İnsan Hakları İzleme Örgütü, Türkiye’deki Suriyelilerin durumuna ait hazırladığı raporu yayınladı. Rapor için İnsan Hakları İzleme Örgütü, şubat ve ağustos ayları ortasında Türkiye’de süreksiz muhafaza sahibi 37 Suriyeli erkek ve 2 Suriyeli erkek çocukla telefonla yahut yüz yüze görüştü. İnsan Hakları İzleme Örgütü ayrıyeten bu mühlet zarfında Kuzey Suriye’ye hudut dışı edilenlerin yakınları olan 7 Suriyeli mülteci erkek ve bir mülteci bayanla görüştü. Buna nazaran, yüzlerce Suriyeli erkek çocuk ve yetişkin keyfi olarak hudut dışı edildi.
‘Form imzalamaya zorlandık’
T24’te yer alan habere nazaran, rapordaki bulgular şu formda aktarıldı:
“”
‘Geri geçmeye çalışan herkesi vururuz’
Raporda 10 kişinin hudut dışı edilmediği bilgisi paylaşılarak şöyle devam edildi:
“Bazıları özgür bırakıldı ve kayıtlı oldukları vilayetlere geri dönmezlerse ve öteki bir yerde oldukları tespit edilirse hudut dışı edilecekleri konusunda uyarıldılar. Başkaları, hür bırakılmalarına yardımcı olmak için aile üyelerinin de müdahalesiyle avukatlarla irtibat kurmayı başardı. Kimileri hala geri gönderme merkezlerinde davalarının sonuçlanmasını beklemekte, neden alıkonduklarını bilmemekte ve hudut dışı edilmekten korkmaktadır. Hür bırakılanlar Türkiye’deki hayatı tehlikeli olarak nitelendirerek perdeleri kapalı halde konutta kaldıklarını ve Türk yetkililerden kaçınmak için sonlu olarak hareket ettiklerini söz ettiler. Hudut dışı edilenler, geri gönderme merkezlerinden hududa, kimi durumlarda 21 saat süren seyahat boyunca kelepçeli olarak götürüldüler. Öncüpınar (Bab al-Salam) yahut Cilvegözü (Bab al-Hawa) hudut kapılarından Suriye hükümetinin denetimi dışındaki bölgelere zorla götürüldüklerini söz ettiler. 26 yaşındaki Halepli bir kişi, bir Türk yetkilinin kendisine ‘geri geçmeye çalışan herkesi vururuz’ dediğini belirtti.”
‘İddialar temelsiz’
Haziran 2022’de BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), bu yıl 15,149 Suriyeli istekli olarak Suriye’ye geri döndüğünü açıkladı. Bab al-Hawa ve Bab al-Salam hudut kapılarını denetim eden lokal makamlar, bu kapılardan Türkiye’den Suriye’ye gerçekleştirilen aylık hudut dışı süreçlerinin sayılarını yayınlıyor. Şubat ve Ağustos 2022 ortasında 11,645 kişi Bab a-Hawa ve 8,404 kişi Bab al-Salam hudut kapılarından hudut dışı edildi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Avrupa Kurulu’na, Avrupa Kurulu Göç ve İçişleri Genel Müdürlüğü’ne ve Türkiye İçişleri Bakanlığı’na tespitler ve sorular içeren mektuplar gönderdi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, AB Komşuluk ve Genişleme Müzakereleri Genel Müdürlüğü’nden Bernard Brunet’ten bir cevap aldı.
Göç Yönetimi Lideri Dr. Savaş Ünlü, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün bu raporun bulgularını paylaştığı 3 Ekim tarihli mektubuna 21 Ekim’de bir mektupla cevap verdi. Türkiye’nin dünyada en fazla mülteciye konut sahipliği yapan ülke olduğunu vurgulayan Dr. Ünlü, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün bulgularını bütünüyle reddederek tezleri ‘temelsiz’ olarak nitelendirdi. Türkiye’de müdafaa arayan şahıslara sağlanması kanunen gerekli hizmetleri sıralayarak, Türkiye’nin ‘göç idaresini ulusal ve milletlerarası hukuka uygun formda sürdürdüğünün‘ altını çizdi.
Ya hudut dışı ya hudut dışı tehdidi
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün raporunda şu tabirler yer aldı:
“İnsan Hakları İzleme Örgütü, Türkiye’nin süreksiz muhafaza rejimi kapsamında olan lakin yetkililerin yeniden de 2022 yılında hudut dışı ettiği yada hudut dışı etmekle tehdit ettiği Suriyeli mültecilere odaklandı. Olayları incelenen 47 Suriyeli mültecinin tamamı gözaltına ve idari nezaret altına alınmadan ve birden fazla durumda hudut dışı edilmeden evvel çoğunluğu İstanbul’da olmak üzere Türkiye’deki çeşitli kentlerde yaşıyor ve çalışıyordu. Alıkonanların tümü, güvenlikleri için takma isimlerle anılmaktadır. İkisi hariç hepsinin, Türkiye’de yaşarken, Suriyeli mültecileri Suriye’ye geri gönderilmeye karşı koruyan, ‘kimlik’ olarak isimlendirilen süreksiz muhafaza dokümanları vardı. Kimileri hem süreksiz muhafaza kimliği hem de çalışma müsaadesine sahip olduklarını belirttiler.“