DUVAR- Seçimlere giderken bankalara ait siyasetler ekonomistlerin gündeminde. Dünya gazetesi müellifi Alaattin Aktaş, iktidarın bankalara çok yüklendiğini tabir etiği yazısında, 2001 krizine giden süreçlerden de örnekler vererek “Bankaların batmasına müsaade verilemez.” diye yazdı.
Alaattin Aktaş’ın “Bugün bankaları döven yarın dizini döver!” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“Bankalar bir araba, bir beyaz eşya, bir dokumacılık fabrikası üzere görülemez. Derde düşen olursa ‘Batarlarsa batsınlar’ denilemez. Rastgele bir fabrika kapısına kilit vurduğunda sahipleri batar, alacaklılar ziyan görür, o fabrikaya hammadde sağlayanlar pazar kaybetmiş olur, üretilen malı kullananlar zora girer; o kadar.
Ama mevzu bir bankaysa durum çok lakin çok değişir. Bir kâğıt modülü karşılığında, hatta artık günümüzde sadece bilgisayar ya da telefondan süreç yaparak parasını bankaya yatıranların durumu ne olur? Sadece mevduat yatıranlar mı, işlerini kredi kullanarak döndürenler, en başta da bankalar aracılığıyla borçlanan Hazine…
Bankaların batmasına müsaade verilemez. Zati mevduat aşikâr ölçüde devlet teminatındadır, kaldı ki zora düşecek bankanın yükümlülükleri bir halde devlet tarafından, yani tüm vatandaşlara yük bindirilmek suretiyle üstlenilir. Münasebetiyle aslolan bankaların güç duruma düşmelerine meydan vermemektir.
Oysa son devirde adeta tam zıddı yapılıyor:
■ Döviz mevduatın fazla mı, ek menkul değer alacaksın!
■ Muhakkak ölçülerin üstünde faiz uygulayarak kredi mi kullandıracaksın, tekrar menkul değer almak zorundasın!
■ Alacağın menkul değerlerin de vadesi uzun, faizi düşük olacak!
Seçime kadar bu türlü yönetim edilmeye çalışılacak. Muhtemelen edilecek de… Fakat seçim sonrası bir de bakmışsınız çok sayıda banka BDDK’nın kapısında kuyruğa girmiş…
Şimdi bunu niçin anlattım dersen! Son devirde uygulanan ‘makro ihtiyati önlemler’ ile bankalar, uzun vadeli, düşük faizli DİBS almaya zorlanıyor. Kararlar ekseriyetle bankalardan sorumlu kuruluş olan BDDK tarafından değil, misyonu fiyat istikrarını sağlamak olan Merkez Bankası tarafından alınıyor. Uygulamaların sonucunda, yüz milyarlarca liralık uzun vadeli ve düşük sabit faizli DİBS’lerin banka bilançolarında birikeceği biliniyor.
Merkez Bankası siyaset faizi düşük tutulabildiği, ekonomik aktörler yüksek negatif gerçek faize fazla aldırış etmediği sürece bu durum şimdilik sıkıntı değil. Hem bilançosu sağlam olan bankalar buradan kaynaklanan ziyanlarını, öteki gelirleriyle bir müddetliğine karşılayabilir.
Ancak piyasa oyuncularındaki genel beklenti doğruysa, 2023’teki seçimlerden sonra her şey çok farklı gelişir ve faizler yükselirse ne olacak? O vakit, kimi bankalar Merkez Bankası’nın değil, BDDK’nın kapısına gidecek ve bilançolarındaki düşük faizli kağıtlardan şikayetlerini iletecek. BDDK da Merkez Bankası’na değil Hazine’ye gidip faiz artışlarına ve iktisadın genel durumuna bağlı olarak, büyük bir olasılıkla, yeni bir iç borç takasını nasıl yapabiliriz diye soracak.
Döviz kurundaki yükselişi yavaşlatmak ismine KKM üzerinden Hazine ve Merkez Bankası’na getirilen yüz milyarlarca liralık yüke ek olarak, düşük faizle borçlanabilmek için zorla satılan DİBS’lerin, kısa bir mühlet sonra, bütçeye ek yük yaratma mümkünlüğü yadsınamayacak kadar yüksek.
İşte bu mümkünlüğü düşündüğümden, uygulamacıların ve karar alıcıların şimdiden, Hazine’deki eski belgeleri açıp okumalarında fayda var diye düşünüyorum.”(YAZININ TAMAMI)