Son 10 yıldır yılın son haftasında geçen yılın 20 insanını yazıyorum.
Hiç elbet sübjektif, yani “Bana göre” diyeceğim bir liste.
Yine hiç elbet ortalarında katıldığınız, katılmadığınız hatta hiç katılmadıklarınız olabilir.
Bunlar benim gözümde fark yaratan beşerler.
***
Yaptığım listenin bir özelliği de, kimi gözlerin görmediği, kimilerinin göremediği kimilerinin ise görmezden geldikleri 20 insan bu.
Yaptıkları, başardıkları işle, duruşları ile, cüretleri ve vizyonları ile beni etkileyen, şaşırtan, düşündüren, “Acaba” dedirten, umutlandıran şahısları aldım listeye.
***
Başlarındaki numaralara bakmayın…
Bir ehemmiyet sıralaması yapmadım.
Sadece bir sıralama. İsterseniz 20 numaradaki ismi alıp 1 numaraya da koyabilirsiniz.
***
Katılmıyorsanız yahut az katılıyorsanız, yahut sizin de “o değil budur” dedikleriniz varsa…
Yılın son günlerinde siz de kendinizce bir liste yapın.
İyi oluyor…
***
Benim gözümde bu yılın 20 insanı şunlar…
TARİKAT ZULMÜNE İSYAN EDEN BİRİNCİ “BEBEK GELİN”
Bir kadın…
Onu hala, isminin ve soyadının baş harfleri ile tanıyoruz.
H.K.G…
Oysa onun için utanılacak bir şey yok, fakat utandıracak çok şeyi var.
Utanması gerekenler ise açık isimleri ve yüzleri ile geziyor.
Onun hamaseti, savaşı ve direnişi sayesinde, kutuplaşmış; iki, üç dört kesime bölünmüş toplumsal vicdanımız, bir anda yine bir milletin tek kesim vicdanı haline dönüştü.
Sadece bir çocuğun, bir bayanın dramını öğrenmedik. Tıpkı vakitte “Tarikat” gerçeğinin aralanan perdesinin ardındaki o feci şeyleri gördük.
Gördük de uyandık mı, o belirli değil.
Altı yaşında gelinlik giydirilen bir çocuk.
Çocuk yaşta evlendirilen, kemikleri daha kendi çocuk vücudunu taşımaya başlamadan karnında bir bebeği taşımak yükü yüklenen bir insanın trajedisi…
Onun sayesinde öğrendik.
Onun ailesine başkaldırması, ailesinin mensubu olduğu tarikatı iki eliyle itmesi reddetmesi, onun kurduğu baskıya karşı çıkması sayesinde…
Hiç elbet bu yılın insanlarının başında o var.
TİMUR SOYKAN
Bu yılın son ayının hiç elbet en çok konuşulan ismi o.
Gazetecilik öldü denirken; amigo ve yandaş trollerin at pazarına döndürdüğü bir mesleği yerli yerine oturttu.
Türkiye’nin ezeli ve ebedi sıkıntılarından biri olan tarikatların iltihaplanmış yarasına o denli bir parmak bastı ki…
En muhafazakarı bile doğrusun dedi.
Altı yaşında evlendirilen, resmen tecavüze uğrayan bir kız çocuğunun yıllar sonra gelen feryadını hepimize dinlettirdi.
Tüylerimiz diken diken oldu.
İçimizde yaşayan, toplumun vicdanını zehirleyen, COVİD’den tehlikeli bir mikrobu ortaya çıkardı.
Hiç elbet o yalnızca yılın gazetecisi değil.
Yılın insanlarından biri…
FATİH TUTAK
Mengen ekolünden gelip Michelin yıldızı alan birinci şefimiz o oldu.
Restoranının ismi Turk.
Milli Aşçılığı Global Michelin şefliğine çıkaran ustamız.
Üstelik Türk yemeklerine orijinal bir yorum vererek, bildiğimiz sarmayı, suşiyle birebir global kulvarlara sokan simyacımız.
Uzun yıllar Uzak Doğu’nun Michelin yıldızlı füzyon mutfaklarında çalışıp oradan ulusal bir sentezle dönüp, kendi Michelin’ini doğduğu kendi topraklarında kazanan yıldızımız.
2022 onun yılı oldu.
FEYYAZ YİĞİT-AZİZ KEDİ
“Çıktık Açık Alınla” diye başlayan ve hepimizin en kolaylıkla ve yürekten söylediğimiz “Onuncu Yıl Marşımız” ne diyordu?
