan kaçınırken Dünya Gazetesi’ne konuşan sektör temsilcileri değerlendirmelerinde, kaderine terk edilen sektörün girdiği darboğazdan çıkmak için ciddi bir mücadele verdiğine, çözüm arayışlarının ise sonuçsuz kaldığına dikkat çekildi. Soruşturma sonunda, yumurta üreticilerine yönelik iddiaların gerçekle ilgisi olmadığının da ortaya çıkacağı kaydedildi. Firmaların sürekli küçülmesi ve artan iflaslarla birlikte yumurta üretiminin düşeceği, arz-talep dengesine bağlı olarak yumurta fiyatların daha da artacağı yönünde görüş bildiren sektör temsilcileri, ilerleyen süreçte bu durumun alım gücü sürekli düşen tüketicileri daha fazla etkileyeceği uyarısında bulundu.
“MALİYETLER DÜŞMEDEN ÜRETİM SÜRDÜRÜLEMEZ”
Bandırma YUM-BİR Başkanı Mehmet Aytekin:
Rekabet Kurulu’nun dönem dönem enflasyonu tetikleyen ürünler ile alakalı soruşturma açtığını biliyoruz. Şu anda da temel besin maddesi yumurta gündemlerinde. Dünyada artan emtia fiyatları ile ülkemizde artan döviz kuru maliyetlerimizi her geçen gün arttırıyor. Güncel yumurta maliyetimiz 1,4 lira, satış fiyatımız ise 0,90 kuruş civarında. Yem, enerji, nakliye maliyetlerimiz düşmeden, bu şartlarda yumurta üretimi sürdürülemez. Yumurta stoklanamayan ama her gün üretilen bir mal. Fiyatını sadece arz-talep belirler. Aksi olsaydı üretici hiç zarar etmezdi.
“KURULA RAPORUMUZU SUNACAĞIZ”
Gaziantep YUM-BİR Başkanı Ömer Marakoğlu:
Yumurta üreticileri olarak bir süredir zararına satış yapıyoruz. Maliyetlerimiz ciddi oranda artmış durumda. Rekabet Kurulu’nun soruşturması kapsamında önümüzdeki hafta geçmiş dönem fiyatlarına ilişkin bir rapor hazırlayıp, kurula sunacağız. Bunların sonucunda da kartel oluşturma gibi bir durumun olmadığı ortaya çıkacak.
“PİYASADA YUMURTA TAVUĞU KALMAYACAK”
Tavşanlı YUM-BİR Başkanı Kemal Öztürk:
Yumurta üreticilerinin zararı son zamanlarda 4 kat arttı. Sektörde fiyatlar üzerinde bir anlaşma yapılarak tüketiciye daha yüksek fiyatla satış yapılması söz konusu olamaz. Eğer böyle bir anlaşma varsa niye ürettiğimiz yumurtayı zarar etmeyi göze alarak maliyetlerin altında satıyoruz. Yem ve enerji maliyetlerinde geldiğimiz nokta ortada. Üreticiler sürekli kümes kapatıp, tavukları kesime gönderip küçülüyor. Üreticilerimizin arkasındayız. Yumurta üreticileri batıyor. İflaslar ve sektörden çıkan firma sayısı artıyor. Piyasada yumurta tavuğu kalmayacak ve vatandaş 30’lu koliyi 100 liraya alacak. Savunmamızı yapacağız.
“KENDİMİZİ SAVUNACAĞIZ”
Manisa YUM-BİR Başkanı Can Sağır:
Bu gerçeği yansıtmıyor. Soruşturma sürecinin bir işleyişi var. Biz de kendimizi savunacağız. Birliklerin ve listede yer alan firmaların sektörü domine etmesi gibi bir durum yok. Türkiye’de şu an 600’den fazla üretici var. Bu kadar fazla üreticinin olduğu yerde 10 firma yumurta sektörüne yön veremez.
