Özlem Kalkan
Ulriche Meinhoff’un “Bir kişi devlete taş atıyorsa bu ismi bir kabahat olabilir; fakat bir toplum taş atıyorsa, bu politik bir eylemdir”
sözüne inat tek başına..
Kim mi? Ziya Özder.. Tek başına ismi bir cürüm işlemekten ve tek başına temassız bir hareketçi olmaktan keyifli bir adam.
Boynuna iple geçirdiği kartonların üzerindeki sloganları ve bazen de haksızlık olarak addettiği, gündelik siyasetin başlıklarını yüksek sele sokaklarda haykırarak kamuoyu oluşturan bir adam.
Uzun vakittir Ankara’nın Yüksel caddesinde görünmüyordu. Şahsen tanışmadığımız için nerelerde olduğunu soramadığım eylemciyi bu defa
Konur sokak başında bağırırken buluyorum.
Çevresinde alkışlayan yahut dinleyen üç beş kişi, bazen de durup bakıp “deli mi sanki?” diye anlamaya çalışanlar da oluyor; soru soran ve destekleyenler olduğu üzere, susturmak isteyenler de.
Hemen tanışmak istiyorum ve kıssasını dinlemek…
Ertesi gün sabah kahvesi için buluşuyoruz.
Söz verdiği üzere 11.00’de hazır. İsmi Ziya Özder. Ben kendisini sokakta hareket yaparken dev üzere ve daha genç mi görmüşüm bilmiyorum…
Belki de, direniş halindeki devrimciye yansıyan bir gençlik ve zindelik bu, bilemiyorum; ancak Ziya Bey’i beni beklerken görünce tanıyamadım.
70’ine merdiven dayamış, ufak tefek bir adam. Hani kahvede okey oynayan sıradan biri üzere.
Aslen Amasya Taşovalı.
3 yaşındayken Ankara’ya taşınıyor ailesi. Babası saraç ustasıymış; at arabası koşumları, binek yahut çeki at grupları, kepenek, eyer, semer ve yular yaparak geçimlerini sağlarmış. 1937 yılında Balkanlardan göç etmiş babası. Atatürk’ün istasyonda karşıladığı bir aile. Anadolu’ya (Amasya’ya) Kırkhamam köyüne yerleşmişler. Ankara’ ya 1958 yılında Ziya Beyefendi 3 yaşındayken geldiklerinde konutta ve Demirlibahçe semtinde Demokrat Partili bir etrafta büyümüş.
O gün için muhalif telaffuzların olduğu bir meskende çocukluk geçirmiş. En büyük talihinin ve devrimci dinamiğinin çıkış noktası olarak Dursun Akçam’ı gösteriyor.
“Ortaokul’da Türkçe öğretmenimdi. Okuma alışkanlığını edinmemi sağladı. Talip Apaydın’ın “Toprağa Basınca” isminde bir romanı vardı, onu okudum birincinin ve hiç unutamadım” diyor..
Vatan ve toprak aşkını oradan aldığını üzerine basarak söylüyor.
Fakat 12 Mart sürecinden evvel Demirlibahçe ilköğretim okulundan, Abidinpaşa’daki Balkiraz Lisesi’ne kayıt yaptırması çok sıkıntı olmuş.
Abidinpaşa Lisesi’ne gitmesi gerekirken, öğretmenleri sağ eğilimli bir takıma sahip olan o okula gitmek istememiş.
Balkiraz’da ısrarla seni alamayız demelerine bir mana verememiş, fakat 15 yaşındaki bir çocuğun aklıyla birinci rüşvetini vermiş.
DENİZ’LERİN İDAMI
Okul müdürüne, 25 TL’yi içine koyduğu zarfı uzatmasıyla çekmeceye girmesi bir olmuş. Okula böylelikle yaptırmış kaydı. Bu onun açısından birinci utanç ve birinci tecrübe. “Benim cürmüm değil ama” diyor.
1971 Muhtırasında Kurtuluş Lisesine kayıt yaptırmış, lakin o vakitler yükselen sol dalga ile birlikte bir şuuru de oluşmaya başlamış. 1972 Mayısında Deniz’lerin asılmasıyla birlikte Ziya Beyefendi ve 6 arkadaşı, dersi bırakıp bahçede hareket yapmışlar.
