Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, son günlerde konuşmalarında enflasyon vurgusu yaparken, Ticaret Bakanı Mehmet Muş da bu akıma katıldı. İki bakanın telaffuzları alım gücündeki erimeyle dikkat çekerken, bahsettikleri bilgileri de bir incelemek istedik. Malum son yıllarda yükselen enflasyon kaç son yılda yükseldi. Son 1 yılda dünyada ortaya çıkan enflasyon baskısı ne kadar? Dış ticarette yalnızca ihracat konuşmak ne yanlışsız? Haydi birlikte bakalım.
“Her türlü doğal gaz ve petrol daha ucuz ve inançlı formda taşınabilir.”
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Arab News’e verdiği röportajında Türkiye’nin Suudi Arabistan ve diğer ülkelerle güç üssü olmak için daha fazla iş birliği amaçladığını belirtti.
Nebati, Türkiye’nin, coğrafik pozisyonunun Rusya, İran ve Suudi Arabistan üzere ülkelerle güç koridoru olmaya uygun olduğunu belirterek, ‘Her türlü doğal gaz ve petrol daha ucuz ve inançlı formda taşınabilir’ ifadesini kullandı.
20 yıl boyunca, Türk iktisadının altyapıda büyük yatırımlar yaptığını, söyleyen Nebati, ‘Demir yolları, otoyollar, havalimanları ve deniz limanları üzere kıymetli altyapı yatırımlarımızı tamamladık’ derken, ilkokuldan üniversiteye eğitim ve sıhhat alanında da altyapı yatırımlarının tamamlandığını belirtti.
Nebati, Türkiye’de üretimde yerli oranın arttığını da vurgularken, geçmişte savunma sanayiinde yüzde 20 olan oranın bugün yüzde 80 düzeylerinde olduğunu belirtti.
Geçen yıldan bu yana emtia fiyatlarındaki yükselişe ek olarak lojistik ve güç maliyetlerinin de yükselmesinin enflasyona tesirinin altını çizen Bakan Nebati, ‘Enflasyonla gayrette beşere odaklandık. Büyüme istiyoruz lakin insanların işini kaybetmesini istemiyoruz. Üretim ve verimliliğin devam etmesini istiyoruz. Güç fiyatlarının üzerindeki baskı azaldığı için şanslıyız. Enflasyonu dünyadaki üzere algılamıyoruz. Bunu insan temelli bir yaklaşımla görüyoruz. İnsanların işlerini kaybetmemeleri için elimizden geleni yapacağız’ dedi.
Nebati, enflasyon için de tarih vererek Aralık ayında artış suratının yavaşlamasını beklendiklerini, 2023’te de yüzde 25 amacının korunduğunu söz etti.
Enflasyon sıkıntısını çözmede kararlı olduklarını da ekledi.
Tarım eserlerindeki fiyatlarda düşüş olduğunu tez eden Bakan, 2021’in son devrinde görülen döviz ataklarının da enflasyona olan geçişkenliğindeki azalmaya dikkat çekti.
Bugün de katıldığı bir tepede Nebati, İstanbul Finans Merkezi’nin dünyada önde gelen merkezlerden olacağını söylerken, krizlerin her alanda ortaya çıkabileceğine lakin sonu olduğuna değindi. KKM için de ‘finansal istikrara katkı sağlıyor’ diyen Bakan, ‘Türkiye İktisat Modeli’ni anlatıyoruz, bizi dinliyorlar, izliyorlar, merak ediyorlar, sorguluyorlardı, artık nasıl oldu diye bakıyorlar, Türkiye İktisat Modeli dünyanın gündeminde’ dedi.
Yerli kart sistemi Troy’un da yaygınlaştırılacağını belirtti.
Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un da enflasyonla ilgili açıklamaları dikkat çekti.
Bakan Muş, Bingöl’e giderek, esnaf, Ticaret Sanayi Odası, Valilik ve partisinin vilayet başkanlığına ziyaretlerde bulundu. Buradaki açıklamalarında Muş, 2023 seçimlerinde seçilmek istediklerinin altını çizerek, “Şimdiye kadar bizim ardımızda dimdik bu millet durdu ve biz onlardan 5 yılda bir yetki istiyoruz’ dedi.
Partilerinin devrinde enflasyonun devralınan ekonomik ortamda tek hanelere indirildiğini ve ‘son yılları saymazsanız’ ortalamanın yüzde 8-9 olduğunu belirtti. Muş, kelamlarına şöyle devam etti:
Tek haneliye indirmiştik, son devirlerde enflasyonda bir artış var. Türkiye’nin etrafındaki çembere bakın, yaşanan gelişmelere, yaşanan aksiliklere, istikrarsızlıklara, buna karşın büyümesini sürdürmeyi başarmış bir ülke.
