Yusuf Yavuz
Sayıştay’ın 2022’de kurumda yaptığı kontrolün akabinde hazırlanan raporda, daha evvel de ihtarlara husus olan yöntemsiz lüks araç temin edilerek kurum yöneticilerinin kullanımına sunulduğu belirtildi. İmal ihalelerine eklenen ‘diğer hususlar’ başlıklı bir unsur ile tarza karşıt formda lüks araç ve bilgisayar temin ihaleler ortasında Alanya’da anaokulu, Aksu’da İmam Hatip Lisesi binaları, Kaş’ta Patara Deniz Feneri ile Telsiz Telgraf İstasyonu onarımı üzere başlıklar yer alıyor.
Türkiye 2012’de çıkarılan ve lokal idare ıslahatı olarak kamuoyuna sunulan 6360 sayılı yasa ile yeni bir kurum ile tanıştı: YİKOB. Bir gecede 16 bin köyün mahalle statüsüne dönüştürülmesinin yanında, yasa kapsamında büyükşehir olan vilayetlerde kapatılan özel yönetimlerin yerine kurulan YİKOB’ların, valilikler bünyesinde yatırım işlerini ihale etmenin yanı sıra, denetim ve koordine etmek üzere misyonları de bulunuyor. Antalya Valiliği Yatırım İzleme ve Uyum Başkanlığı (YİKOB) da bu kurumlardan biri.
HEM İÇİŞLERİ BAKANLIĞI HEM DE SAYIŞTAY UYARMIŞTI
Ancak son yıllarda kurumun yaptığı üretim ihalelerinde ilgili yasa ve yönetmeliklere ters halde yüklenici firmalardan lüks araba talep edilmesi hem Sayıştay kontrollerine takılmış hem de İçişleri Bakanlığı’nın ihtarına neden olmuştu.
ANTALYA YİKOB’DA LÜKS OTOMOBİL SEVDASI BİTMİYOR
Sayıştay denetçileri, 2021 yılı kontrollerinde Antalya YİKOB bünyesinde yapılan ihale mukavelelerine eklenen “Diğer hususlar” başlıklı bir husus ile ihale konusu işle direkt ilgisi olmayan lüks arabalar ile bilgisayar ve tablet üzere gereçlerin temin edildiği ortaya çıkarmıştı. Kontrolörlük işlerinde kullanılmak üzere temin edildiği savunulan lakin kurum yöneticileri tarafından kullanıldığı tespit edilen yabancı menşeili 13 lüks arabanın ilgili mevzuata ve taşıt kanununa muhalif olduğu ihtarlarına rağmen 2022 yılında da Valilik bürokratlarının lüks otomobil sevdası değişmedi.
SAYIŞTAY 2022 RAPORU: ‘13 ARABA, 21 BİLGİSAYAR, 23 TABLET’
Sayıştay’ın Antalya YİKOB’da yaptığı son kontrollerde tüm tespit ve ikazlara rağmen emsal formda bulguların tekrar etmesi dikkat çekti. Ekim 2022 tarihinde yayımlanan Sayıştay Raporunda daha misal halde 13 araba, 21 bilgisayar, 23 tablet temin edildiği belirtilerek şu sözlere yer verildi: “Yapım işlerine ait olarak bağıtlanan mukavelelerin ‘Diğer Hususlar’ kısmında yapılan düzenlemelerle, Başkanlığın ihale konusu işle ilgisi olmayan genel ve daima muhtaçlıklarının kelam konusu ihaleler kapsamında karşılandığı görülmüştür. Başkanlığın genel ve daima gereksinimleri biçiminde tanımlanabilecek binek araba ve ofis gereçlerinin bu kontratlar üzerinden temin edildiği tespit edilmiştir. Mevzuat kararları, ortalarında kabul edilebilir doğal bir irtibat olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve imal işlerinin bir ortada ihale edilemeyeceğini ve bu hedefi sağlamaya yönelik kararların rastgele bir formda kontratta yer alamayacağını açıkça tabir etmektedir.
