Türkiye Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) Lideri Onur Malkoç’un mesken sahipliğinde yapılan sekiz görüşmede, üç basamaklı plan üzerinde mutabakata varılırken, Ukrayna 800, Rusya 200 kişilik takas listesi sundu. Türk Ombudsman Malkoç, Rus ve Ukrayna ombudsmanlarına “Sadece konuşmak yetmez, adım atmak da gerekir. Bir sistem kurulması için başkanlarınızla konuşun” dedi ve “insani koridorun” İstanbul üzerinden açılmasını önerdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, “insani koridor” açılması için önümüzdeki süreçte, Rusya önderi Vladimir Putin ve Ukrayna başkanı Volodimir Zelenski ile görüşmesi bekleniyor. Türkiye’nin önerisi kabul görürse, İstanbul’da yaralı sivil, asker, yaşlı, çocuk ve bayanların değişimi için “insani koridor” oluşturulacak.
MALKOÇ BİR ORTAYA GETİRDİ
Alınan bilgiye nazaran, üç ay evvel KDK’ya Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) tarafından Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna savaşındaki refakatsiz çocuklar için de köprü olması talebi geldi. UNICEF’in teklifiyle harekete geçen Türk Ombudsman Malkoç, evvel Rusya, akabinde Ukrayna ombudsmanlarıyla temasa geçti. Sahipsiz çocukların bulunup karşılıklı olarak değiştirilmesini içeren teklifte bulundu. Rusya ve Ukrayna ombudsmanları bu teklife evvel sıcak baktı. Kendi ülke idareleriyle mevzuyu ele aldılar. Savaş kaideleri ve daima değişen istikrarlar ekseninde her iki ülke ombudsmanından, Malkoç’a “Daha sonra yapalım” karşılığı geldi. İki ülke idaresindeki yumuşama sinyali ve kamuoylarında oluşan ölçülü atmosfer sonrası Rusya ve Ukrayna ombudsmanlarının Türkiye’de buluşması için mutabakat sağlandı. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki Milletlerarası Ombudsmanlık Konferansı kapsamında Ukrayna Ombudsmanı Dmytro Lubinets 9 Ocak, Rusya Ombudsmanı Tatiana Moskalkova 10 Ocak’ta Ankara’ya geldi.
Ankara’daki iki gün süren konferansta, Rusya ve Ukrayna ombudsmanı ile toplam sekiz kere görüşme yapıldı. Bunların 4’ü KDK Lideri Malkoçbaşkanlığında üçlü görüşme, 4 defa de Rusya ve Ukrayna ombudsmanı ortasında ikili görüşme halinde gerçekleştirildi. Bu kritik toplantılarda, yalnızca refakatsiz çocukların aileleriyle kavuşturulması değil daha geniş bir çerçevede bir “insani koridor”un oluşturulması için prensip kararı alındı. Üç evreli bir plan üzerinde mutabakata varıldı.
‘BİR DAKİKA’ ÇIKIŞI
İlk toplantıda Malkoç, Rusya Ombdusmanı Moskalkova ve Ukrayna Ombudsmanı Lubinets ile biraraya geldi. Görüşmenin başında Rus tarafı Ukrayna’yı “Savaşın sebebi sizsiniz, ortamızda anlaşabilirdik. Batılılar sizi şımarttı” diye suçladı. Ukrayna ombudsmanın karşı suçlamalar gelince Türk Ombudsman Malkoç “Bir dakika (one minute)” diyerek, devreye girdi.
Şeref Malkoç, “Savaşın devamını yahut durmasını biz temin edemeyiz. Bunların müzakeresi ombudsmanların değil, siyasetçilerin işi. Biz olayın insanı boyutuna bakacağız. Bu mevzuda adım atacağız. Rusya’daki Ukrayna’daki yaralı askerler, kayıp bayan ve çocukların nasıl kavuşturacağız; bunları konuşup çözmeye çalışacağız. Yalnızca konuşmak da yetmez, adım atmak gerekli” dedi. Malkoç, bu kelamlarıyla iki tarafı da rahatlattı.
ÜÇ KADEMELİ PLAN DEVREDE
– Toplantıda, Rus ve Ukrayna taraflar birbirlerine liste de sundular. Lakin KDK Lideri Malkoç’un, “Liste ile başlamayalım. Yavaş yavaş ilerleyip başkanlarınızı ve kamuoyunu ikna ederek mekanizmayı kuralım” önerisi ile taraflar ortasında üç basamaklı plan devreye sokuldu. Bu plana nazaran birinci kademede, Rusya ve Ukrayna ombudsmanlarının bir ortaya getirilip imaj verildi. İkinci kademede; Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşülerek, hususun en üst düzeyde sahiplenilmesi sağlandı. En değerli adım Erdoğan ile görüşülerek, “insani koridora” Türkiye’den en üst düzeyde takviye alınması oldu. Ukrayna ve Rusya ombudsmanları Erdoğan’la bir ortaya getirildi. Erdoğan, görüşmede savaşın durması için Türkiye olarak elden gelenin en uygununun yapıldığını, savaş devam ederken çocuk, bayan, esir ve yaralıların değişiminin ise insani sorumluluk içerdiğini söyledi. Erdoğan, bu bahiste Putin ile görüşeceğini lisana getirdi. Masaya Ukrayna 800 kişilik, Rusya 200 kişilik takas listesi koydu. Görüşmeler sonunda, birden fazla sivil-asker yaralıları içeren listeler üzerinde 40 civarında değişim konusunda prensip mutabakatı sağlandı.
ERDOĞAN, PUTİN VE ZELENSKİ İLE GÖRÜŞECEK
– Malkoç, Hürriyet’e yapılan görüşmelerle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Ben her iki ombudsmana da Rusya ve Ukrayna’da kurulan mekanizmayı anlatarak hayata geçirmeye çalışacaksınız. Biz üzerimize düşeni yaptık. Yeniden dayanağımız gerekiyorsa veririz. Sayın Cumhurbaşkanımız Erdoğan, Sayın Putin ve Sayın Zelenski ile görüşecek. Bu görüşmeden sonra gelinen etaba ait bilgi alacağım. Sonra süreçle ilgili size bilgi vereceğim dedim. Rusya ve Ukrayna ombdusmanlarıyla online ortamda toplantılar yapmaya devam edeceğiz. Bu toplantılarda çıkacak sonuçlara nazaran Rusya ve Ukrayna tarafından hangi adımlar atılacak, Türkiye ne yapacak netleştirilecek. Birbirlerine liste verdiler. Kaçı asker, kaçı sivil bilmiyoruz. General mi, er mi? Birer birer başlayalım lakin kâfi ki başlasın. Kolay bir iş değil. Biz, İstanbul’da insani koridor açılsın dedik. İstanbul platformlu yapmayı istiyoruz. Teklifim İstanbul. Hava, kara, denizyolu mu sistem muhakkak değil. Daha işin başındayız. Bu işin olması için çabalıyoruz.”