1928 yılında Amsterdam’da düzenlenen FIFA toplantısında Henri Delaunay’ın bir Dünya Kupası düzenleme teklifi kabul edildi. 1930’daki birinci kupayı düzenlemesi olası 5 aday vardı. İtalya, Hollanda, İspanya, İsveç ve Uruguay…
1924 ve 1928’in Olimpiyat Şampiyonu Uruguay, inanılmaz bir teklifle öteki rakiplerini alt etti. 2 milyon nüfuslu bu küçük ülke, iştirakçi ülkelerin tamamının ulaşım ve otel masraflarını ödeyecekti. 1930 Uruguay’ın bağımsızlığının 100’üncü yılıydı. Lakin seçimi kaybeden 4 ülke de Uruguay’a gitmeyeceğini açıkladı.
Som altından kupa
Başkent Montevideo’da bir stat yapılması gerekiyordu. İsmine Centenario (yüzüncü yıl) denilen stadın, turnuvanın açılışına yetişmesi güç görünüyordu. Yalnızca bu yüzden konut sahibi Uruguay’ın birinci maçı, kupanın başlangıcından 5 gün sonra yapılacaktı.
1946 yılında Jules Rimet Kupası ismini alacak birinci kupa, Fransız heykeltıraş Abel Lafleur’e ısmarlanmıştı. Som altından yapılan ve “Zafer” ismiyle da anılan kupa, 35 santimetre uzunluğunda, 3 kilo 800 gram ağırlığındaydı. Sekizgen kupanın üzerinde Yunan zafer tanrıçası Nike’yi simgeleyen bir heykelcik vardı.
Avrupalılar ilgisiz
Uruguay’a Avrupa’dan gelmek isteyen pek yoktu. Jules Rimet ve Henri Delaunay’ın ülkesi Fransa’nın yanı sıra, Belçika, Romanya ve Yugoslavya, Uruguay’a gitme kararı aldı. Avrupalılar tıpkı gemide antrenman yaparak gittiler Uruguay’a. Birebir gemiye sonra Brezilya da bindi. Kupanın da o gemide olduğunu söylersek, eğlenceyi varın siz düşünün.
4 Avrupa grubu ve konut sahibi dışında 8 kadro daha vardı. Bir üçlü, üç de 3’lü kümenin birincileri yarı finale yükselecekti. Uruguay’ın komşusu ve ezeli rakibi Arjantin, İngiliz ve İskoç yüklü takımıyla ABD ve yeni yeni siyahi oyuncuları takıma almaya başlayan Brezilya savlı görünüyordu.
İlk gol Peugeot işçisinden
Turnuvanın açılışında 13 Temmuz 1930’da Montevideo’daki Pocitos Stadı’nda Fransa ile Meksika karşı karşıya geldi. 19’uncu dakikada Peugeot fabrikası çalışanı 23 yaşındaki Fransız Lucient Laurent, kupa tarihinin birinci golünü attı. Fransa, 4-1 kazandı.
4 kadrolu tek kümede en kıymetli maç, Arjantin ile Fransa ortasındaydı. Arjantin 81. dakikada Monti’nin frikik golüyle 1-0 öne geçti. 84’te Langiller beraberlik golüne gidiyordu. Lakin Brezilyalı hakem Almeida Rego, düdüğünü çalıp maçı bitirdi.
Ortalık karıştı olağan ki… Fransızlar, hakemin üzerine yürürken, Arjantinliler alana dalıp galibiyeti kutlamaya başladılar. Atlı polis alana girdi. Hakemler geç de olsa yanılgıyı fark ettiler. Ekipler alana çağırıldı. Son 6 dakika oynandı lakin iş işten geçmişti.
Peru duvarını aştı
Arjantin, Meksika karşısına çıkarken üniversite imtihanı nedeniyle ülkesine giden Manuel Ferreira’dan yoksundu. Onun yerine alana çıkan Guillermo Stabile 3 gol atarak ulusal ekipteki yerini kaybetmemek üzere aldı.
Uruguay, kupa başladıktan 5 gün sonra yeni statta Peru önüne çıkıyordu. Kalesinin önüne duvar örmüştü Peru. Mesken sahibi kadro, 100 bin kişinin önünde bu duvarı aşmakta zorlandı. Geçmişte kolunun bir kısmını kazada kaybeden Castro 65’inci dakikada beklenen golü attı. Uruguay, Romanya karşısında rahat bir 4-0’lık galibiyet alarak yarı finale yükseldi.
Avrupalıların etkisi
Brezilya 1930 yılında bugünkü üzere bir futbol gücü değildi. Yugoslavya karşısında 2-1 kaybederek yarı finale uzaktan baktılar. ABD ise Britanya kökenli futbolcuları ve devir için oldukça yenilikçi duran kontratak taktiğiyle Belçika ve Paraguay mahzurlarını kolaylıkla geçip yarı finale çıkıyordu.
6-1 ile gelen finaller
Arjantin, yarı finalde Birleşik Amerika’yı buldu. Tekmeci Monti’nin golüyle birinci yarıyı 1-0 önde kapattı Arjantin… Gol krallığına giden Stabile’nin ve Peucelle’in ikişer golleri farkı getirdi. Maç sonunda skor 6-1’di ve Arjantin finaldeydi.
Uruguay, seyirci dayanağıyla çıktı Yugoslavya karşısına… 4’üncü dakikada Yugoslavya öne geçtiyse de hakemlerin de ziyadesiyle etkilendiği baskı sonucunu verdi. Tartışmalı hakem kararları, bu baskının sonucuydu. 6-1 kazanan Uruguay da kendisini finalde buldu.
Hakeme güvenlik garantisi
Plata Nehri’nin ayırdığı iki ülke finaldeydi. Arjantin’den seyirciler teknelerle Montevideo’ya geliyordu. Maç öğle 2’de başlayacaktı. Kapılar sabah 8’de açıldı. 100 bin kişilik stada güvenlik nedeniyle 90 bin kişi alınmıştı. Maçın Belçikalı hakemi John Langenus, Uruguay hükümetinden kendisi, yardımcıları ve ailesi için güvenlik garantisi istemişti. Langenus, bununla da kalmamışlar çıkarsa maçın bitiminden bir saat sonra limandan ayrılmaya hazır olacak bir tekne talep etmişti.
İki ekip da maçın kendi topuyla oynanmasını istiyordu. Para atışını kazanan Arjantin’in topuyla birinci yarıda, Uruguay’ın topuyla ise ikinci yarıda oynanacaktı.
Kupa mesken sahibinin
12’de Uruguay, Pablo Dorado ile öne geçti. Lakin Peucelle ve Stabile devre bitmeden Arjantin’i 2-1’e taşıdılar. İkinci yarıda Uruguay resitali vardı. Cea, Iriarte ve Castro’nun golleriyle 4-2 kazandı konut sahibi.
Uruguay Kaptanı Jose Nasazzi’nin ellerindeydi kupa. 32 yaşındaki teknik yönetici Alberto Suppici de birinci olma onurunu yaşıyordu.
İlk Dünya Kupası finali tahminen La Gazzetta dello Sport’ta haber olarak bir sütundan fazla yer almadı fakat Güney Amerika’da hayat durmuştu. Ve bir büyük turnuva doğmuştu.