‘YÖNETİCİLERİN GENEL VE DAİMA GEREKSİNİMİNDE KULLANILIYOR’
Her ne kadar temin edilen araba, araç ve gereçlerin denetimlik hizmetlerinde kullanılacağı söz edilmiş olsa da ihale edilen üretim işlerinin şartnamesinde yer alan araçların işin niteliğine ve gereksinimine binaen olmasından çok Başkanlığın yönetici takımında yer alan işçinin genel ve daima gereksinimlerinin teminine yönelik olduğu anlaşılmıştır.
‘HUKUKEN MÜMKÜN DEĞİL’
Sayıştay kontrol raporunda ayrıyeten kontratlar kapsamında Başkanlığın (YİKOB) genel ve daima gereksinimlerine yönelik araba teminlerinin, temin edilen araçların mahiyeti prestijiyle da mevzuata uygun olmadığının görüldüğüne işaret edilerek şöyle denildi: “Zira 237 sayılı Taşıt Kanunu ve bu Kanun’a ait olarak çıkarılan 2014/6425 sayılı Bakanlar Konseyi Kararı, Taşıt Kanunu ekinde belirtilen sonlu sayıdaki makam ve hizmetler dışında, hibe dâhil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli araç edinilemeyeceğini, hizmet alımı yoluyla kiralanamayacağını yahut diğer bir metotla taşıt alınamayacağını ve temin edilen araçların yüzde 50 yerlilik oranına tabi olacağını açıkça tabir etmektedir. Anılan kontratlar kapsamında temin edilen D segment araçların tamamı ve başka araçların büyük kısmı gerekli silindir hacmi, yerlilik oranı ve menşei kaidelerini sağlamamaktadır. Hasebiyle, Başkanlık tarafından bütçe ödenekleri ile temin edilemeyecek nitelikteki araçlar imal işleri mukavelelerinin öbür konular kısmı kullanılarak temin edilmektedir. Bu prestijle, kamu yönetimlerinin genel ve daima muhtaçlıklarının nasıl temin edileceği ilgili mevzuatımızda düzenlenmiş olup üretim işi mukavelelerinin bu düzenlemeleri ikame edecek yahut etkisiz hale getirecek formda kullanılması hukuken mümkün değildir.”
ALANYA’DAKİ OKUL VE GES İHALESİNDEN 4X4 LÜKS ARAÇ
Öte yandan hem Sayıştay’ın hem de İçişleri Bakanlığı’nın ikazlarına karşın üretim ihalelerinde lüks araç talep etmekten geri adım atmayan kurumun bürokratlarının Alanya ilçesindeki bir okul ve GES inşaatı ihalesiyle ilgili 4×4 lüks araç yazışması yaptığı ortaya çıktı.
OKUL İNŞAATI DURDU, KURUM İDARESİ LÜKS ARAÇ SIKINTISINA DÜŞTÜ
Antalya YİKOB’un ihalesini yaparak Haziran 2021’de yüklenici firmaya yer teslimi yaptığı ‘Alanya Oba Mesleksel ve Teknik Lisesi ve 100kWe Heyeti Gücünde GES İmalatı Yapım İşi’, kontrata karşıt nedenler münasebetiyle işe başlamadan feshedildi. Bunun akabinde yüklenici firma ile Antalya YİKOB ortasındaki mukavele yargıya taşındı. Daha sonra ise YİKOB idaresi, 12 Mayıs 2022 tarihinde kurumun hukuk ofisine bir yazı yazarak yüklenici firmanın kontrat kapsamında tahsis etmeyi taahhüt ettiği 4×4 lüks pikap aracın kaygısına düşerek firmaya bu gecikmeden ötürü cezai yaptırım uygulanıp uygulanamayacağını sordu. Kurumun hukuk ofisinin verdiği karşılıkta ise işin durdurulduğu müddette cezai yaptırım uygulamanın hukuka alışılmamış olacağı belirtildi.
Yusuf Yavuz