“Sınıflara da oldukça ziyan verdik” diyor gülerek.
Çok makus bir günmüş onlar için. Emniyete götürülmüşler; fakat içlerinden birinin amcası Yüzbaşı olduğu için özgür kalmışlar.
Sadece okulda önemli manada fişlendiğini ve maksat olduğunu anlamış o günden sonra; zira bu olayın üzerinden 1 hafta geçmeden birkaç sağ görüşlü öğrenciden dayak yemiş.
“Yanlarında anneleri de vardı,ama çocuklarına faşist dediğimi tez ederek palavra söz verdiler” diyor.
O yıl 8 dersten sınıfta bırakmışlar ve tasdikname vermişler; o da gidip Ankara Gar Gazinosu’nda 16 TL yevmiye ile rezervasyon işlerine bakmış. “Bir yandan da okulun akşam kısmına kayıt olmak istedim okumak için, ancak muhakkak kayıt yapmadılar” diyor.
Gazinonun müdavimlerinden olan Ankara Ulusal Eğitim müsteşarlarından Osman Işık vesile olmuş okula alınmasına.
“Bu ortada Osman IŞIK’ın makamına gittiğimde, bugünkü FETÖ irtibatlarını hissettim” diyor.
Toplu oruç açmaları ve hallerinden o denli hissetmiş. 74 yılında tekrar devrimci gayretten ötürü amaç olunca, tekrar sekiz dersten tasdikname vermişler.
“Bu defa nereye?” Cumhuriyet Lisesi’ne diyor.
Cumhuriyet Lisesi unutamadığı acı bir olayı da ömrüne sokmuş.
“1 Mayıs’a bir hafta kala sınıfta propaganda yaptım. Alanlarda militanca kutlayalım davetinde bulundum. Bu olaydan 2 gün sonra okulun önünde bacağından kurşun yiyor.
“Yanımda Sami isminde devrimci bir arkadaşım da boynundan vuruldu. Çabucak Numune Hastanesine kaldırıldık; ölmedik lakin hiç unutamadık” diyor.
O yıl da tasdikname almış 4 dersten.
“Bu sefer sekize bağlamamışlar diyorum” gülerek.
Doğduğu kente Amasya’ya imtihan nakli yaptırıp vermiş derslerini orada ve mezun olmuş nihayet.
AŞK HAYATI OLMADI MI
“THKO”nun gençlik yapılanması bir mecmua çıkarıyordu. Ben orada mecmuada çalıştım. 1 Mayıs 1977′ de bölünmeler oldu, ben de o devir askerlikten kurtulmak hem de okumak için imtihana girdim. Meslek Yüksek Okulunun Toplumsal Bilimler Kısmını kazandım. Okul bitince 1978’de DSİ’de memur olarak başladım” diye anlatınca, “işi buldu ve hayat yoluna girdi; kıssa de burada bitti” diye düşünüyorum.
Ne düşündüğümü anlıyor ve “hiç o denli olmadı ne yazık ki” diyor.
Türkiye’deki siyasi ve toplumsal hayatın 50 yıllık envanteri üzere Ziya Beyefendi. 1982’de askerlik yapmış. 1986’da ise sendikal hakları olmadığı gerekçesiyle DSİ’den istifa etmiş.
Bilgi Süreç Merkezi olarak bilinen BİMSA’da başlamış işe tekrar.
“Metro Gross Marketler Türkiye’de daha yeniydi. Alman firması biliyorsunuz. İstanbul Güneşli’ye gittim. Genel-İŞ Sendikası yalnızca emekçi olarak çalışanların sendikasıydı. Ofis kısmında çalışanların bu hakkı yoktu. Maaşa kâfi artırım alamadığımız için 92’de 23 kişi istifa ettik.”
Bu ortada hiç özelini sormadığımı fark ettim. Evlilik, çoluk çocuk? dediğim an, “Bir kız sevdim; fakat anarşistin yuvası ve çoluğu çocuğu olmamalı diye bir kanıya kapıldım. Yarınımızın ve uğraşımızın nereye evrileceği çok muhakkak değildi. Evlilik fikrinden büsbütün uzaklaştım. Ankara’ya döndüm o gönül macerasını da kapatıp. Sabah gazetesinde 11 ay çalıştım. “Tam o sırada yıl 95 ve iş için müracaat yaptığı Emlak Bankası’na kabul edildiğini öğreniyor.
