Yüksek Seçim Şurası (YSK) Lideri Muharrem Akkaya, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 2023 seçimlerinde yine Cumhurbaşkanı adayı olup olamayacağı konusunda bir çalışma yaptırdığını açıkladı. Akkaya, “Bu mevzuyu anayasa hukukçusu olan, güvendiğim bir arkadaşımla istişare ettim. Araştırdık. Bir kanaatim var. Görüşüm oluştu” dedi. Bu mevzuda görüşünün ne olduğunun sorulması üzerine Akkaya, Erdoğan’ın adaylığı konusunun YSK’nın önüne gelme ihtimali bulunduğunu belirterek, açıklaması halinde “ihsas-ı rey” olacağını kaydetti. (İhsas-ı rey: Bu kavrama nazaran, rastgele bir zorunlu durum olmamasına karşın, yargıcın görmekte olduğu yargılamada, karardan evvel görüşünü direkt yahut dolaylı olarak belirli etmesiyle birlikte mevzuya tarafsız ve önyargısız yaklaşamayacağı kabul edilir.)
DW Türkçe’den Alican Uludağ’ın haberine nazaran, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’na devrin YSK üyelerine “Ahmak” dediği teziyle verilen 2 yıl 7 ay 15 günlük mahpus cezası ve siyasi yasak kararı hem siyasette hem de yargıda gündem yarattı. İmamoğlu’nun cezası şimdi istinaf ve Yargıtay tarafından onanıp kesinleşmedi. Lakin mahpus cezası “İmamoğlu’nun adaylığını pürüzler mi?” tartışması başladı. Bu etapta Habertürk TV’den Kübra Par’a konuşan YSK Lideri Muharrem Akkaya, “Adayken ceza alırsa adaylığı düşmez mi?” sorusuna “Hayır, adaylığı düşmez, isterse yarışabilir ancak seçilmesi durumunda mazbatası verilmez” dedi. Akkaya’nın bu kelamları “ihsas-ı rey” tartışması başlattı.
16 Aralık Cuma günü YSK’da yapılan gündem toplantısında Lider Akkaya’nın İmamoğlu davasıyla ilgili Habertürk TV’ye yapacağı açıklamalar, gündeme getirilmedi. Bu nedenle başka YSK üyeleri de açıklamaları, basından takip etti.
YSK LİDERİ’NDEN ‘İHSAS-I REY’ AÇIKLAMASI
İmamoğlu’nun adaylığı konusundaki açıklamalarının eleştirildiğinin anımsatılması üzerine Akkaya, “Açıklamam ihsas-ı rey değil. Zira YSK gündemine gelmiş bir bahisle ilgili konuşmadım. Büsbütün şahsî görüşlerim” dedi. Bu açıklama konusunda öbür YSK üyelerinin haberi yahut onayı olmadığını tabir eden Akkaya, “Bana direkt Ekrem İmamoğlu davası üzerinden soru sorulmadı. Bireye nazaran konuşmadım. Genel uygulama soruldu. Ben de Anayasa’nın 101. unsurunda Cumhurbaşkanı seçilme koşullarını anlattım. Kurumsal bir açıklama değil. Sayın Ekrem İmamoğlu’nun durumu, somut olarak YSK önüne gelirse değerlendirilir” sözünü kullandı.
İMAMOĞLU CEZASIYLA İLGİLİ NE DÜŞÜNÜYOR
Peki, tıpkı vakitte bir yüksek yargıç olan YSK Lideri Akkaya, ortasında kendisinin de bulunduğu YSK üyelerine “ahmak” dediği savıyla İmamoğlu’nun 2 yıl 7 ay 15 gün mahpus cezasına çarptırılması hakkında ne düşünüyor? Bu mevzuda yorum yapmak istemeyen Akkaya, “Dosyada biz şikayetçi değiliz, müdahil de değiliz. Şikâyete bağlı bir cürüm da değil. Yargı süreci devam ediyor. Belgeyi görmeden bir şey diyemem” dedi. Akkaya, muhalefetin kararı “siyasi” olarak gördüğüne ait yorumlarının anımsatılması üzerine, “Yargı süreci devam ediyor, tüzel süreç devam ediyor. Ben buna bir şey diyemem” karşılığını verdi.
