İran’da doğan lakin ihtilalden sonra sürgün edilen Azam Ali, 11. Klarnet Şenliği kapsamında Türkiye’ye geldi. 13 Kasım Pazar günü AKM Tiyatro Salonu’nda dinleyicilerle buluşacak.
Azam Ali, çocukluğunda sürgün edildiğinde evvel Hindistan’a, akabinde da Amerika’ya gitti. 2004 yılına kadar Vas kümesiyle müzik yaptı ancak her vakit Azam Ali olarak solo söylemeye devam etti. Akabinde Niyaz kümesiyle eşzamanlı müziğini yapmaya devam etti. “Evim” dediği İran’a hasretini her fırsatta lisana getiren Azam Ali’nin hit müzikleri ortasında ‘Refuqe’, ‘Ben Pode Santa Maria’, ‘Endless Reverie’, ‘Forty One Ways’, ‘Neni Desem’, ‘Dem’, ‘Mehman’ (The Guest), ‘Beni Beni’, ‘Leyli’ yer alıyor.
Sesini adeta bir enstrüman üzere kullanan sanatçı, Kürtçe, Türkçe, Arapça, Farsça, Azerice seslendirdiği müziklerini İran’da öldürülen bayanlar için söylüyor. Yalnızca müziğiyle reaksiyon göstermiyor, tıpkı vakitte sokaklarda İran için protestolara katılıyor. Konser öncesi bir ortaya geldiğimiz Azam Ali ile müzikten hayata, sürgün yıllarına ve çocukluğuna uzanan kıssasını konuştuk…
Azam Ali Klarnet Şenliği için İstanbul’da bulunuyorsunuz. Uzun vakit sonra Türkiye’ye geldiniz, neler hissediyorsunuz?
Benim için Türkiye’ye gelmek, meskene gelmek üzere. Kendimi her vakit Türkiye’nin kızı üzere hissettim. Son birkaç yıldır gelemiyordum ve benim için hayli zordu bu durum.
‘TÜRKİYE’Yİ KONUTUM OLARAK GÖRÜYORUM’
Türkiye ile bağınız nereden geliyor? Bu şenliğe katılmaya nasıl karar verdiniz?
Festivalden benimle irtibata geçen ve beni davet etmek istediğini söyleyen Serkan Davet oldu. Gelebilmek çok hoş bir his, Serkan Çağrı’ya bu davet için çok müteşekkirim. Türkiye ile bağıma gelince… Türkiye ile irtibatım çok derin, ikinci bir vatan üzere. İran’da müzik söyleyemediğim, vatanıma gidemediğim için burayı meskenim olarak görüyorum ve nitekim de o denli hissediyorum.
Sizin bu bağınızı Türkiyeli olarak biz de hissediyoruz ki müziklerinize de yansıyor. Alevi müziği albümlerinizde yer almıştı, bunun ötesinde Mahzuni’ye Hürmet albümünde yer aldınız. Doğal bir de Aşık Dertli’nin “Beni Beni” yapıtını de sizin yorumunuzla dinledik. Türküler, Ortadoğu esintileri her vakit yer alıyor müziğinizde. Bu sizin içsel seyahatiniz diyebilir miyiz?
Özellikle Alevi müziğiyle çok derin bir ruh bağım var. Bu müziği yıllardır dinliyorum ve ruhumun lisanının bir kesimi olduğunu hissediyorum. Ayrıyeten birçok Alevi müzisyen tanıyorum ve onlardan çok şey öğreniyorum. Bu müziğin milletlerarası seviyede sevilebileceğine inanıyorum ve bu yüzden söylüyorum.
Sufizm, sanıyorum sizin için farklı bir mana taşıyor. Hem sesinize hem de müziğinize ziyadesiyle yansıyor. Etnik çatışmaların ortasında mistisizm sizi nerelere götürüyor?
Doğu kültürünün en hoş istikameti, maneviyat ve mistisizmdeki kadim köklerimizdir. Dünya daha çağdaş ve daha batılılaştıkça, köklerimizle olan bu bağı kaybedemeyeceğimizi hissediyorum. Bu yüzden müziğimde o maneviyat hissimi yaşatmaya çalışıyorum. Benim için din ve tasavvuf ortasında bir fark var, bilhassa tasavvuf tasavvufu. Din, dini doktrini izleyen dışa dönük bir sözdür fakat tasavvuf ferdî ve kişisel bir seyahattir ve bazen bu seyahat Mevlana için olduğu üzere müzik ve şiir yoluyla olur.
