İşte Eski Orman ve Su İşleri Bakanı ve AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Veysel Eroğlu’nun “İstanbul’da su konusunda yaptığımız Hizmetler” başlıklı değerlendirmesi:
İstanbul, Dünyanın incisi kentimizdir. Dünya tek devlet olsa başşehri İstanbul olurdu. Güzide kentimiz 1950 sonrası taşı toprağı altın denilerek büyük göçler almış lakin merkezi idareler ve başka mahalli yönetimler nüfus artışına uygun olarak etraf alt yapısı ve suyla alakalı yatırımları yapmadıkları için halk büyük meşakkatler yaşamıştır.
Susuzluk, hava kirlenmesi, Haliç’in kirlenmesi, çöp dağları İstanbul’un kangren haline gelmiş mes’eleleridir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediye lideri olmadan evvelki periyodu yaşayan aziz İstanbullular bu mes’eleleri acı bir hatıra olarak zihinlerinde taşımaktadır. Yaşanılanları gençlere anlatmak olağanüstü zordur. Bugün İstanbul’un ve İstanbullular’ın yaşadığı, 28 yıl öncesinin İstanbul’unu hatırlatmaktadır. 1994 öncesi İstanbul’u yönetemeyen zihniyet nasıl ki o vakit kenti susuz bırakmışsa bugün de ortadan 3,5 yıl geçmesine karşın kente bir litre dahi su getirmeyi becerememiştir. Bu beceriksizliklerini de örtbas etmek için daima olarak İstanbul’a yaptığımız muazzam içmesuyu ve altyapı yatırımlarına çamur atıyorlar. Malum zihniyetin başarısızlığını daha yeterli anlamak için 1994 öncesine kısaca göz atmakta yarar görüyorum.
Bilhassa 1994 Öncesi İstanbul’a Etraf Faciası Yaşattılar…
İstanbul’un su mes’elesini günümüz temelinde değil, geçmişle birlikte pahalandırmak gerekmektedir.
Sayın Cumhurbaşkanımızın Büyükşehir Belediye Lideri olmadan yani 1994 yılı öncesinde kenti çevreleyen çöp dağları ve açıktan akan lağım dereleri yüzünden İstanbul kirlilikten geçilemiyordu.
En kalabalık caddelerde bile çöp dağları oluşmuştu. Haliç adeta bir lağım çukuruydu. Hiçbir canlı yaşamıyordu.
İstanbul;
- Susuzluk,
- Kanalizasyon sularının direkt sokaklardan ve derelerden akması,
- Çöp dağları ve
- Haliç’in lağıma dönmüş durumu yüzünden yaşanamaz bir kent haline gelmişti.
İstanbul’u etraf felaketiyle yaşanamaz bir hale getiren malum zihniyet yüzünden, yabancı ülkeler İstanbul’da bulunan Konsoloslarına etraf tazminatı ismi altında ödeme yapıyorlardı.
Gazeteler, kentin kirli havası ve pis kokusu sebebiyle promosyon olarak gaz maskesi dağıtıyorlardı.
İSTANBUL’UN SUSUZLUKLA ÇABASI VE İSKİ SKANDALI…
Malum olduğu üzere 1994 yılından evvel İstanbul’un nüfusu 6,5 milyondu.
Kentin nüfusu yılda takriben 400.000 artarken, buna bağlı olarak içmesuyu gereksinimi da artmaktaydı.
Bu duruma karşın o zamanki idarecilerin su kaynaklarını vaktinde geliştirememesinden ötürü mevcut kaynaklar yetersiz kalıyordu.
İSKİ Skandalı diye tabir edilen skandal, kenti yönetemeyen malum zihniyetin skandalıdır.
1994 öncesi İstanbul’u yönetemeyenler susuzluktan kenti Kerbela’ya çevirmişti.
İstanbullular tarihlerinin en berbat devrini yaşıyorlardı.
Musluklardan günlerce değil, haftalarca su akmadığı için vatandaşlar semtler ortası mekik dokuyordu.
Bayanlar ellerinde bidon ve kovalarla su tankeri yolu gözlüyordu.
Mahalle ortalarında akaryakıt satar üzere su satış istasyonları kurulmuş, vatandaşlar su satış istasyonları kuyruğunda parayla su almak için bekler olmuştu.
Kentte su turizmi başlamıştı. İstanbulluların en büyük lüksü “haftada bir gün verilecek suya razıyız ancak hangi gün verileceğini bilelim” idi.
1994 öncesinde İstanbul; suyu akmayan, binaların bodrumlarına büyük depoların yapıldığı, mutfak ve banyoları su bidonları ile dolu bir kent haline gelmişti.