ERDOĞAN 3. SEFER ADAY OLABİLİR Mİ
Anayasada iki sefer adaylık koşulu bulunan Erdoğan’ın 2023’teki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 3. sefer aday olup olamayacağının sorulması üzerine Akkaya, yorum yapmadı lakin “Şu anda mevcut Sayın Cumhurbaşkanı aday olduğunu söylüyor. Lakin adaylık konusunun bizim önümüze gelme ihtimali var. Benim vazife müddetim 24 Ocak’ta doluyor. Fakat yerimize gelecek adaylar seçilemezse bizim vazifemiz devam eder. Bu nedenle önümüze gelebilecek bir bahiste türel kıymetlendirme yapamam. Somut bir şey söylemem mümkün değil. İhsas-ı rey olur” diye konuştu.
‘ERDOĞAN’IN ADAYLIĞIYLA İLGİLİ ÇALIŞMA YAPTIRDIM’
YSK’nın önüne resmi olarak Erdoğan’ın aday olup olamayacağı konusunun gelmediğini, bu nedenle kurumsal olarak şimdi bir çalışma yapılmadığını anlatan Akkaya, bu mevzuyu soran partilere de görüş bildirmediklerini söyledi. Akkaya, “Ancak ben kendime nazaran bir çalışma yaptırdım. Konsey üyeleriyle paylaşmadım. Bahis YSK önüne gelir gelmez, bakacağız. Tahminen aday olmaz, tahminen öteki bir şey olur… Cumhurbaşkanı, resmen adaylığa başvurmadan bu mevzuyu değerlendiremiyoruz” dedi.
‘BİR KANAATİM OLUŞTU’
Akkaya, “Peki, Erdoğan’ın adaylığıyla ilgili bir kanaatiniz oluştu mu?” sorusuna ise “Bir kanaatim var. Bu mevzuyu anayasa hukukçusu olan, güvendiğim bir arkadaşımla istişare ettim. Araştırdık. Görüşüm oluştu. Bununla ilgili daima yazılanları okuduk” karşılığını verdi. Fakat Akkaya, ısrarlı sorularımız karşısında bu görüşünün ne olduğunu açıklamadı.
Akkaya, olağanda yasa gereği seçimlerin 18 Haziran’da yapılacağını kaydetti. Öncesinde 60 günlük seçim takvimi açıkladıklarını belirten Akkaya, Cumhurbaşkanlığına adaylığın bu takvim içinde yapılacağını, itirazların ve kesin aday listesinin de bu süreçte olacağını kaydetti. Akkaya’nın işaret ettiği takvimin erken seçim kararı alınmaması halinde nisan ayı ortasında açıklanması bekleniyor.
‘SEÇİM GÜVENLİĞİNDE SORUN YOK’
YSK Lideri Akkaya, seçimlerin güvenliğiyle ilgili bir tasası olup olmadığına ait soruya, Türkiye’de 1950 yılından itibaren 72 yıldır seçimlerin yargı kontrolünde yapıldığını anlattı. Bu süreçte vakit zaman tartışmaların yaşandığını söz eden Akkaya, “Ama sahiden önemli manada sonuç değiştirecek yolsuzluk yahut usulsüzlük yapıldığını düşünmüyorum. Çok inançlı seçim yapıyoruz. 7 kişilik sandık konseyinde 5 tane siyasi parti temsilcisi var. Biz YSK olarak bütün toplantılarımızı siyasi parti temsilcilerinin gönünde yapıyoruz, onların görüşlerini alıyoruz. İlçe seçim konseylerinde da parti temsilcileri var. Her evrede parti temsilcileri var” açıklamasını yaptı.
SEÇSİS SAĞLAM Mİ
Seçim sürecinde kullanılan Seçim Bilişim Sistemi (SEÇSİS) konusunda bir güvenlik açığı olup olmadığının sorulması üzerine Akkaya, “Hayır, biz bilişimden yararlanıyoruz. Lakin seçimi fiziki olarak yapıyoruz. Sonuçlar fiziki olarak hesaplanıyor. Sandık sonuç tutanakları ilçede birleştiriliyor. Daha sonra sisteme yüklüyoruz. SEÇSİS bir hesap makinası üzere kullanılıyor” dedi.
