Washington DC merkezli Kutsal Kitap Müzesi’nden yapılan açıklamaya nazaran, trigonometrinin babası ve antik çağın en büyük astronomlarından biri olarak kabul edilen Hipparkos’un yıldız haritasının bir kopyası, M.S. 600 yıllarında yazılmış olan John Climacus‘un “İlahi Yükseliş Merdiveni” isimli yapıtının Süryanice metninin altında kaldığı keşfedildi. Akademisyenler Hipparkos’un yıldız kataloğunu uzun vakittir biliyorlardı zira başka antik metinlerde bu yapıta atıfta bulunuyordu lakin evrakın kendisi şimdiye kadar bulunamamıştı
Müzenin Ortaçağ el yazmaları küratör yardımcısı Brian Hyland bahisle ilgili açıklamasında, “Yeni keşfedilen metin, daha evvel kayıp olan metinleri okumak için multispektral görüntüleme teknolojisinin yaratıcı kullanımını vurgulayan dikkate kıymet bir buluş. Bu birebir vakitte Hipparkos’un ölçümlerinin doğruluğunu da kanıtlıyor” sözlerini kullandı.
Batlamyus’unkilerden daha gerçek ölçümler
Açıklamada müzenin, el yazmasındaki yaprakların multispektral görüntülemesini* 2013, 2015, 2017 ve 2018 yıllarında yaptığı belirtiliyor. Akabinde el yazmasını, altta yatan metni incelemek üzere Cambridge Üniversitesi’ndeki Tyndale House’a gönderdiler.
* Multispektral görüntüleme, elektromanyetik spektrum boyunca belli dalga uzunluğu aralıklarında manzara datalarını yakalar.
Araştırmacılar bulgularını bu ay hakemli Journal for the History of Astronomy mecmuasında yayınladılar. Buna nazaran Hipparkos’un metninin Hıristiyan risalesinin altında bilinmeyen olduğunu doğrulamanın yanı sıra, Hipparkos’un ölçümlerinin halefi matematikçi ve astronom Batlamyus‘unkilerden daha yanlışsız olduğunu da buldular.
Elden ele dolaşmış
Yapılan tahlillerde, antik parşömenin eski metot geri dönüşüm üzere birçok defa yine kullanıldığını ortaya çıkardı. Birinci olarak, beşinci ya da altıncı yüzyılda Yunanlı bir katip, M.Ö. 162 ve 127 yılları ortasında astronomi, coğrafya ve matematik alanlarında çalışan Hipparkos’un “Yıldız Kataloğu”nu kopyalamış.
Kutsal Kitap Müzesi’ne nazaran, daha sonra 10. ya da 11. yüzyılda Mısır’ın Sina Dağı’nın Aziz Catherine Manastırı’ndaki bir katip, yeni bir şeyler yazmak için eski el yazmasını geri dönüştürdü.
Açıklamaya nazaran, Mısır’daki katip en az on farklı eski elyazmasından parşömen yaprakları topladı. Daha sonra katibin, “İlahi Yükseliş Merdiveni”nin Süryanice çevirisini yazmadan evvel mevcut mürekkebi kazımış ve parşömeni yıkamış olduğu düşünülüyor.
Ancak vakitle, kazınan mürekkebin kalıntıları kararmaya başladı, böylelikle araştırmacılar dokümanın bir palimpsest* olduğunu, birebir gereç üzerine yazılmış farklı metin katmanlarının yer aldığını fark ettiler.
* Metinsel çalışmalarda, bir palimpsest, sayfanın diğer bir evrak için yine kullanılabilmesi için metnin kazındığı yahut yıkandığı bir parşömen yahut kitaptan bir el yazması sayfasıdır.
Fotoğraf: Kutsal Kitap Müzesi