Bilim insanlarının bu çalışmasının gelecek zelzelelerde insan hayatlarını kurtarmaya yardımcı olması hedefleniyor.
BBC Bilim Muhabiri Jonathan Amos’un aktardığı ve derlediği habere nazaran, dev güçleri açığa çıkaran sarsıntıların yeri nasıl hareket ettirdiğini gösteren en ayrıntılı harita gözler önüne serildi.
Haritanın dataları, Cuma gününün birinci saatlerinde Türkiye’nin 700 kilometre üzerinden geçen AB uydusu tarafından elde edildi.
Bu uyduda iklim ve ışık koşullarından bağımsız olarak Dünya’nın tabanını ölçebilen aletler bulunuyor.
Sentinel-1A, tertipli olarak buradaki fay çizgilerinin üzerinden uçarak tabandaki en ufak hareketleri tespit ediyor.
Fakat uydunun 6 Şubat’taki sarsıntıların akabinde tespit ettiği hareketler hiç de ufak değildi – bilakis dramatikti.
Zemin eğildi, kırıldı ve kimi yerlerde yırtıldı.
Araştırmacıların kullandığı interferometre isimli teknik, sarsıntının öncesiyle sonrasını kıyaslamaya imkan sağlıyor.
Yukardaki haritada yer alan kırmızı noktalar uydunun bir evvelki uçuşuna nazaran uyduya yaklaşan yerleri, maviler ise uzaklaşan yerleri gösteriyor.
Bu harita, Doğu Anadolu Fay Hattı’nın etrafındaki yerin nasıl yer değiştirdiğini gözler önüne seriyor.
Pazartesi günü hem 04:17’de gerçekleşen 7,8’lik sarsıntı hem de 13:24’te gerçekleşen 7,5’lik zelzele sola atımlıydı.
Yani fayın hangi tarafında olursanız olun, karşı tarafın sola hareket ettiğini görürdünüz.
Bazı yerlerde bu hareket birkaç metreye ulaştı.
En şok edici şey, bu fay çizgilerinin kimi yerleşim yerlerinin ve binaların tam altından geçmesiydi.
Sentinel haritası bilim insanlarının Pazartesi günü tam manasıyla neler olduğunu anlamasına yardımcı olacak ve bu bilgi bölgenin sarsıntı modellemelerini daha gerçekçi bir hale getirecek.
Türk yetkililer, tekrar inşa çalışmalarına başlarken bu haritanın sağlayacağı risk tespitinden faydalanma imkanına kavuşabilecek.
Art arda gelen iki zelzelenin ortalarında nasıl bir münasebetin olduğu ve bunun gelecekteki sarsıntıları nasıl etkileyebileceği tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Bu harita, AB uydusunun paylaştığı dataları kullanan Birleşik Krallık Sarsıntı, Volkan ve Tektonik Müşahede ve Modelleme Merkezi (COMET) tarafından hazırlandı.
COMET Yöneticisi Prof. Tim Wright, haritanın zelzelenin inanılmaz gücünü daha uygun anlamamızı sağladığını söylüyor.
BBC’ye konuşan Prof. Wright “Haber kanalları çoklukla zelzelenin ‘merkez üssü’nü tek bir noktaymış, güya bir noktaya bomba atılmış üzere gösterir” ded,