PARMAK BOYASI GERİ DÖNECEK Mİ
Akkaya, seçimlerde diğerinin yerine oy kullanılmasının engellenmesi emeliyle yine “parmak boyası” uygulamasına dönülmesi taleplerinin anımsatılması üzerine ise şunları kaydetti:
“Parmak boyası, kanun işi. Türkiye’de tekrarlanmış oy diye bir şey yok. Sandık şuralarında 7 kişinin 5 tanesi parti üyesi. Diğerinin yerine oy kullandırma kelam konusu olamaz. Oy kullanma sırasında fotoğraflı kimlik gösteriliyor. Diğerine oy kullandırmak mümkün olamaz. Şayet oy kullandırılıyorsa sandık konseyi aslında vazifesini ihmal etmiş demektir. Ferdî yanlışlar olabilir.”
KAÇ SURİYELİ SEÇMEN VAR
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 19 Ağustos 2022 tarihindeki açıklamasında, “Seçmen sayısı şu an 120 bin. 211 binini vatandaş yaptık. Bunun 91 bini, 92 bini çocuk” demişti. Şu anda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yapılan ve seçimlerde oy kullanma hakkına sahip Suriyeli sayısının kaç olduğunun sorulması üzerine Akkaya, “Biz seçmenleri sınıflandırmıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı olması bizim için kâfi. Nereden geldiklerine, nerede doğduklarına bakmıyoruz. Bizim için seçmen olamayacaklar muhakkaktır. Kısıtlılar, cezaevindeki mahkumlar, askerler. Bunları seçmen listelerinden düşüyoruz” dedi.
ERDOĞAN’IN ADAYLIĞI TARTIŞMASI NEDİR
2007 yılında yapılan anayasa değişikliği uyarınca Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2014 yılında halk tarafından seçilen birinci Cumhurbaşkanı olmuştu. Referandumda kabul edilen bu değişikliğe nazaran Cumhurbaşkanı’nın vazife müddeti 5 yıl olacak ve bir kişi en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilecekti. 16 Nisan 2017’de yapılan anayasa değişikliği referandumunda Başbakanlık kaldırılmış ve Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemine geçilmişti.
Cumhurbaşkanı seçimini düzenleyen Anayasanın 101. unsurunda de bir kimsenin en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebileceği kararı korunmuştu. 101. Hususta, “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları ortasından, direkt halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının misyon müddeti beş yıldır. Bir kimse en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilir” düzenlemesi yer aldı.
Anayasanın 116. Hususunun üçüncü fıkrasında ise “Cumhurbaşkanının ikinci devrinde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir” düzenlemesi getirildi. Bunun için TBMM’nin, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla yani 360 milletvekilinin seçimlerin yenilenmesine karar vermesi gerekiyor. AKP ve MHP’nin oyları ise tek başına buna yetmiyor.
2014’te 5 yıllığına seçilen Erdoğan’ın misyon mühleti 2019’da dolacaktı. Lakin iktidar, 16 Nisan 2017 referandumunda kabul edilen anayasa değişikliklerini hayata geçirme gerekçesiyle seçimleri bir yıl öne çekti. Erdoğan, 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan seçimlerde halk tarafından yine Cumhurbaşkanı seçildi.
Ancak muhalefet, Erdoğan’ın iki kez Cumhurbaşkanı seçildiğini belirterek, anayasaya nazaran 2023’te 3. defa Cumhurbaşkanı adayı olamayacağı görüşünü savunuyor. İktidar sözcüleri ise bu görüşe karşı çıkıyor.
YSK’DA KRİTİK SEÇİM OCAK AYINDA
Öte yandan 24 Ocak 2023 tarihinde YSK Lideri Muharrem Akkaya’nın ortasında bulunduğu 5 YSK üyesinin vazifesi mühleti dolacak. Akkaya’nın yanı sıra Cengiz Topaktaş, Kürşat Hamurcu, Erhan Çiftçi ve Yunus Aykın. Bu nedenle Yargıtay 3, Danıştay ise 2 üyeyi, kendi üyeleri ortasında ocak ayının ikinci haftasında YSK üyesi olarak seçmek zorunda. Yasaya nazaran, 5 üyeden birisi dahi seçilemezse, yeni üyeler misyonuna başlayamıyor. Bu nedenle 5 üyenin tümü seçilene kadar, vazife müddeti dolan YSK Lideri ve 4 üye misyonunu sürdürmek ve 2023 seçimlerini yönetmek zorunda. Şayet 5 üyenin tamamı seçilirse, yeni üyelerin iştirakiyle YSK yeni Lider ve Lider Vekilini seçecek.
24 Ocak’ta misyon müddeti dolacak olan Yargıtay kökenli YSK Lideri Akkaya, YSK üyeliğine tekrar aday olmayacağını açıkladı.