İstanbul’un su şebekelerinde %65 kayıp olduğu için kente günde fakat 250.000 m3 ila 300.000 m3 ortasında su temin edilebiliyordu.
Altyapı yoktu yahut büsbütün eleğe dönmüştü.
Kurak devirlerde ise çok az ölçüde su iletilebiliyordu. Hatta Terkos Gölüne Karadeniz’den deniz suyu katılıyordu.
Susuzluk sebebiyle kolera vakıaları artmış, salgın hastalıklar insan sıhhatini tehdit eder hale gelmişti.
Bilhassa çocuklarda bitlenme hadiseleri sıklıkla görülmeye başlamıştı.
İstanbul’da o devirde yaşanan su meşakkati karikatürlere dahi konu bahis olmuştu.
Suya hasret kalmış İstanbullular isyan bayrağını açmış, her gün İBB ve İSKİ önünde protesto şovları yapıyordu.
Belediye kenti yönetemiyordu. İSKİ’nin borcu 1,5 milyar $’dı.
İSTANBUL’UN İÇMESUYU MES’ELESİNİ KÖKÜNDEN ÇÖZDÜK…
27 Mart 1994 tarihinde Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri seçilmesi İstanbul için bir milat olmuştur.
Sayın Cumhurbaşkanımızın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı devrinde su, etraf ve altyapı yatırımlarında İstanbul altın yıllarını yaşamıştır.
Sayın Cumhurbaşkanımızın tensipleriyle ben de İSKİ Genel Müdürü olarak vazifelendirildim ve 5 Mayıs 1994 Cuma günü göreve başladım.
Yaptığımız inceleme ve çalışmaların sonucunda 1 Ocak 1995 Saat 08.59’da su kesintisine son vereceğiz dedik ve bunu başardık. O devir merkezi hükümetle başka siyasi görüşlere sahip olmamıza karşın hiçbir vakit mazeretlere sığınmadık. Tek bir kederimiz vardı. O da İstanbul’a hizmet ve proje üretmekti.
Ülkemizde baraj inşa eden birinci Belediye olduk. 7 Dereden 7 Doruğa suyu ilettik. Istranca derelerinin birinci barajı olan Düzdere Barajının temelini 21.07.1994 tarihinde yine attık. Zira ihale edilmiş ama malum zihniyetin skandalı sebebiyle ilerleme kaydedilmişti.
1995 yılında Istranca Dereleri Projelerinin 1. Kademesini teşkil eden;
- Düzdere
- Kuzulu Dere ve
- Büyükdere Barajlarını
- Elmalıdere
- Sultanbahçedere
- Kazandere ve
- Papuçdere Barajlarını hizmete aldık.
Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde İSKİ’nin yürüttüğü çalışmalar ile 7 dere
7 dorukla buluşturulmuş ve yıllık 235 milyon m3 su kente getirilmiştir.
İSKİ ayrıyeten 1996 yılında Şile Keson kuyularını ve 1998 yılında da Sazlıdere Barajını hizmete alarak yıllık 85 milyon m3 su daha devreye alındı.
1994 yılından 2019 yılına kadar 25 yılda İstanbul’a muazzam içmesuyu yatırımları yaptık. İSKİ Genel Müdürlüğü olarak 600 adet tesis hizmete aldık.
- Dev isale çizgileri,
- İçmesuyu arıtma tesisleri,
- Terfi merkezleri,
- İçme suyu hazneleri ve
- Şebeke sınırları inşa ettik.
Böylece İstanbul’un su hasretine son verilmiş ve İstanbul’da Su Medeniyeti tekrar tesis edilmiştir.
Daha sonra Yeşilçay Sistemi Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın tarafından Başbakanlığı döneminde
31 Mayıs 2003 tarihinde hizmete alınarak, İstanbul’a yılda 145 milyon m3 su daha verilmiştir.
Su Kaynaklarının Kapasitesini 10 Katına Çıkarttık…
1994 ile 2019 yılları ortasında yaptığımız çalışmalar sonucunda İstanbul’da su kaynaklarının kapasitesi büyük oranda geliştirilmiştir.
Geçmişte su verilemezken su kaynakları 10 katına çıkartılmış ve İstanbul suya doymuştur.
İsale sınırı uzunluğu 227 km’den 2.602 km’ye, içmesuyu şebeke sınırının uzunluğunu ise
19.146 km’ye çıkarttık.
Bu büyüklükteki uzunluk ekvator uzunluğunun yarısına tekabül etmektedir. Eski borular değiştirildi. Böylelikle şebekelerin içmesuyu kaybını %65’ten %25’e düşürdük.
İstanbul’umuzda her noktaya su ulaştırmak için 300.000 kW gücünde 79 terfi merkezi ve 800.000 m3 suyu depolayabilecek 61 büyük su haznesi inşa ettik.