“Türke durmak yaraşmaz..”
Şimdi Yüzüncü yılına giriyoruz.
Türk mizahına durmak da hiç yakışmazdı.
Yaşadığımız bu topraklar her periyotta yeni ve yaratıcı kendi mizahını yarattı.
Metin Akpınarlar, Ferhan Şensoyları, Levent Kırcalar’ı…
Cem Yılmazlar, Cet Demirerler, Yılmaz Erdoğan’lar izledi.
Gülse Birseller mizahımızı Avrupa Yakasına taşıdı…
Şimdi “Gibi” geldi…
Exxen’de yayınlanan dizi, mizahı, Avrupa Yakası’ndan bu sefer, büyük kentlerimizin orta halliden de orta halli apartman dairelerine taşıdı..
Küresel bir “Friends” dizisine hepimizin Türk hallerini vererek, çağdaş bir mizah dönüştürdü…
Hiç kuşkusuz bu yıl mizahın yeni yaratıcı grubu onlar…
HALUK BAYRAKTAR
Türk Siha’sı denince, Bayraktar denince aklımıza daima Selçuk Bayraktar geldi.
Üç yıl onu yılın insanı seçtik.
Oysa onun yanında geniş bir aile var bu muvaffakiyetin gerisinde.
Rahmetli bir kurucu baba…Muhafazakar, atılımcı, adil ve özgürlükçü…
Hala bilgisayar başında çalışan bir anne var…
Türkiye’nin birinci yazılımcılarından.
Bir kardeş var; açık fikirli…
Bir de büyük abi..
Bu yıl bilhassa Ukrayna’da onun ismini duyduk.
Devlet nişanı aldı.
Bir harika gücün sivil asker tanımayan füzelerinin altına boğulan Ukrayna halkının yanında oldu.
Bayraktar ismine marşlar bestelendi.
Devlet nişanı aldı.
Bayraktar ailesi yalnızca göklerdeki askeri başarısı ile kalmadı.
Toprakları için kahramanca savaşan bir halkın gönüllerinde de en yükseklerde uçtu.
Bu yılın bir insanı da işte o ailenin ağabeyi Haluk Bayraktar.
Bu yıl sıra ondaydı…
TUNÇ SOYER VE TARKAN
9 Eylül 2022 gecesini dünya müzik tarihine yazdılar.
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in teşebbüsü ile bir konser düzenlendi. Tarkan hiçbir maddi bedel istemeden sahneye çıktı.
Amaç İzmir’in Kurtuluş gününü kutlamasıydı. Fakat bir dünya olayı haline geldi.
Bu listeye siyasetçileri almıyoruz, ancak Tunç Soyer’i de siyasetçi listesinden değil, müzik ve kutuplaşmış bir Türkiye’de 2 milyon insanı müzik dinlemek için biraraya getirmesi nedeniyle alıyor ve alkışlıyoruz.
RECEP İVEDİK-ŞAHAN GÖKBAKAR
Yılın insanları listesinde hangi kategoriye sokacağımıza güç karar verdiğimiz bir kişi var. Türkiye onu bir kenar mahalle hödüğü olarak tanıdı.
Afedersiniz, çoğumuz onu bir ayıya benzetti.
Çocuklar onu daima çok sevdi lakin anne babalar o kadar değil.
Bazılarımız çocuğa berbat örnek oluyor dedi.
Sonra onu diğer türlü tanıdık.
Önce o karakteri yaratan Şahan Gökbakar’ı, orman yangınlarında bir itfaiyeci olarak gördük.
Sonra hayali kahramanı Recep İvedik yesyeni bir karakterle döndü ortamıza.
Sonra yeni Recep İvedik geldi.
İnsan hakları savunucusu, tabiat aktivisti, bayana karşı şiddete direnen, HES savaşçısı köylü bayanların yoldaşı…
Karşınızda yeni Recep İvedik…
“Milletin alnına koyan” Çökelek Holding işverenine hakettiği dersi veren bir halk kahramanı.
İtiraf edelim, bu yıl onu biz büyükler de sevdik…
DOĞU TÜRKMEN
Tekstilci bir babanın oğlu, Koç Üniversitesi, sonra İngiltere.
Babasının oğlu lakin kendi işinin kurucu babası…
2013 yılında yarattığı Bluemint markası bugün Bodrum’dan İspanya kıyılarına kadar uzanan Akdeniz sayfiyelerinin vazgeçilmez yazlık giysisi oldu.