“Türkiye, 250 milyar dolar ihracat amacını bu yıl gerçekleştirmiş olacak. Dış ticaretinde 550 milyar dolara hatta daha üstüne yaklaşmış bir ülke.”
Nereden bakarsınız bu ülkenin 100 milyar dolara yakın hizmet ihracatı var. Biz daima mal ihracatından bahsediyoruz fakat bir de 100 milyar dolar hizmet ihracatı var bu ülkenin. Yani mal ve hizmet ihracatı aslında 350 milyar dolarlara yaklaşmış bir ülke.
Bunlar değerli sayılar. Türkiye’nin mal ve hizmet ihracatına bir de dış ticaretin tamamını aldığınız vakit 650 milyarın üzerine çıkan devasa bir iktisadı var. Son periyotta yaşanan bütün badirelere karşın Türk iktisadı büyümesini sürdürüyor.
Burada sorsam size, Türkiye’de besin da erişim sorunu olacak. Kimsede o telaş var mı? Zira Türkiye bu tedariki sağlamada 20 sene boyunca yaptığı yatırımlarda bunu garanti altına aldı. Türkiye’nin ürettikleri, Türkiye’nin tüketecek düzeyde. Türkiye kendi kendine yetebilen bir ülke hatta ihracat yapabilen bir ülke.
Enflasyon için Bakanların açıklamaları👇 1. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati
Nureddin Nebati’nin Aralık ayı prestijiyle gerileme öngörmesi, fiyatların yükseliş suratını kaybetmesinden çok matematiksel bir tesir. Geçen yıl yani Aralık 2021’de enflasyon aylık bazda yüzde 13,58 oranında yükselmiş bunu Ocak 2023’te yüzde 11,10 oranında yükseliş izlemişti. Bu aylık artışla çok süratli olduğu için bu yıl enflasyonda artış suratının baz tesiri düşüşü bu oranların altında kalmasıyla gerçekleşecek.
Ancak uzmanlar bu düşüşün tartışılan TÜİK bilgileri harici matematiksel olarak, fiyatlardaki geri çekilmeyi sağlamayacağı üzere yükselişi de bitirmeyeceği tarafında uyarıyor.
2. Ticaret Bakanı Mehmet Muş
Muş’un açıklamalarında enflasyonun tek hane ortalamasına bakarsak, son kaç yılın sayılmaması gerektiğini bilmediğimizden, 2002 yılında iktidara gelinmesinden yola çıkarak, Kasım ayında seçilen hükümetin iki aylık enflasyon tesiri olmadığı ve kriz devri periyodu olması başlıklarıyla yüzde 44,8 oranında bir enflasyon vardı.
Toplamda kolay ortalama hesabına nazaran 20 yılın oranı yüzde 15,84 oluyor.
20 yılın 8 yılında tek hane enflasyonla yıl kapatılırken, birikimli enflasyon da (2003 baz yılı itibarıyla) yüzde 1060 oranında oluyor.
Yani TÜİK’e nazaran 2003 yılı başında 100 lira olan bir eserin fiyatı şu anda 1159,63 TL ediyor.
Nebati’nin dolar geçişkenliği telaffuzuyla de birleştirirsek ABD’de 2003-2022 enflasyonu yüzde 63 oranında görülürken, 2003’te 100 dolar olan bir eser şu periyot 163 dolar ediyor.
Son yıllardan ikisini saymazsak Türkiye’de yıllık enflasyon ortalaması yüzde 10,96, 5 yılı saymadığımızda da ortalama yüzde 10,04 oluyor.
Dış ticarette de durumu TÜİK bilgileriyle grafiklerle verelim. İhracat (hizmet hariç) bu yıl Ocak-Eylül periyodunda yaklaşık 188 milyar dolar, ithalat 271 milyar dolar ediyor.
veri.tuik.gov.tr
Negatif tarafta yer alan bilgiyse Dış Ticaret İstikrarı diye isimlendirdiğimiz ithalat ve ihracat ortasındaki fark oluyor ki, yalnızca ihracata bakarsak artış düzgün de, ithalat da bir sarfiyat yarattığından ana bakılması gereken kalemin ‘denge’ olduğu da görülüyor.
Bakan Muş’un bahsettiği hizmet ihracat-ithalat datalarını de buraya koyalım. 2021 yılına ilişkin datalar bulunuyor.
veri.tuik.gov.tr
Son olarak da yeniden TÜİK Dış Ticaret bilgilerine nazaran, Dış Ticaret İstikrarındaki değişim ile ihracatın ithalatı karşılama oranı görülüyor.
Çizgi, ihracatın ithalatı karşılama oranı oluyor ki aldığımız eserlerin sattıklarımızın kıymetini aştığı açık bir biçimde görülüyor. Öbür yandan dış ticaret dengesindeki değişimin de son 1 yılda biraz açıldığı gözden kaçamıyor.