Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) tarafından hazırlanan “Türkiye Personel Sınıfının Görünümü 2021” kitabı yayımlandı. Buna nazaran, çalışma hayatının dört büyük sıkıntısının işsizlik, düşük fiyat, kayıtdışı istihdam ve uzun çalışma saatleri olduğu belirlendi. Çalışanların yaklaşık yüzde 71,7’si çalışma hayatının en değerli meselesini işsizlik olarak tabir ediyor. Çalışma hayatının öteki en kıymetli meseleleri yüzde 65,2 düşük fiyat, yüzde 44,8 kayıt dışı istihdam, yüzde 43 uzun çalışma mühletleri yer aldı.
DİSK-AR, “Türkiye emekçi sınıfının durumunu ortaya koymayı” hedeflediğini tabir ettiği araştırmasının sonuçları kitap olarak yayımlandı. Türkiye’de 15 yaş ve üzeri fiyatlı çalışan nüfusu (kamu vazifelileri hariç) kapsayan araştırmanın saha çalışması Ekim-Kasım 2021 tarihleri ortasında yapıldı. DİSK-AR tarafından planlanan araştırma Doç.Dr. M. Hakan Koçak koordinatörlüğünde yürütüldü. Friedrich Ebert Vakfı (FES) Türkiye Temsilciliği tarafından desteklendi. 2004 kişi ile yüz yüze görüşülerek yapılan araştırmanın saha çalışması Yöneylem Toplumsal Araştırmalar Merkezi tarafından gerçekleştirildi.
Çalışma hayatının dört büyük sorunu: İşsizlik, düşük fiyat, kayıtdışı istihdam ve uzun çalışma saatleri
DİSK-Ar tarafından yayınlanan kitapçıkta şu sonuçlar paylaşıldı:
İşçilerin yaklaşık yüzde 71,7’si çalışma hayatının en değerli problemini işsizlik olarak söz ediyor. Çalışma hayatının başka en değerli meseleleri yüzde 65,2 düşük fiyat, yüzde 44,8 kayıt dışı istihdam, yüzde 43 uzun çalışma süreleridir.
Çalışma saatleri uzun!
İşçilerin fiyatlarından memnuniyet oranı hayli düşük. Personellerin yalnızca yüzde 31’i yaptığı işe karşılık adil bir fiyat aldığını belirtiyor.
İşçilerin yüzde 60’ı çalışma saatlerinin uzun olduğunu tabir ediyor. Yasal çalışma mühleti olan 45 saatin üzerinde çalışan personellerin oranı yüzde 59,3’tür. Personellerin yüzde 37’si son 12 ayda fazla mesai yaptığını söylüyor.
İşçilerin yüzde 42’si yıllık müsaadelerini konutta geçiriyor!
İşçilerin yüzde 53,3 kiracı, yüzde 42’si konut sahibi yüzde 4,8’i ise konut sahibi değil lakin kira da ödemiyor. TÜİK’e nazaran Türkiye çapında konut sahipliği yüzde 58,8 iken çalışanlarda bu oran yüzde 42’ye geriliyor.
İşçilerin büyük kısmı yıllık müsaadelerini ya meskende ya da memlekette/köyde geçiriyor. Çalışanların yüzde 42’si yıllık müsaadelerini konutta geçirdiğini belirtiyor. Yüzde 33’ü ise memlekete yahut köye gittiğini belirtiyor.
İşçiler başkanlık sistemini olumsuz değerlendiriyor
Araştırmaya katılan personellerin yüzde 47’si 10’dan az personel çalıştıran işyerlerinde istihdam ediliyor. 10-30 personel çalıştıran işyerlerinde çalışan çalışanların oranı yüzde 27 iken 100-249 personel çalıştıran işletmelerde çalışan personellerin oranı ise yüzde 7,8’dir.
İşçilerin sadece yüzde 26,9’u başkanlık sistemini olumlu olarak beyan ederken, yüzde 44,5’i başkanlık sistemini olumsuz kıymetlendiriyor. Bayanların yaklaşık yüzde 47’si, erkeklerin yüzde 43,5’i başkanlık sistemini olumsuz kıymetlendiriyor. Eğitim düzeyi artıkça başkanlık sistemini olumsuz bulanların oranı artıyor.
Erkeklerin çalışma hayatına dair klâsik kıymet yargıları ve inanışları sürüyor
İşçilerin yüzde 66,5’i Hükümet’in göçmenler/sığınmacılar hakkındaki siyasetini olumsuz buluyor. Bayanların yüzde 67,7’si, erkek emekçilerin ise yüzde 66’sı Hükümet’in göçmenler/sığınmacılar hakkındaki siyasetini olumsuz buluyor.
