Dünyadaki en büyük sıkıntıların başında gelen insan kaynaklı global ısınmaya bağlı oluşan iklim değişikliği nedeniyle dünya daha sıcak bir devir geçirmeye başladı. Bu yıl sıcaklığın artmasıyla dünyada birçok bölgede sıcaklık rekorları kırıldı.
Hava sıcaklıklarının her 10 yıl, bir evvelki 10 yıldan daha yüksek olduğu ölçüldü. Dünyada son 8 yıl, alete dayalı sıcaklık ölçümlerinin yapıldığı yıllardan bu yana kaydedilen en sıcak 8 sene olarak kayıtlara geçti.
Dünya genelinde 2022, bugüne kadar ölçülen en sıcak 5. sene, Avrupa’da ise en sıcak 2. yıl oldu.
Nature mecmuasında yayımlanan bir makalede, Grönland’ın kuzey kısmında sıcaklıkların 20. yüzyıla nazaran 1,5 santigrat derece arttığı, termometrelerin ise son 1000 yıldaki en yüksek sıcaklığı ölçtüğü kaydedildi.
Türkiye, global ısınmadan etkilenen ülkelerin ortasında yer alırken, 2022 yılı evvelkilere nazaran daha sıcak ve kurak geçti. Sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşmesi sebebiyle 2022 yılının Aralık ayı, son 52 yılın “en sıcak aralık ayı” olarak kaydedildi.
Birçok vilayette sıcaklıklar ocak ayında mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor. Bu durum beklenen yağışların oluşmasını engelleyerek, kuraklığına da neden oluyor.
Uzmanlar, Türkiye’de global ısınmaya bağlı iklim değişikliği nedeniyle ilerleyen devirde kış aylarında bahar havasının daha çok görüleceğini söz ediyor.
“KURAKLIK ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA SIKLIĞINI ARTIRACAK”
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Lideri ve Meteoroloji Mühendisi Adil Tek, iklim krizinde temel nedenin güç sorunu olduğunu, bu çözülmeden iklim krizinin de çözülemeyeceğini söyledi.
Dünya güç piyasasının yüzde 80’ini fosil yakıtların oluşturduğunu belirten Tek, “Eğer enerjiyi hala fosil yakıtlardan üretmeye devam edersek, Paris Mutabakatı’nda öngörülen, sıcaklık artışının 1,5 derecenin altında tutulması mümkün görünmüyor. Zira hala fosil yakıtlar kullanıyoruz. Sıcaklık artışında karbondioksit en değerli faktör. Bunun için yenilenebilir güç kullanmamız lazım.” dedi.
Tek, bu durumun sıcaklığı arttırdığını, birtakım bölgelerde çok sıcaklık ve yağışlar üzere farklı olayların meydana geldiğini anlatarak, şöyle devam etti:
“İklim değişikliğiyle ilgili birtakım öngörüler var, atmosfere salınan sera gazlarının ölçüsüne bağlı olarak. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) yayınlamış olduğu 6. Kıymetlendirme Raporu var. Bu raporda yayınlanmış kimi haritalar var. Bilhassa Meksika Körfezi’nden başlayıp Atlantik boyunca Akdeniz’in doğusuna kadar bizi de de içine alarak uzanan bölge boyunca yağışlarda ve toprak neminde azalma, sıcaklıklarda artış bekleniyor. Bu kıymetlendirme raporlarına baktığımızda bugünkü durumla birebir örtüşüyor. Yaşadığımız kuraklık, önümüzdeki yıllarda sıklığını daha da artıracak. Yani kış ayında bahar havası yaşanabilir. Şu anda çok değerli bir kuraklık içinden geçiyoruz. Son 4 aydır bilhassa Marmara, Batı Karadeniz, Ege’de yağışlarda yaklaşık yüzde 60 azalma var. Bunların sıklıkları daha da artacak görünüyor. Önümüzdeki periyottan kastım da 3, 5, 10, 20’li yıllarda. Bunu, daha da uzatabiliriz.”
Marmara ile Ege Bölgesi ve Batı Karadeniz’de bu yıl şubat ile mart aylarında yağışların ortalamaların altında kalacağını vurgulayan Tek, “Yine sıcaklıklar ortalamanın üzerinde olacak. Sıcak günlerin sayısı soğuk günlere nazaran daha fazla olacak. Mevsimsel iklim kestirimleri bunu gösteriyor. Önümüzdeki günlerde bir kar yağışı, yağmur bekleniyor. Bunun barajlara tesiri yüzde 10, yüzde 20 olarak yansıyacak. Yaza kurak gireceğiz. Önlemler için geç kalınmış durumda. Bununla ilgili tüm kurumların bir arada çalışarak gündemde tutması gerekiyor.” diye konuştu.
“SICAKLIKLAR MEVSİM NORMALLERİ ÜZERİNDE SÜRECEK”
İstanbul Aydın Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi ve Meteoroloji Mühendisi İnanç Özdemir ise Türkiye’nin uzun müddettir yüksek basınç sistemi tesiri altında olduğunu, bunun sıcaklıkları etkilediğini söyledi.
Sıcaklıkların olağandışı biçimde mevsim normallerinin üzerinde devam ettiğini lisana getiren Özdemir, “Ülkemizde Afrika üzerinden gelen bir sıcak hava filtresi var. Bu hava kütlesi, mevsim normalleri üzerinde sıcaklıkla yurdumuzun tesiri altına alıyor.” diye konuştu.
Özdemir, kış ayında bahar havası yaşanmasının sistemlere nazaran olağan olmadığını anlatarak, “Son 10 yılın en kurak mevsimini yaşıyoruz. Aralık ve ocak ayı sıcak olarak geçti. İklim krizi, sıcaklıkların küresel olarak artmasına neden oldu. Dünya atmosferinde cereyan eden hava olaylarının istikrarında bir farklılık oluşmaya başladı. Bu farklılığın önüne geçilmezse bu durum artarak devam edecek.” değerlendirmesini yaptı.
“KIŞ KISALACAK, YAZ DAHA UZUN OLACAK”
Fosil yakıt kullanımının önüne geçilmediği takdirde sıcaklıkların her geçen gün daha da artacağının altını çizen Özdemir, şunlar kaydetti:
“Çünkü karbondioksit, karbonmonoksit ve metan gazı, atmosferde artıyor. Bu da güneşten gelen ışınların yardımıyla radyasyonla birlikte atmosfer içerisindeki sıcaklığın artmasına neden oluyor. Her geçen yıl daha sıcak geçmeye aday. Sıcaklıkların mevsim normalleri üzerinde devam etmesini öngörüyoruz. Sıcaklıkların artışı önümüzdeki yıllarda bu biçimde giderse iklim değişikliklerini de göreceğiz. Karadeniz Bölgesi’ndeki yağışlı hava fakat güney tarafta daha sıcak, daha kurak. Üretimde azalma, bunları göreceğiz. Maalesef kış ayları biraz kısalacak, yaz ayları biraz daha uzun olacak.”