Daha evvelki birçok örnekte olduğu üzere, dün de İstanbul Küçükçekmece’de elinden kaçmaya çalışan ve hakkında katılaşmış 21 yıl mahpus cezası bulunan genci bacağından vurarak etkisiz hale getiren polis memuru gözaltına alındı.
Ambulansla hastaneye kaldırılan gencin hayati tehlikesi olmadığı beyan edilirken, kendisine birinci yardımı da silah kullanan polisin yaptığı belirtildi.
Normalde batıda polis okullarında ders olarak okutulacak halde cereyan eden bu olayın Türkiye’de o polis memuru için elbirliğiyle nasıl bir trajedi ve mağduriyete dönüştürüldüğünü gelin daima birlikte inceleyelim:
SİLAH KOLLUĞUN VAZİFE DONANIMIDIR
Kolluğun vazife tarifi sıkıntı ve silah kullanmayı da içerir. Bu yüzden de kolluk işçisi vazife esnasında kullanmak üzere silahla donatılır. Bu silahı taşımak ve gerektiğinde de kamu güvenliği için kullanmak kolluk işçisinin ferdî tercihi değil, onlara kanunla verilmiş olan vazifenin bir gereğidir. Kolluk çalışanının silah taşıma yahut taşımama üzere bir tercihte bulunması asla mümkün bile değildir.
Daha da kolay anlatmak gerekirse; bir cerrah için ameliyathanede neşter neyse, bir kolluk çalışanı için misyonu başında silah da odur: Her ikisi de karşısındakinde yara açar fakat koşullar gerektiriyorsa ikisi de tereddütsüz kullanılır.
Nasıl ki kesinlikle gerekli hallerde bir cerrah neşterini kullanmaktan kaçınmamalı ise; kolluk da tetiğe basmaktan kaçınmamalıdır. Bir yasal müdafaa halinde kolluğun silahını vaktinde kullanarak saldırganı etkisiz hale getirmemesi sonucunda, hücuma uğrayan kişi ziyan görür yahut ölürse, burada kolluğun sorumluluğu tartışmaya açılır.
O POLİS SİLAHINI KANUNA UYGUN KULLANDI
Polisin güç ve silah kullanmasının metotları 2559 sayılı Polis Görev ve Selahiyet Kanunu ile belirlenmiştir. Kanunun 16 hususu silah kullanma yetkisini aşağıdaki biçimde tanım eder:
Polis;
a) Legal savunma hakkının kullanılması kapsamında
b) Vücudu kuvvet ve maddî güç kullanarak etkisiz hale getiremediği direniş karşısında, bu direnişi kırmak maksadıyla ve kıracak ölçüde,
c) Hakkında tutuklama, gözaltına alma, zorla getirme kararı yahut yakalama buyruğu verilmiş olan şahısların ya da suçüstü halinde şüphelinin yakalanmasını sağlamak emeliyle ve sağlayacak ölçüde,
d) Kendisine yahut diğerlerine, işyerlerine, konutlara, kamu binalarına, okullara, yurtlara, ibadethanelere, araçlara ve şahısların tek tek yahut toplu halde bulunduğu açık yahut kapalı alanlara molotof, patlayıcı, yanıcı, yakıcı, boğucu, yaralayıcı ve gibisi silahlarla saldıran yahut akına teşebbüs edenlere karşı, saldırıyı etkisiz kılmak hedefiyle ve etkisiz kılacak ölçüde, silah kullanmaya yetkilidir.
Video imajlarından de anlaşıldığı üzere, bu olayda üstteki kanun hususunun b ve c fıkraları mucibince silah kullanma yetkisi aslında oluşmuştur.
Hele ki misyonlu memurun orantılı biçimde silah kullandıktan sonra yaralıya şahsen birinci yardım yapması, tabiri caizse, olayı büsbütün bitirmiştir.
“ORANTISIZ GÜÇ” YANLIŞ YORUMLANIYOR
Kamuoyunun bu üzere olaylarda tahminen de en fazla yanıldığı nokta “orantılı güç” kullanma bahsidir. Kamuoyundaki genel kanaat, şayet elinde bir silah yoksa o bireye ateş edilemeyeceği istikametindedir. Nedense, polisin kendisine yahut bir diğerine bıçakla ve hatta sopayla saldıran şahıs karşısında silah kullanamayacağı üzere bir algı oluşmuştur?
Yine genel kanaatin tersine “orantılı güç” kamu çalışanı ile kuşkulu ortasında eşit silahlarla gerçekleştirilen bir “düello” olayı da değildir!
“Orantılı güç”, net biçimde, kolluk işçisinin karşısındakini etkisiz hale getirecek ölçüde güç yahut silah kullanmasını tanım eder. Yani tek atış ile hayati tehlike yaratmayacak formda vurularak etkisiz hale getirilip yakalanan bir kimseye artık tekrar tekrar ateş edilemez.
Zaten üstte yazdığımız kanun unsuru de bu durumu net olarak ortaya koymaktadır.
POLİSLER NEDEN MAĞDUR EDİLİYOR?
Silah kullanılan ve bir insanın yaralandığı her olay hakkında isimli ve idari soruşturma açılır, burada bir tereddüt yok. Lakin yetkililer tarafından burada şu ayrımın net olarak yapılabiliyor olması gerekiyor:
Kamu sistemini korumak için misyonu esnasında silah kullanan kolluğun durumu ile resmi silahını şahsî bir bahiste kullanan kolluk çalışanının durumu asla tıpkı değildir!
Görev esnasında silah kullanan kolluğun durumu zati yapılacak soruşturma sonucunda ortaya konacaktır. Süreç içinde şayet kanuna ters olarak yahut orantısız formda silah kullanılmış olduğu ortaya çıkarsa o çalışanın isimli ve idari taraftan ceza alması gerekecektir.
Ama o işçi hakkında güya ferdî bir sebepten ötürü silah kullanmış üzere gözaltı yahut açığa alma süreci uygulanırsa, burada bir mağduriyet doğar ve bundan sonra gerekli hallerde silah kullanacak polis bulunamaz!
TARAFINIZ AŞİKÂR
İnsan haklarının uygulanmasının takibi ve sorumluluğu alışılmış ki devletin asli misyonudur. Ancak bu olayda olduğu üzere, 21 yıl karar giymiş, polise direnen ve elinden kaçmaya yeltenen, elindeki silaha atılan, bir de bunu görüntüye çektiren bir hatalının karşısında mevzuata uygun olarak vazifesini yapan polisi mağdur etmenin ne kamu vicdanına ne de kamu tertibine en ufak bir yararı yoktur. Buradaki ayrımın gerçek olarak yapılması gerekir.
Bilakis kamu otoritesinin bu türlü durumlarda kamu tertibini bozanlara karşı asla tavizkâr olunmayacağını ortaya koyması gerekir. Bu üzere kanunun buyruğunun uygulandığı durumlarda çok uygulamalara gidilmesi halinde kolluk işçisinin morallerinin bozulması ve motivasyonlarının düşmesi riski ile karşılaşılabilir.
Muhakkak ortada yapılan yanlışlar ve hatta kasıtlı durumlar da vardır lakin şunu unutmamak gerekir ki kamu vazifesi yapanlar bu türlü düzgün örneklerde dahi yoktan yere hırpalanırsa, sokaklar olağan vatandaş için daha da yaşanmaz hale gelebilir.
Feramuz Erdin