Dünyanın en ileri içmesuyu arıtma tesislerini İstanbul’a kazandırdık.
- Fatih Sultan Mehmet İçmesuyu Arıtma Tesisi
- Cumhuriyet İçmesuyu Arıtma Tesisi
- Kağıthane İçmesuyu Arıtma Tesisi
- Ömerli Muradiye İçmesuyu Arıtma Tesisi
- Yavuz Sultan Selim İçmesuyu Arıtma Tesis
- İkitelli 2. Bayezıt İçmesuyu Arıtma Tesisi
İçmesuyu arıtma kapasitesi günlük 4,4 milyon m3’tür.
İstanbul’un su muhtaçlığı günlük 3 milyon m3 olmasına karşın su muhtaçlığının 1,5 katı kapasitede içmesuyu arıtma tesislerini hizmete aldık.
İstanbul’un 2071 Yılına Kadar İçmesuyu Mes’elesini Çözdük…
1994 öncesi İstanbul’da yaşanan büyük su zahmetini, Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Büyükşehir Belediye Lideri olduğu devirde Allah’a şükür biz çözdük.
Akabinde gelen Belediye Liderlerimiz periyodunda de hem İSKİ, hem de DSİ marifetiyle yeni projeler geliştirdik.
İstanbul 16 milyon nüfusu ile pek çok ülkeden daha fazla nüfusa sahip bir kenttir. Hasebiyle bu büyüklükteki bir kentin gelecek 10 yılını, 20 yılını ve hatta 50 yılını planlamamız gerekmekteydi.
Bu büyüklükteki bir kenti tek kaynağa bağlamak asla kabul edilemezdi. 1994 öncesi yaşanan ezaları tekrar yaşamamak için İstanbul’a esaslı tahlil olacak Melen Projesini hayata geçirdik.
İstanbul’un içmesuyu muhtaçlığını 2071 yılına kadar teminat altına alan Melen Projesi, Cumhuriyet tarihinin en büyük içmesuyu temin projesidir.
Melen Projesi, toplam 4 safhadan müteşekkil olup son safhası tamamlandığında İstanbul’a yıllık takriben 1 milyar m3 ek su temin edilecektir.
Projenin birinci 3 safhası tamamlanmış olup, 4. safhasında ise çalışmaların büyük kısmı tamamlanmıştır.
Projenin birinci kademesi 2007 yılında vuku bulan kuraklık yüzünden öne çekilerek Ekim 2007’de devreye alınmıştır.
Melen Regülatöründen alınan su, inşa ettiğimiz isale çizgisi ile 20 Ekim 2007 saat 16.59’da Ömerli Barajına aktarılmıştır.
İkinci merhalede Cumhuriyet İçmesuyu Arıtma Tesisi ile Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan, bitmiş çapı 4 metre ve uzunluğu 5.551 metre olan dev tünel inşa edilmiştir. Bu tünel deniz düzeyinin 135 metre altından geçmektedir.
İkinci merhale inşaat çalışmaları 12.12.2012’de tamamlanarak Melen suyu Asya yakası ve Boğaz Geçiş Tünelinden Kâğıthane Arıtma Tesisine ileterek Avrupa yakasına verilmiştir.
Projenin üçüncü merhalesi ise inşa edilen iki başka isale sınırı bulunmaktadır.
Projenin dördüncü kademesi ise Melen Barajıdır. Melen Barajı inşası İstanbul’un içmesuyu arz-talep grafiğine nazaran planlandığı üzere devam etmektedir.
Dönemimizde İstanbul’a Melen Sistemi üzere muazzam bir yatırım yapmış olmamıza karşın malum zihniyet bu devasa projeyi görmezlikten gelmektedir.
Projenin birinci üç safhası tamamlanmış olup ile Melen suyu 2007 yılından beri İstanbul’a iletilmektedir.
İstanbul’un su sarfiyatının takriben %50’si Melen ve Yeşilçay’dan sağlanmaktadır.
Misal olarak kentin su sarfiyatının;
- 2017 yılında %33’ü
- 2018 yılında %37’si
- 2019 yılında %30’u
- 2020 yılında %47’si
- 2021 yılında %59’u
Melen ve Yeşilçay Sisteminden iletilmektedir.
2021’de İstanbul’un kullandığı 1 milyar 74 milyon m3 suyun 626 milyon m3’ü Melen ve Yeşilçay Sisteminden verilmiştir. Yani %59’u. Hal böyleyken, 3,5 yıldır İstanbul’a bir çivi dahi çakmayanların çıkıp Melen’den kente su iletilmiyormuş üzere algı yapmasını İstanbulluların takdirine sunuyorum.