Erkek mayosu, St Tropez kıyılarının, mega yatların sahiplerinin büyük markası Vilebrequin’le yarıştı.
Artık Akdeniz ve Ege kıyı yazlarının genç hükümdarı o.
Ger Türk girişimciliğinin, Türk Startup muvaffakiyet sembollerinden biri…
Şimdi gözünü kışlara da dikti.
ARMAĞAN ÇAĞLAYAN
Onu bir vakitler “Pop Star müsabakasının gaddar heyet üyesi olarak tanıdık. Acımasız sorularla yarışmacıları yerin tabanına sokup, kahretme rolü onundu.
Sonra onu Türkiye’nin en başarılı Youtube programlarından birinin kahramanı olarak gördük.
Kutuplaşmış, kamplaşmış, birbirinin mahallesinden geçmeyen, birbirinin kapısını çalmayan, açmayan bir ülkede herkesin kapısını çaldı.
Herkes kapısını ona açı.
Bu yıl bizi bir millet haline getiren az sayıda insanımızdan biriydi.
Önyargıların, ebedi kin ve nefretlerin ne kadar makûs olduğunu yüzümüze çarpa çarpa gösterdi.
Yıl sonunda hasta olduğunu açıkladı.
Hepimiz üzüldük.
Sonra düzgün olduğunu öğrendik, sevgili köpeği ile sarmaş dolaş selfilerine hepimiz sevindik.
“Tasada ve sevinçte bir olabileceğimizi ” gösterdi bize…
Bu yılın bir kahramanıydı, yeni yıl ona sıhhat getirsin.
FATİH AKSOY-KEREM ÇATAY
Onlar iki üretimci.
İki eski dost, iki yeni rakip.
Biri Med Üretimin kurucusu, öteki Ay Yapım’ın…
Biri “Yasak Elma”, “Sadakatsız” üzere muhteşem üretimlerin yaratıcısı..
Öteki “Yargı”, “Çukur” üzere inanılmaz başarılara imza atmış.
Herkesin tanklarıyla, bomba yüklü savaş uçaklarıyla, ekonomik gücüyle, finansal kudreti ile göğsünü bir orangutan üzere döverek “Hard Power’ını”, yani bilek gücünü göstermeye çalıştığı bir dünyada bir çağda…
O ikisi bir ülkenin “Soft Power’ının”, yani “yumuşak gücünün”, yani gülen, güldüren, eğlendiren, düşündüren gücünü ispat ettiler.
Bu yıl Hindistan’dan, Orta Doğu’ya; Savaşan Rusya’dan, savaştığı Ukrayna’ya; Avrupa’dan Latin Amerikaya, Kuzey Amerika’ya kadar Türk sinema sanatının, Türk oyunculuk kabiliyetinin, Türk senaryo yazma ve uygulama yeteneğinin güücünü ispat ettiler.
İki rakip lakin bu yıl Türkiye için kolkola girdi.
Orta Doğu ve Afrika’nın en büyük cümbüş gurubu MBC ile yaptıkları 300 milyon dolarlık ortak mutabakat, Cumhuriyetin 100’ncü yılında, insansız savaş araçlarından da büyük bir Türk Soft Power’ı yüzyılı açıldığını ilan ediyordu.
REFİK ANADOL
Rönesansı ıskalamış bir toplumun, dijital çağ sanatını herkesten evvel yakalamasının en büyük örneği o…
Video sanatını, bilimin verisiyle birleştirip, bunda Metaverse bir sanat cihanı yaratan kişi.
Dijital sanatkarımız Refik Anadol.
Bu yeni sanat kısmının dünyadaki en büyük temsilcisi…
Şu günlerde New York’ta çağdaş sanatın Kabe’si MOMA’ya gidenler dış duvar ekranında onun muazzam yapıtını seyrediyor.
MOMA’da stant açmayı başaran birinci Türk sanatçısı…
Bu yüzyıl onun ve onun sanatının yüzyılı olacak.
O da bu yüzyılın bir sonrakine kalacak sanatını yaratan insanlardan biri..
ATİLLA DOĞUDAN
Babası Türkiye’nin terör yıllarında yurtdışına yerleşip, “Kervansaray” isimli Türk yemekleri lokantasını kuran insandı.
O bu lokantadan çıkıp, Türk Hava Yolları’nın, Emirates’in, Delta’nın, British Airways’in, yani gökyüzünün en büyük şirketlerinin catering krallığına yükseldi.
