Duygu Erdoğan – Bahar ve yaz ayları pek çok eserde hasat vakti olarak geçiyor. Bilhassa nüfusu yaşlanan kentlerde hasadı gerçekleştirmek için her yıl bu dönemlerde tarlalarda çalışacak emekçiler aranıyor. Üstelik artık yalnızca hasat vaktinde değil, toprak hazırlama ve bakım kademelerinde da sıkça personel eksikliği görülüyor. Bu hususta Türkiye’de ‘mevsimlik işçi’ modeliyle çoklukla Güney Doğu Anadolu’dan çalışanlar, hasat bölgelerine gidip konaklayarak akabinde meskenlerine dönüyorlar. Fakat pandemiyle birlikte bu modelin sürdürülebilir olmadığının görüldüğünü belirten üreticiler, nüfusu yaşlanan üretici bölgeler başta olmak üzere iş ve makine hizmeti alabilecekleri ofisler kurulmasını bekliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı ise bu mevzudaki çalışmalarını ilerletiyor. Buna nazaran, kurulacak ‘profesyonel fiyatlı hizmet ofisleri’ bölgelerde emekçi bulma merkezi olacak. Ayrıyeten her çiftçinin makine/alet edinmesine gerek kalmayacak biçimde bu ofisler, ortak kullanım temeliyle bulundukları bölgedeki çiftçiye makine ve aletleri sunabilecek. Ayrıca toplumsal hakların güzelleştirilmesi vesilesiyle bölge gençlerinin kendi kentlerinde kalmaya teşvik edilmesi de amaçlanıyor.
‘İhtiyaca nazaran hareket edilir’
Tarımda nüfusun yaşlanmasıyla bilhassa kesimli, dağlık topraklarda çalışmak giderek zorlaşıyor. Genel olarak yabancı asıllı çalışanların son yıllarda arttığı tarla ve bahçelerde pandemi boyunca bu sistemin de sağlam olmadığı görüldü. Ayrıyeten artan maliyet baskılarıyla makine ve alet üzere kıymetli materyallere hem erişimde zorluk çekildi, hem de satın alınması ve kullanımı çiftçinin üretim maliyetini yükseltti. Ayrıyeten tarlalarda çalışacak çalışanların çalışma şartları da meselelerin başında geliyor. Bu sayede şartların da güzelleştirilmesi sağlanmış olacak.
Nüfusu yaşlanmış, dağlık ve küçük kesimli arazi yapısına sahip köylerde toprak işlemeden hasata kadar çeşitli işler için çalışan bulmanın giderek zorlaştığına dikkat çeken Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, fiyatlı hizmet veren ve bakanlık ünitelerin tarafından tertibi sağlanan ofislerin bu açıdan çiftçinin en büyük yardımcısı olabileceğini söyledi. Soylu, “Tarımda en büyük sorun personel sorunu. Köylerden kente göçün de tesiriyle daima derinleşiyor. Bilhassa tarımın ağır yapıldığı yerde şu anda büyük oranda yabancı emekçilerle işler gidiyor. Başka yandan küçük aile çiftçileri, küçük arazi olduğu yerde herkes ekipman bulunduramıyor, bu hizmeti de alabileceği yerler bulunmalı. İşçilik de, ekipman da bu sayede sorun olmaktan çıkarılmalı. Bu yükün çiftçiden alınması, daha ekim yapmadan toplayacak insan aramak zorunda kalmaması lazım” diye konuştu. Soylu ayrıyeten, gençlerin köylerde ve yakın yerlerde konaklayabilmesi için yapılaşmanın bu alanlarda kolaylaştırılmasını, sosyal ömür kısıtlarının giderilerek teşvik edici uygulamaların sağlanması gerektiğini vurguladı.
‘İyi çalışırsa tahlil olur’
Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, çiftçinin yaş meselesinin dünyanın en değerli meşakkatlerinden olduğuna dikkat çekerken, bu nedenle üretici bölgelerde işçilikle ilgili çeşitli problemlerin arttığını lisana getirdi. Yıldırım, “Üretici her sene ‘işçi bulacak mıyım?’ diye düşünmekten kaygılı. Emekçi bulduğunda ise o personellerin çalışma şartları epey elverişsiz oluyor. Ortak bir tahlil merkezi iki tarafa da güzel kaidelerde hizmet sunabilir. İş arayan bulur, emekçi arayan bulur ve çalışanlar daha uygun kaidelere kavuşur. Ayrıyeten bu merkezler sayesinde ortak makine parkı da kurulabilir. Her bir çiftçi alıp bir kenarda beklettiği aletlere hem çok para harcamaz, hem de yeni çıkan makinelere erişim olur ve bunları kullanabilen bireylere çarçabuk ulaşabilir” dedi.
Sosyal garanti öne çıkarılacak
Tarım ve Orman Bakanlığı yıllar prestijiyle köyünde olanın köyünde kalması, gençlerin topraklarını ekmeye devam etmeleri için çeşitli projeleri hayata geçiriyor. Genç Çiftçi Projesi kapsamında 2016-2018 yılları ortasında 3 yıllık bir programda toplam 47 bin 775 projeye 1.43 milyar lira hibe dayanağı verilirken, bu sayede 47 bin 775 gence istihdam sağlanmış oldu. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında ise; 2006-2022 yılları ortasında 2.492 genç müracaat sahibine 278.1 milyon lira hibe takviyesi verildi. Programlar kapsamında gençler ve bayanlara olumlu ayrımcılık yapılıyor.
Kırsal bölgelerden kent merkezlerine süratli göç sebebiyle ilçe, köy ve beldelerde genç nüfus azalmasına dikkat çeken Bakanlık, genç nüfusun kente göçe sebepleri incelendiğinde; birinci sırada ‘sosyal güvence’ sorunu olduğuna vurgu yapıyor. Ayrıca toplumsal hayatın imkanlarından yararlanma talebinin de öne çıktığı belirtiliyor. Ziraî faaliyetlerin etkin ve verimli bir halde sürdürülebilmesi için kırsal alanda genç iş gücünün artırılması gayesiyle kurulması planlanan profesyonel fiyatlı hizmet ofisleri ile ilgili olarak; kırsalda toplumsal teminat sisteminin geliştirilmesi ve böylece toplumsal sigorta sorunu yüzünden göçe maruz kalan şahısların kırsalda çalışmasını teşvik etmeye yönelik teşvik oluşturulacağı söz ediliyor.