Belediye idaresinde olanlar iş değil kuru laf üretmektedir. 15 yıldır Melen Sisteminden Aziz İstanbul’a içmesuyu iletilmesine karşın güya Melen’den kente su verilmiyormuş üzere bir algı oluşturmaya çalışmaları hamaset üretmekten diğer bir şey değildir. 3,5 yıldır kendilerinin yaptığı rastgele bir içmesuyu yatırımı bulunmamaktadır. İçmesuyuna dair yaptıkları tek şey getirdiğimiz suya ve tarihi çeşmeye musluk takmaktan ibarettir.
İstanbul’un suyunu bizler getirdik. Dev barajlar, içinden araba geçen içmesuyu arıtma tesislerini, içmesuyu isale çizgilerini, Dünyanın en çağdaş içmesuyu arıtma tesislerini İstanbul’a kazandırdık. Büsbütün çürümüş, küflenmiş içmesuyu şebekesini çağdaş borularla yeniledik. Dev terfi merkezleri ve içmesuyu haznelerini hizmete aldık. Muazzam atıksu kollektörleri, atıksuları toplayan kanalizasyon ağı, devasa kollektör ile tüneller ve atıksu arıtma tesisleri yaptık. Lağım çukuruna dönen Haliç’i kurtardık.
Kanalizasyon sistemleri, atıksu kollektörleri, atıksu tünelleri ve atıksu arıtma tesisleri inşa ettik. İstanbul’un atıksularının %99’u devrimizde toplandı ve bunların tamamı arıtma tesislerine bağlandı. Dünyanın en ileri içmesuyu arıtma tesislerini İstanbul’a kazandırdık. İstanbul’un su muhtaçlığı günlük
3 milyon m3 olmasına karşın su muhtaçlığının 1,5 katı kapasitede 6 adet içmesuyu arıtma tesisini hizmete aldık. Pek çok İleri Biyolojik atıksu arıtma tesisini kentimize kazandırdık.
Velhasıl İSKİ Genel Müdürlüğüm devrinde 600 tesisi İstanbul’un hizmetine sunduk.
1,5 milyar dolar borcu ödedik. Müşteri ile alakalı hizmetlerde hız, kalite ve güler yüzlü hizmet anlayışını getirdik. Müşteri memnuniyetini 0’ın altındayken yüzde 95’e çıkardık. İSKİ Abone hizmetleri Aksaray merkez binadan yürütülüyor, vatandaş kilometrelerce yol kat edip geliyordu. Kuyruklar bitmek tükenmek bilmiyordu. Çabucak çabucak her ilçede müşteri hizmet binaları inşa ederek bu zahmete son verdik. Dünyanın en çağdaş bilgi süreç alt yapısını kurduk. Kendi yazılım sistemlerimizi kullandık. Birinci kere Coğrafik Bilgi Sistemi’ni İSKİ’de kullandık. Kağıthane’de ileri teknoloji ile donatılmış çağdaş AKOM binasını İstanbul’a kazandırdık. Su kaynaklarının ve su dağıtımının optimum yönetilmesi için ileri su kumanda sistemi (SCADA) kurduk.
- İcraat yerine laf üreten malum zihniyet 3,5 yıldır ek atıksu arıtma tesisleri yapılması gerekirken bunların hiçbirini yapmamıştır.
- Hatta “Temel Atmama Merasimleri” yapılmıştır.
- Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Belediye Başkanlığı devrinde ve sonraki süreçte Haliç İstanbul’a yakışır bir halde korunmuş ve İstanbul’un incisi olarak korunmuştur.
- İstanbul’a en büyük etraf yatırımları devrimizde kazandırılmıştır.
1994–2019 yılları ortasında yaptığımız alt ve üst yapı tesisleriyle kentin etraf sorunlarını çözdük,
2071 yılına kadar olan su muhtaçlığını karşıladık.
Fakat İstanbul büyüyen gelişen dinamik bir kent olduğu için bu tesislerin işletilmesi çok kıymetlidir.
İstanbul’a daima su vermek için bütün tesisler kusursuz olsa dahi yetmez!
Kadim İstanbul’umuza ve burada yaşayan aziz kardeşlerimize kesintisiz su vermek için bilgi, deneyim, şevk ve heyecan ile akıllı bir işletme elzemdir.
Tarih, İstanbul’a kimin şevkle hizmet ettiğini, kimin de milyarlarca lirayı reklam, heykel vs ile harcayarak algı yönetmeye çalıştığını yazacaktır.
Sevgili İstanbullular endişelenmeyiniz. Mevcut büyükşehir belediye lideri su teminine dair hiçbir yatırım yapmamasına karşın sizi susuz bırakmayız.
Sevgili İstanbullular su üzere aziz olunuz.