Sadece o mu…
Formula 1 yarışlarının lüks loungeları da, Avrupa Şampiyon Kulüpler final maçlarının da varlıklı loungeları da ondan soruluyor.
Katar’daki son Dünya Futbol Şampiyonası’nın VIP’lirenin, VVIP’lerinin, lüks lounglerının gastronomi işvereni da oydu.
O hiç kuşkusuz artık dünya semalarının ve spor alanlarının gastronomi hükümdarı.
Atilla Doğu’dan…
Adı büyüdükçe egosu küçülen; egosu küçüldükçe tevazuu büyüyen yeni jenerasyon bir iş insanı.
Bu yılın banko 20 insanı ortasında o da var.
MUSTAFA EZİCİ
Genç bir adam.
Durmadan usanmadan bir amaca kilitlenmiş yürüyor.
Başka bir vizyon onunki…
Kafasına koymuş, Kuzey Yarıküre’nin Akdeniz ülkesi Türkiye’yi bir tropik meyve cenneti haline getirmek istiyor.
Türkiye’de mango yetişir mi diyenlere, “Sadece mango mu, ejder meyvesi ve passion fruit da yetişir diye diye bugün Alanya’yı dünyaca tanınmış bir “Mango şehri” haline getirdi.
Bugün o bölgemizde 72 çeşit tropik meyve yetiştiriyor.
Üstelik mangonun anavatanlarında mango hasadı bittiğinde Türkiye’deki hasadı başlatıp, dünya pazarları açıyor.
Sosyal medyayı, klâsik medyayı çok yeterli kullanıyor.
Herkese hem kendi öyküsünü, hem tropik meyvelerin kıssasını o denli hoş ve tutkuyla anlatıyor ki…
O artık bir tropik meyve aktivisti ve bu yılın insanları ortasına girmeyi ziyadesiyle haketti.
SELDA TOKAT-SİBEL KUTMAN- BAŞMAN KARDEŞLER
Şarapçılık erkek mesleğidir değil mi?
İçinde alkol olduğuna nazaran o denli diyorsanız yanılıyorsunuz.
Şarapçılıkta bayanın yeri artık, o eski fotoğraf ve tasvirlerde gördüğümüz, eteğini sıyırarak üzüm ezen bayan imajından çok uzakta.
Kadın şarap üreticileri şarapçılık mesleğinin tepelerine çıkıyorlar.
Üç aile…
Denizli Pamukkale’nin Selda Tokat’ı…
Trakya’nın, Doluca ailesinin Sibel Kutman’ı..
Ve Ankara’nın Kavaklıdere ailesinin Cevza ve Aslı Başman kardeşleri ile kuzenleri Zeynep…
Üstelik artık Türkiye sonları dışına çıkıp Dünyanın şarap Olimpos’u Bordeaux’da iki bağ ve şatoyu da onlar yönetiyor, pazarlıyor.
Evet bu yılın 20 insanı içinde banko bu bayanlar da var…
Üstelik şaraptan hiç hazzetmeyen bir iktidara karşın yapıyorlar bunu…
MELİSSA TAKİMOĞLU
Belki çoğunuz onun ismini hiç duymadınız.
Normaldir, zira İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşıyor.
Boks ringlerinde olup bitenler size ilgilendirmiyorsa, duymamış olmanız daha da olağan.
Ama o dünya boks ringlerinin çok tanınmış bir siması.
Yumruk yumruğa bir erkek sporu olan boksun kardın savaşçısı o.
Ringlere çıkmıyor lakin ringlere çıkan şampiyonların ardında o var.
Dünya boksunun en ağır isimlerinin medya münasebetleri ondan soruluyor.
Hem de o denli sıradan isimler değil, en büyükleri…
Kha, Crawfort, Vasyl Lomachenko, Teofimo Lopez ve Fury üzere isimlerin medya planlamacısı, PR uzmanı olarak inanılmaz işlere imza atıyor.
İstanbul Erenköy’ylü bir anne ve babanın İngiltere’de doğan kızı.
Las Vegas’taki Terence Crawfort-Amir Khan maçının perde ortasındaki medya kraliçesi de oydu.
“Elinin hamuru” lafını elinin karşıtıyla itip, oklavayı, erkeğin boks eldivenine çeviren bir Türk bayanı o…
MEHMET ERSOY- FATMA ŞAHİN
Bu listede siyasetçilere yer vermiyoruz.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy ve Gaziantep Belediye Lideri Fatma Şahin listeye siyasetçi kimlikleriyle değil, Türkiye Arkeolojisine bir “İlk” getirmeleri nedeniyle giriyor.