‘KALBİM VE RUHUM HER VAKİT DOĞU’YA İLİŞKİN OLACAK’
Doğu-Batı ortasında kaldığınızı düşünüyor musunuz?
Bedenim Batı’da yaşıyor fakat ben Doğu’nun kızıyım, bu yüzden kalbim ve ruhum her vakit Doğu’ya ilişkin olacak ve konuta dönmeyi çok istiyorum.
Müziğe hudut koymuyorsunuz, sesinize de… Hakikaten müzikte hudut yok mudur?
Benim için müzik ve müzik söylemek, yalnızca müzikal olarak değil, ruhsal olarak da gelişebilmeniz için çalışmaya ve öğrenmeye devam etmeniz gereken sonsuz bir seyahattir. Bu, özünde ilahi ile müziğin kalbine ve gizemine inen derin bir seyahattir.
Hem Niyaz hem de Azam Ali olarak albümleriniz var… Yaşadıklarınız müziğinize nasıl yansıyor?
Niyaz benim ana projem. Solo albüm yaptığımda müzik Niyaz’a uymuyor ve Niyaz’a uymayan birçok fikrim var. Lakin başka müzisyenlerle çalışmaktan zevk alıyorum, bu yüzden Niyaz benim en değerli projem.
Niyaz ‘HEPİMİZ KÖKÜ OLMAYAN AĞAÇLAR ÜZERE OLDUK’
Çocuk yaşlarda İran’ı terk etmek zorunda kaldınız. Sürgünü deneyimlemiş bir anne olarak, çocukken yaşadığınız, bugün vakit zaman sizi meşgul eden anlarınız var mı? İran’da sizi en çok etkileyen neydi çocukluk yıllarınızda?
Belki de Türkiye’de kendimi konutumda üzere hissetmemin sebeplerinden biri de bana İran’daki çocukluğumu hatırlatmasıdır. Özgürdük ve tüm ailemle birlikteydim. İhtilalden sonra neredeyse her İranlı aile yok edildi ve ayrıldı. Hepimiz kökü olmayan ağaçlar üzere olduk.
‘İRAN’DAKİ BAYANLARIN SAHİP OLDUĞUM ÖZGÜRLÜĞE SAHİP OLMALARINI DİLİYORUM’
Sanırım 2002 yılında gitmiştiniz İran’a. Sonrasında da gitme durumunuz oldu mu? Bugün hala İran’da bayanlar öldürülüyor. Siz uzakta olsanız, reaksiyonunuzu toplumsal medyadan gösteriyorsunuz. Pekala, his olarak, bir bayan olarak İran’da yaşanılanlara nasıl bakıyorsunuz?
Aktivist olmamın nedeni, bayan ve erkeklerin özgür olmasının bir insan hakkı olduğuna inanmamdır. İran’da bayanları görüyorum ve sahip olduğum özgürlüğe sahip olmalarını diliyorum, bu yüzden onlar için konuşmak ve savaşmak benim vazifem. Bakın İran’da bugünlerde kaç genç öldürülüyor. Onları öldürmek, geleceği öldürmektir. İran kendi halkını öldürüyorsa nasıl bir geleceği olabilir? O yüzden de onları yaşamaları, hayatları, umutları ve hayalleri için savaşmalıyız.
Kürtçe, Türkçe, Arapça, Farsça, Azerice ninniler de söylediniz. Bu çocuklar için en suçsuz ninnileri söylüyorsunuz. Hayatın bu kadar da saf olmadığı günümüze bir gönderme mi?
Müziğimde ezilen insanlara ışık tutmayı seviyorum. Ninni albümüm, İran kökleriyle hiçbir kontağı olmayan, ABD’de doğan oğlum Iman içindi. Lakin bu çeşit bir vatan kaybını yaşayan tek çocuk o değil. Ortadoğu’da pek çok çocuk siyaset ve baskı yüzünden acı çekiyor. Bütün bu çocukların anneleri ve babaları için müzik söylemek istedim.