UNESCO Dünya Kültür Mirası Süreksiz Listesindeki 3 bin yıllık Zerzevan Kalesinde hafriyat çalışmaları yine başladı. Çalışmalar, 2017de ortaya çıkarılan ve dünyada merak konusu olan gizem dini Mithrasın kutsal alanında ağırlaştı.
Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Hafriyat Lideri Doç. Dr. Aytaç Coşkun, Mithras dini, Mithras inancı Romanın gizem dini ve hiçbir formda dışarıya bilgi verilmemiş.
Bütün merasimleri, ayinleri zımnî ve yazılı hiçbir evrak bırakmamışlar. Her bir yapı, her bir buluntu aslında bir yapbozun değerli bir kesimini tamamlıyor. Bu yıl da biz hem Mithrasın kutsal alanının giriş kapısını hem de aslında bu zımnî seremonilerin, bilinmeyen merasimlerin yapıldığı kimi yapıların ortaya çıkarılması için çalışmalar yürütüyoruz. Bu yılın sonuna kadar tamamlanacak. Birçok bilinmeze, birçok soru işaretine yanıt bulacağız dedi.
Çınar ilçesi yakınlarında Diyarbakır- Mardin kara yolu kenarında UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’nde yer alan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dicle Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen hafriyat çalışmaları tekrar başladı. Roma İmparatorluğu periyodunda askeri üs olarak kullanılan alanda, 1200 metre uzunluğunda sur kalıntılarının yanı sıra, gözetleme ve savunma kulesi, kilise, idare binası, cephanelik, kaya sunağı üzere mimari kalıntılar da yer alıyor. Kuzeyinde ise cadde ve sokaklar ile konutların bulunduğu alanda birebir vakitte su sarnıçları, yer altı kilisesi, yer altı sığınağı, surların dışında ise yerleşime su sağlayan kanallar, sunu çanakları ve taş ocakları, nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar dikkati çekiyor. 639 yılında İslam ordularının fethine kadar kesintisiz olarak kullanılan kalede, 2017de ve sonrasında yapılan hafriyat çalışmalarında ayinlerin ve merasimlerin saklı yapıldığı, gizem dini olarak isimlendirilen Mithrasın tapınağı ve kutsal alanı ortaya çıkarıldı. Merak uyandıran bu keşifle dünyanın birçok ülkesinden beşerler Diyarbakıra gelerek kaleyi ziyaret etti. Kalede tekrar başlayan ve yıl sonuna kadar sürecek hafriyat çalışmaları Mithras dininin kutsal alanında ağırlaştı.
‘BİRÇOK BİLİNMEZE, SORU İŞARETİNE YANIT BULACAĞIZ’
Kazının başkanlığını yapan Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aytaç Coşkun, yapılan çalışmalarda hem o periyotta kalede yaşayan askerlerin ve sivillerin toplumsal yaşantısına dair hem de askeri yaşantısına dair binlerce eser ortaya çıkarıldığını belirterek, Şu an Mithras kutsal alanında çalışmalar yürütüyoruz. Mithras, bütün dünyanın merak ettiği bir bahis ve Romanın gizem dini, ezoterik dini. Zira bütün merasimleri, ayinleri büyük bir zımnilik içinde yapılıyor. 2017 yılında büyük bir keşif ortaya çıkardık. Bunlardan birisi bu Mithras kutsal alanı. Mithras Tapınağı ve yer altı yapısı. Bu alanda çalışmalarımızı ağırlaştırdık. Zira Mithras dini, Mithras inancı Romanın gizem dini ve hiçbir biçimde dışarıya bilgi verilmemiş. Bütün merasimleri, ayinleri bâtın ve yazılı hiçbir doküman bırakmamışlar. Bu nedenle aslında en çok merak edilen bahislerden birisi bu. Roma İmparatorluğu hududu içinde bu tapınaklarda olmasına karşın aslında her bir yapı, her bir buluntu aslında bir yapbozun kıymetli bir kesimini tamamlıyor. Zerzevan Kalesinde bulunan bu kutsal alanda bu yapbozun en değerli modüllerine karşılık buluyoruz. Bu yıl da biz hem Mithrasın kutsal alanının giriş kapısını hem de aslında bu bâtın seremonilerin, bilinmeyen merasimlerin yapıldığı birtakım yapıların ortaya çıkarılması için bu hafriyat çalışmalarını yürütüyoruz. Mithras kutsal alanında hafriyat çalışmaları bu yılın sonuna kadar tamamlanacak. Birçok bilinmeze, birçok soru işaretine karşılık bulacağız diye konuştu.
‘KALEYE YILDA 1 MİLYON ZİYARETÇİ HEDEFLİYORUZ’
Zerzevan Kalesinin dünyanın en yeterli korunmuş garnizonlarından biri olduğunu tabir eden Doç. Dr. Coşkun, şunları söyledi:
Bununla birlikte en âlâ korunmuş bir Mithras tapınağına, kutsal alanına sahip ve bu nedenle Amerikadan, İngiltereye, Japonyadan Fransaya, Hindistana kadar dünyanın her yerinden ziyaretçiler Zerzevan Kalesine geliyor. Bu yıl 250 bin sayısını geçtik ve yıl sonuna kadar 500 bin sayısına ulaşacağız. Bizim amacımız yılda en az 1 milyon ziyaretçinin Zerzevan Kalesine gelmesi. Zerzevan Kalesinde binlerce eser ortaya çıkarıldı ki bu yapıtların kimilerinin eşi gibisi yok. 3 bin yıllık Asur mühründen askerlerin ve sivillerin kemer tokalarına kadar, burada yaşayan askerlerin eşleri ve burada yaşayan bayanlara, çocuklara ilişkin bilezikler, küpeler ve yeniden büyük ok uçları, ameliyat aletleri var. Tekrar bu hafriyatlarda çok az rastlanan spesifik özel eserler de var. Mesela bir kemik flüt, özel kutuları açmaya yarayan anahtarlar üzere değerli bir koleksiyon var burada. (DHA)