Türkiye’de arkeolojik çalışmalar ve hafriyatlar , Osmanlı periyodundan beri 8 yabancı kökenli Arkeoloji enstitülerinin yönlendirmesi ve tesiri ile yürüyordu.
Bu iki insan bir ortaya gelerek, birinci sefer bir Ulusal Arkeoloji Enstİüsünü kurmayı başardılar.
Bugün 430 uzman bu Enstitü için çalışıyor.
Milyonlarca evrak dijital ortama taşındı. Onlarca fevkalâde kitap hazırlandı, eski hafriyat kitapları ve hafriyat günceleri tekrar ve özgün biçimde yayınlandı.
Arkeolojiyi herkesin ilgi ve merak alanına sokan çalışmalardı bunlar.
O nedenle siyasi şapkalarını çıkarıp, bu listeye o denli girdiler.
Yine o nedenle hangi partiden olduklarını da yazmaya muhtaçlık duymuyorum.
SEMA VE OĞUZ ÖKTEM
Kadıköylü iki kardeş onlar.
Sema Öktem ve Oğuz Alper Öktem…
İstanbul’un Anadolu yakasındaki bu ilçesinde Scooter paylaşım diye bir iş yarattılar.
Bir anda Scooter’ın UBER’i oldular.
İstanbul, Kayseri, Ankara, İzmir, Bursa, Yalova, Antalya, Eskişehir, Ordu, Gaziantep derken büyüdüler.
Dünya mikromobil nakliyeciliğinde birinci 5’e girdiler.
Trafiğin boğduğu, toplu taşımanın kurtaramadığı büyükşehirlerin insanına yesyeni bir taşıma imkanı sağladılar.
Şimdi New York borsasına açılmaya hazırlanıyorlar.
Yeni teşebbüsçü genç Türk profilinin yalnızca iki örneği bu iki kardeş.
Çok uğraştılar, çok maniyle karşılaştılar..
Ama başardılar.
OĞUZHAN UĞUR
Henüz 38 yaşında bir genç adam…
Ama değişen medya dünyasının ismi konmamış başkanlarından biri…
Medya değiştiği için 20’nci Yüzyılın “^Medya patronu” da değişti, hatta kayboldu…
21’inci Yüzyıl medyası bu genç insanların…
Her biri kendi medyasının patronu…
Biçare bir iktidar medyası, “Konuşan kafa” esaretindeki bir muhalif medya…
Milyonlarca lira yatırım, donanım, teknoloji…
Ve hiç birinin ulaşamayacağı sayılar ve reytinglere ulaşan bir genç kuşak medyacısı…
Bir kamera bir mikrofon..
Ve soru soran gençler.
Metin Külünk’ü çıkardı. Gençler sordu. 6 milyon görüntülenme…
Ümit Özdağ’ı çıkardı 8 milyon görüntülenme…
Bu yılın yükselen medyası hiç elbet BaBaLa ve..
Tabii ki yılın 20 insanı ortasında onun kurucusu Oğuzhan Uğur…
TOMBİLİ
Google açıkladı.
Bu yıl orada en çok aradığımız 5 sözden biri “Kedi…”
Artık bütün dünya biliyor.
Biz olağanüstü bir “Kedici” milletiz.
Şu kutuplaşmış ülkemizde bizi birleştiren sembolik hayvan o…
Ve işte o kedinin bir de abidesi var.
Kadıköy’ün yan gelip keyif çatan, “Kedi ağası…”
Daha doğrusu bizim en sempatik “Göbeğini kaşıyan kedimiz…”
Bir banka sırtını vermiş yan gelip yatarken çekilen fotoğrafı gülen, gülümseten yanımız oldu.
Yaşarken “Göbeğini kaşıyan kedinin” sembolüydü…
Öldü heykeli dikildi, bütün sempatik kedilerin sembolü oldu.
Tombili’nin kentsel değişim sırasında kaldırılan heykeli bu yıl merasimle yeniden yerine kondu.
Artık sevdiğimiz bütün kediler için bir abidemiz var.
Üstelik hiç te meçhul değil…
Adıyla sanıyla Tombili….
En ulusal ve yerli sokak kedimiz o bizim.
Yılın 20 insanı listesine bileğinin hakkıyla girdi.
Ertuğrul Özkök
Odatv.com