İBB iştiraki İSPER ve Bölgesel İstihdam Ofisleri tarafından düzenlenen ‘İstanbul’da Gündem İstihdam ve İşsizlik’ konulu toplantı dün İstanbul Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi. Toplantıda Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) ve İstanbul Planlama Ajansı (İPA) iş birliği ile hazırlanan “İstanbul İşgücü Piyasası: Yapısal Özellikler ve Sorunlar” araştırma raporu kamuoyu ile paylaşıldı. İPA’nın sahada 10 bin 83 kişiyle birebir görüşerek yaptığı araştırmaya göre 2021’de uzun süreli işsizlerin toplam işsizler içindeki payı yüzde 43 olarak kayıtlara geçti.
Diplomalı kadın işsizler endişe veriyor
Araştırmaya göre, kadın yükseköğretim mezunu işsizlerin toplam işsizler içindeki payı yüzde 42,8 olurken erkeklerde bu oran yüzde 20,7 olarak gerçekleşti. İstanbul’da genç işsizlik oranı da yükseldi. Bu oran erkeklerde yüzde 22,8 olurken; kadınlarda ise yüzde 30’a dayandı. İşgücüne katılım oranı bir yıl içinde erkeklerde yüzde 77,1’den yüzde 71,9’a gerilerken; kadınlarda bu oran yüzde 37,6’dan yüzde 33,6’a geriledi. İstanbul’da istihdam oranları 2018’de erkeklerde yüzde 68,6 iken 2020’de bu oran yüzde 62’ye geriledi. Aynı dönemde kadınlarda ise bu oran yüzde 33’ten yüzde 28’e geriledi.
‘Kadınların çalışma hayatına katılımında 5 yıl geriye gidildi’
Araştırma raporu sunumunun ardından gerçekleştirilen panelde, İSPER Genel Müdürü Banu Saraçlar, “2018 sonrası yaşadığımız sancılı yıllarda istihdamda ciddi kayıplar oldu, özellikle kadın istihdamı daha çok etkilendi; İstanbul’da yaklaşık 200 bin kadın işgücü kaybı yaşandı; kadınların çalışma hayatına katılımları açısından 5 yıl geriye gidildi” dedi.
İstanbul’da kadın istihdam oranının yüzde 28 ile yüzde 62 olan erkek istihdam oranının yarısından az olduğuna dikkat çeken Banu Saraçlar, ücret konusunda da eşitsizlik olduğuna işaret etti. Saraçlar, “Kadın çalışan ve kadın beklenti ücretleri de erkeklerin yüzde 16 gerisinde” ifadelerini kullandı.
İşsizlik konusunda merkezi hükümete büyük sorumluluk düştüğünü vurgulayan Saraçlar, “İBB’nin İnsan Kaynakları politikalarının uygulanmasına katkı veren İSPER olarak, bizler de sorumluluğumuzun bilincindeyiz. Bölgesel İstihdam Ofislerimizde iş arayanların iş bulmalarına yardımcı oluyoruz. Ayrıca Enstitü İstanbul İSMEK’lerde istihdama yönelik mesleki eğitimler veriyor, işsizlere vasıf kazandırıyoruz. Özellikle genç işsiz kadınlara yeni meslekler kazandırıyoruz” dedi.
38 binden fazla kişiye iş imkanı
İBB İnsan Kaynakları ve Organizasyon Yönetiminden Sorumlu Başkan Danışmanı Yiğit Oğuz Duman, “İstanbul’da artan işsizliğe ve kent yoksulluğuna seyirci kalmamız mümkün değil. İBB’nin İBB ve iştiraklerinde liyakate dayalı bir istihdam ve İK sistemi kurduk. Adil ve şeffaf bir işe alım sistemi ile verimli istihdamı sağlıyoruz” dedi.
İşsizliğe çözüm olarak İBB’nin Bölgesel İstihdam Ofislerini kurduğuna dikkat çeken Duman, “İstihdam Ofisleri aracılığı ile bugüne kadar 38 binden fazla kişiyi özel sektörde işe yerleştirdik. Aynı zamanda kadın istihdamını artırmak için İBB olarak kadınlar için otobüs şoförü, itfaiyeci, otoparkçı, makinist gibi ezber bozan mesleklerde istihdam sağladık. Kreşler açıyoruz, çocuklarını güvenli ve uygun koşullarda kreşlerimize bırakan anneleri istihdama kazandırıyoruz. Üniversite öğrencilerimizi BİO’lar aracılığıyla özel sektörde part-time iş imkânları ile buluşturuyoruz. Üniversite mezunu gençler için oluşturulan ve 900 gencin katıldığı ‘Genç Yetenek Programı’ ile kişisel gelişim ve vizyonlarına katkı sağlanan gençler özel sektörde istihdam ediliyor” ifadelerini kullandı.
