- Çin-Tayvan anlaşmazlığı 70 yılı aşkın müddettir askeri tansiyonlara sebep oluyor.
- Tayvan Boğazı, Çin’de iç savaşın sona ermesini izleyen 10 yılda ana karada ve Ada’da kurulan başka hükümetlerin güçleri ortasında direkt çatışmaların yaşandığı cephe çizgisi oldu.
- Sonraki yıllarda direkt çatışmalar yaşanmasa da taraflar egemenlik ihtilafını sona erdirecek bir mütareke yahut barış muahedesine da imza atmadı.
- Son 40 yıldaki ekonomik kalkınma ve etkileşimlerin artması da egemenlikle ilişkili tansiyonları sona erdirmedi.
- ABD Temsilciler Meclisi Lideri Pelosi’nin Pasifik tipinde Ada’yı ziyaret edeceği tezinin oluşturduğu gerginlik, Boğaz ve etrafında yeni askeri tansiyonun kapıda olabileceği tasasını doğurdu.
Asya çeşidine çıkan ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin, programında yer almamasına karşın Tayvan’ı ziyaret edeceği belirtildi.
The China Times gazetesi, Pelosi’nin yarın gece gideceği Tayvan’da çarşamba günü ada ülkesinin başkanı Tsai Ing-wen ile görüşeceğini öne sürdü.
CNN International’in Taipei muhabiri ise; Tayvan hükümet yetkililerine ve ziyaretle ilgili ABD’li yetkililere Pelosi’nin Tayvan ziyaretini doğrulattıklarını söyledi. CNN’in haberinde, ziyaretin tam tarihi ve saati verilmezken, Pelosi’nin Malezya’dan adaya geçmesinin beklendiği lisana getirildi. Pelosi şu anda Singapur’da bulunuyor. Pelosi Pasifik Tipi kapsamında; Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya’yı ziyaret edecek.
ASKERİ HAREKETLİLİK ARTTI
Pelosi’nin ziyaretinin gerçekleşeceği haberlerinin akabinde Çin’in 4 J-16 savaş uçağı Tayvan’ın Hava Savunma Tanımlama Alanı’na (ADIZ) girdi.
Çin donanması, Pelosi’nin olası Tayvan ziyareti öncesi Tayvan Boğazı’nda ve Güney Çin Denizi’nde tatbikatlar yaptı. Çin Halk Kurtuluş Ordusunun (PLA), dün Tayvan Adası’nın karşı kıyısındaki Fucien eyaletine bağlı Pingtan Adaları açığında “gerçek cephane kullanılan” tatbikat gerçekleştirdiğini bildirdi. Çin Deniz Güvenliği Yönetimi, tatbikat nedeniyle dün saat 08.00 ile 21.00 ortasında bölgeye gemi girişini yasakladı.
ÇİN’DEN ABD’YE GELEN UYARILAR
Daha evvel mümkün ziyaretle ilgili Pekin’den “Çok önemli sonuçları olur. Çin ordusu atıl oturmaz” uyarısı gelmişti. Çin Savunma Bakanlığı Sözcüsü Albay Tan Kefei, “ABD tarafı ilerletmekte ısrar ederse, Çin ordusu asla atıl durmayacak ve rastgele bir dış müdahale ile ‘Tayvan’ın bağımsızlığı’ için ayrılıkçı teşebbüsleri engellemek için güçlü tedbirler alacak” demişti.
Ardından ABD Lideri Joe Biden ile telefonda görüşen Çin Devlet Lideri Xi Jinping (Şi Cinping), Tayvan konusunda yabancı müdahalesinin kabul edilmeyeceğini belirterek “Ateşle oynayan kendini yakar” vurgusunu yapmıştı.
ÇİN-TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyetinde Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik bağlantı tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Konseyinde yapılan oylamada, Pekin hükümetinin Çin’in tek legal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın milletlerarası örgütlerdeki pozisyonu meçhul hale gelmişti.
Pekin idaresi, “Tek Çin” ilkesini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının kesimi olduğunu savunuyor.
Çin, boğaz ve etrafındaki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik bağlar kurmasına, BM’de ve öteki milletlerarası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.