Erkek emekçilerin yüzde 55,3’ü bayanların çalışmak için eşlerinden müsaade alması gerektiğini düşünüyor. Bayanların yüzde 28’i bu görüşü paylaşıyor.
Kadın çalışanların yüzde 65’i konut içi bakım yüklerinin bayanın sorumluluğu tabirinin yanlış olduğunu söylemektedir. Bir diğer sözle bayanların büyük çoğunluğu klâsik cinsiyete dayalı iş bölümü̈ etrafında bakım rollerinin yalnızca kendilerine tanımlanmış olmasını kabul etmezken, erkeklerin yarısından daha azı bu rol paylaşımına karşı çıkmakta ve çocuk hasta ve çocuk bakmak sadece bayan işi değildir diye düşünmektedir.
Türkiye Hükümeti’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi olumsuz bulunuyor
İşçilerin yaklaşık yarısı bayana yönelik şiddeti önlemek üzere Türkiye tarafından onaylamış olan İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını yanlış bulmaktadır. Bayanların yüzde 56’sı, erkeklerin yüzde 44,5’i İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını olumsuz bulmaktadır. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını yanlışsız bulan personellerin oranı erkeklerde yüzde 24,1, bayanlarda yüzde 18,7 seviyesinde kalmaktadır.
Kadın personeller tıpkı vakitte görünmez konut içi emekçiler
Ev işlerine ve bakıma 1-3 saat müddet ayıran bayanların oranı yüzde 47,6 iken, erkeklerde bu oran yüzde 34,8 ile sonlu kalmaktadır. Konut işlerine ve bakıma 3-6 saat ayıran bayanların oranı yüzde 23,7 iken erkeklerin oranı ise yüzde 9,7’dir. Mesken ve bakım işlerine yalnızca 0-1 saat ayıran bayanların oranı yüzde 14,6 iken, erkeklerin yüzde 24,3’ü 0-1 saat ortasında konut içi işler ve bakım rollerine ilgili vakit ayırdığını söylemiştir. Mesken ve bakım işlerine hiç vakit ayırmayan bayanların oranı yüzde 7,6 ile hudutlu kalırken, erkeklerin oranı yüzde 29’a yükselmektedir.
Salgında harcamalar kısıldı, ucuz besinlere yönelim arttı
Salgında çalışanların yüzde 55’i borçlarının arttığını, yüzde 27’si faturalarının, yüzde 25’i ise kredi kartı borcunun ödenemediğini belirtilmiştir. Salgında emekçilerin borçluluğunun önemli bir biçimde artmış, geçim zorlaşmıştır.
İşçilerin yüzde 66,4’ü salgında harcamaları azalttığını, yüzde 49,6’sı ise ucuz besinlere yöneldiğini söz etmiştir. Araştırmaya katılan emekçilerin yüzde 32,4’ü kredi kartlarını daha fazla kullandıklarını söz etmişlerdir. Salgın ve ekonomik kriz periyotlarında hane iktisadını sürdürebilmek için alınan tedbirlere cinsiyete nazaran bakıldığında eğilimin farklılaşmadığı görülmektedir. Bayanların yüzde 66,8’i, erkeklerinde yüzde 66,2’si harcamaların azaltıldığını söz etmektedir. Bayanların yüzde 48,4’ü, erkeklerinde yüzde 50’si daha ucuz besinlere yönelmiştir.
Salgında meskenden çalışmada daima ulaşılabilir olmak en değerli sorun
İşçilerin pandemide aldıkları yardımın ana kaynağı aileleri olduğunu görülmektedir. Emekçilerin yüzde 39’u ailesinden yardım aldığını beyan etmiştir. Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz müsaade ödeneği alanların toplam oranı yüzde 32,5 olmuştur.
İşçilerin yüzde 57’si salgında çalışanların daima ulaşılabilir olmasını değerli bir sorun olarak tabir etmişlerdir. Bayanların daima ulaşılabilir olmaktan daha fazla şikayetçi olduğu görülmektedir. Bayanların yüzde 65,9’u daima ulaşılabilir olmak zorunda olduklarını söylerken, yalnızca yüzde 9,4’ü bu fikre katılmadığını söylemiştir.
Salgında devrinde Hükümet’in takviyeleri yetersiz bulundu
Salgın periyodunda Hükümetin sonlu seviyede sağladığı dayanakların personeller açısından da kâfi bulunmadığı görülmektedir. Çalışanların yüzde 43,5’i verilen toplumsal dayanakları olumsuz bulduklarını belirtmektedir. İştirakçilerin sadece yüzde 28,5’i takviyeleri olumlu bulmaktadır. Dayanakları ne olumlu ne olumsuz bulanların oranı ise yüzde 24,5’tir.