“ÜRETİCİNİN İŞBİRLİĞİ YAPACAK HALİ YOK”
Has Tavuk Beyaz Et Genel Müdürü Şahin Aydemir:
Yumurtacılar ciddi zarar ediyor. Bu sebeple de yumurta kümeslerinin çoğu kesiliyor ve kapanıyor. Hammadde maliyetleri çok yükseldi ve bu şartlarda ayakta kalmaları her geçen gün zorluyor. Bugün herkes kendi gemisini kurtarmaya çalışıyor. Hiç kimsenin yanındakine bakacak, bir araya gelip işbirliği yapabilecek durumu yok.
“ÜRETİM AZALACAK, FİYAT ARTACAK”
Kubatoğlu Yumurta Yönetim Kurulu Başkanı Naki Özkubat:
Açılan soruşturmayı doğru bulmuyoruz, zor bir dönemden geçen üreticinin küstürülmemesi gerekiyor. Yumurta üretiminin Türkiye’deki ekonomik değeri çok düşük. Bu nedenle yumurtanın kartelleşme grubuna girme şansı yok. Çorum’da ve ülke genelinde kartelleşme olması söz konusu değil. Eğer kartelleşme aranıyorsa yabancılaşmış gruplarda aranmalı. Türkiye’nin yumurta sektöründeki firmaların yüzde 99’u yerli ve milli üretici. Şu an büyük zararlar ediyoruz ama hiç sesimiz çıkmıyor diye üreticilerin üzerine geliniyor. Çorum’da geçmişte 174 yumurta üreticisi varken şu anda sadece 24 tane kaldı. Üretici olarak, 3-5 ay veya yılbaşında yumurta üretiminin azalacağını ve yumurta fiyatının artacağını düşünüyorum.
“ASIL MALİYET ARTIŞLARI ARAŞTIRILMALI”
Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR) Başkanı İbrahim Afyon, “İlgili kurumların araştırmasına saygımız var. Ancak böyle bir durumun söz konusu olduğuna inanmıyorum” dedi. Yumurtacıların ileriye dönük fi yat belirlemesi ve marketlerdeki yumurta fi yatlarını kontrol etmesi şeklindeki soruşturmanın tamamlandığında gerçeklerin ortaya çıkacağını kaydeden Afyon, “Asıl araştırılması gereken konu maliyetlerdeki artıştır. Tedarikçilerin marketlere verdikleri fi yatları birlikte koordine etmeleri gibi bir durumun söz konusu olduğuna inanmıyorum ancak yine de araştırma sonucunu bekleyip görmek gerekir” ifadelerini kullandı.
“ARZ TALEP DENGESİ BOZULAN SEKTÖR ZARARDA”
Sektörde çok parçalı bir yapı olduğunu belirten Verim Gıda AŞ Genel Müdürü Önder Matlı, şunları söyledi: “Üreticinin ölçekleri Türkiye’de halen çok konsolide olmuş değil. Dolayısı ile çok fazla sayıda ve örgütlenmemiş küçük ölçeğe sahip üreticiler ile diğer tarafta daha organize olmuş alıcının oluşturduğu bir ticari yapı var. Ayrıca sektör; kapasite kullanımı arzın talebe göre dengelenememesinden dolayı hiçbir sektörde olmadığı kadar zarar görüyor. Bu kadar parçalı ve küçük ölçekli üreticilerin olduğu bir yapıda fi yatları yukarıya çıkartarak kartel piyasanın oluşturulması üretici tarafından mümkün değil. Ancak özellikle birlikler piyasanın durumu ile ilgili bilgilendirmeler yapıyor. Bu durum farklı şekilde yorumlandı ve soruşturma açıldı. Zaten hükümet dünyanın her yerinde küçük üreticileri kooperatifl eşme ile beraber bir yapının içine sokmaya çalışır. Bu olayın da bu şekilde okunması gerektiğini düşünüyorum.”