Gençlerin yüzde 65.7’si bir seneden fazladır iş arıyor
İstanbul Planlama Ajansı Danışmanı Prof. Dr. Murat Şeker sunumunda; üniversite mezunu gençlerle ilgili önemli analizleri paylaştı. Prof. Dr. Murat Şeker, “Bu gençler gece yaşayan nesil, gündüz uyuyorlar. Günlük hayata katılmak istemiyor. Emekli babası ya da ev hanımı annesiyle evde karşı karşıya gelmek istemiyor. Bunun nedeni de gelir getiremediği için duyduğu mahcubiyet ve baskı. Genellikle zamanlarını sosyal medya ve bilgisayar oyunlarında geçiriyorlar” değerlendirmesinde bulundu. İPA’nın üniversite mezunu ev gençleri araştırmasında belirtildiği üzere gençlerin yüzde 65,7’sinin bir seneden uzun süredir iş aradığı biliniyor.
RAPORDA ÖNE ÇIKAN VERİLER
- BETAM ve İstanbul Planlama Ajansı tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre, 2021 yılında İstanbul’da yaklaşık 12 milyon 200 bin çalışabilir nüfus var. Bu rakamın yaklaşık 5 milyon 930 bini lise altı, 3 milyon 150 bini lise ve 3 milyon 120 bini de yükseköğretim düzeyinde olduğunu tahmin ediliyor.
- İstanbul’da ortalama eğitim süresi yaklaşık 11 yıla ulaştı.
- İstanbul çalışabilir nüfusun yüzde 25,6’sı yükseköğretim mezunu; yüzde 25,9’u lise mezunu; yüzde 48,6’sı lise altı mezun.
- 15-29 yaş kuşağında yüksek eğitimlilerin payı kadınlarda yüzde 46,3, erkeklerde yüzde 36,5. Yüksek eğitimde genç nüfusta kadınlar erkekleri açık ara geride bıraktı.
- Eğitimli kadın işsizlerde artış ise oldukça endişe verici oldu. Kadın yükseköğrenim diplomalı işsizlerin toplam işsizler içindeki payı kadınlarda yüzde 42,8’e erkeklerde yüzde 20,7’ye yükseldi.
- Yüksek eğitimde genç nüfusta kadınlar erkekleri açık ara geride bıraktı. Genç kadınlar erkeklere kıyasla daha eğitimli ama aynı zamanda, yukarıda gösterildiği gibi, işsiz olma ihtimalleri daha yüksek oldu.
- İstanbul’da genç işsizlik oranı yükseldi. Erkeklerde yüzde 22,8’e, kadınlarda ise yüzde 29,9’a ulaştı.
- İşgücü arzı ile talebi arasında var olan uyumsuzluk, bir yandan istihdam artışını frenlerken diğer yandan da işsizliği katılaştırmakta.
İstanbul’da çalışanların yüzde 17,8’i işinden memnun değil. İşten memnuniyetsizlik erkeklerde yüzde 19,1, kadınlarda ise yüzde 14,5
- İşten memnuniyetsizliğin en yaygın nedeni gelir düşüklüğü, oran yüzde 63,4.
- Araştırma; İstanbul’da iş arayanların büyük çoğunluğunun (yüzde 71,5) teklif edilen bir işi kabul etmek için olmazsa olmaz koşullara sahip olduğunu göstermektedir. En sık rastlanan koşul (yüzde 55,2) sigortalı olmaktır. Sırasıyla eve yakın olma (yüzde 41,3), tam zamanlı iş (yüzde 30,5), yol/yemek gibi haklar (yüzde 30,2) ve eğitimi alınan mesleğe uygun bir iş olması (yüzde 15,2) koşulları gelmektedir.
- İstanbul’da Kadın işgücünün yüzde 46’sı iş ararken eve yakın olması koşulunu önemli görüyor.
- İstanbul’da işini kaybedenlerin yüzde 68’i işsizlik ödeneğinden mahrum kalıyor. İşsizlerin ise sadece yüzde 6,5’i işsizlik ödeneğinden yararlanabiliyor.
- 2021’de SGK kaydı olmadan çalışan sayısı 950 bin civarında olduğu olarak tahmin ediliyor. Bunların sadece 22 bini yani yüzde 2,3 oranı kayıtlı bir iş arıyor.
- Pandemi döneminde en yoğun etkilenen sektörler konaklama ve yiyecek, sağlık, eğitim gibi bulaş riskinin yüksek olduğu faaliyet kolları oldu. Tam kapanma günlerinde eve servis yapabilen firmalar zararı en aza indirirken, bunu gerçekleştiremeyen firmalar büyük ekonomik kayıplara maruz kaldı.
- Pandemi nedeniyle konaklama ve lokanta faaliyetlerinde işsizlik oranının yüzde 21,7 olduğu tahmin ediliyor.
- Konaklama ve lokanta faaliyetleri dışındaki sektörlerde pandeminin istihdama etkisi 2021 yılı 3. çeyrekte ortadan kalktı.
- İmalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların pandemiyi hafif hasarlarla atlattığı, hatta istihdam artışı olduğunu söylemek mümkünken e-ticarete elverişli sektörlerde faaliyet gösteren firmalar için pandeminin olumlu etkisinden bahsedilebilir.