“İşler üzücü gitmiyordu, doğal ki Kemal Derviş gelene kadar.”
Neoliberal siyasetlerini Amerika’dan buralara getirip dayattı. Bankanın malını resmen peşkeş çektiler ve Emlak Bankasını batırdılar” diyor.
“O sırada Ziraat ve Halk Bankası ortak FintekAŞ’yi kurdular. Bilgi süreç uzmanı olarak 3 yıl çalıştım, fakat FİNTEK dağılınca çıkış verdiler. İşe geri dönüş davası açtım, 1 yıl sonra da bu davayı kazandım; lakin iş başı yaptırmadılar. Esasen emekliliğim de dolmuştu. 2006’da Ayvalık’a yerleşip biraz baş dinlemek istedim, lakin siyasetten çok uzak kalamadım.
LENİN’İN KELAMLARI AKLINDA
2013’te Seyahat patlayınca Ankara’ya tekrar uçtum” Birleşik Haziran Hareketi içinde 2 yıl çalıştım. Siyasi uyuşmazlıklar ve açmazları görünce vazgeçtim.” diyor.
Bu ortada 20 yıldır hiç oy kullanmadığını söyleyince şaşırıyorum. Tek başına bir bağlantısızlar hareketi üzere biri Ziya Beyefendi.
En son Karayalçın için lokal seçimlerde oy kullandığını ve Parlamento denen şeye de seçimlere de inanmadığının altını çiziyor. Lenin’in “Parlamento ahırından hiçbir şey çıkmaz” kelamı de daima lisanında.
Peki bu meydanlarda tek kişilik muhalefet ve hareket fikrine geliyorum artık dedim. Özel bir şey yaptığını düşünmüyor o. Çaba etmek ve haksızlıklara direnmek onun için o kadar doğal bir şey ki…
Yüksel caddesinde KHK’lılara bir müddet takviye vermiş. 14 Ağustos 2020’den, Ocak 2021’e kadar tek başına aksiyon ve propagandaya başlamış.
Konu değerli değil onun için; nerede haksızlık ve hukuksuzluk varsa, boynuna yazılı kartonunu asıp fırlamış sokaklara.
Kod-29, yoksulluk, enflasyon, belediyeye atanan kayyumlar, adaletsiz seçim sonuçları v.s derken her hususta ve her sokakta onu görür olmuşuz.
Enternasyonal Gerilla üzere yani diye gülüyorum içimden.
NE YAPMALI
Yüksel caddesinden Sakarya’ya, Abdi İpekçi Parkı önüne, Olgunlar sokaktan en son meşrutiyet caddesi Konur sokak başına taşınmış. Bağırmaya başlayınca beşerler sarıyormuş etrafını.
Peki diyorum sorunun ana kaynağı nedir? Ne yapmalı? Nasıl yapmalı? Eski tüfek bulunca biraz Lenin biraz da Çernişevski dokundurması geçiyor içimden.
Bugünkü makus tablonun tek sebebini özelleştirmelerde görüyor.
“Özelleştirmenin önüne geçip direnebilseydik bunları yaşamazdık. En makûs karma iktisada devam etmeliydik. Bu ülkede kamulaştırmayı, Ulusal Eğitim, Adalet ve Emniyet içinde yine yapılandırırsak meseleleri çözeriz. Enflasyon, pahalılık çözülünce adalet de geri gelecek. Bunun dışında ne yapsak boş.” diyerek net çiziyor.
Ve olağan finali de son günlere damgasını vuran “Sarı öküzü vermeyecektik” kelamıyla kapatıyor.
Bu sarı öküz kıymetli.
Kahveleri içip vedalaştıktan sonra, yoldan geldiğini ve konuta dönüp dinleneceğini söylüyor. Yarın? yarınlar yeniden hareketlere ve protestolara hamile. Direniş bitmez. Sokaklar onun. Teşekkürler Sevgili Ziya Özder. Elbette Ankara’nın sokaklarında tekrar karşılaşacağız.
Özlem Kalkan