Seyhan Akıncı – Kimi oyunlar bazen gözünüzü bile kırpmanıza müsaade vermez. Geçtiğimiz hafta Atatürk Kültür Merkezi’nde iki gösterimle seyirciyle buluşan Erzurum Devlet Tiyatrosu’nun hazırladığı “Sersemler Evi” bu oyunlardan biriydi. Şu anda ülkemizde sahnelenen tek mask tiyatrosu olan oyun; kelamsız olması ve oyuncuların maskeyle performans göstermesi açısından izleyiciyi de öyküsüne dahil ediyor. Her tiyatroseverin kesinlikle deneyimlemesi gereken bir deneyim olan mask tiyatrosunu “Sersemler Evi”nin yardımcı direktörü ve Erzurum Devlet Tiyatroları Müdürü Sezai Yılmaz ile konuştuk.
“Sersemler Evi”, Türkiye’nin tek mask tiyatrosu örneği… Mask tiyatrosunun farklı ve kuvvetli yanları nelerdir?
Evet, “Sersemler Evi” şu an Türkiye’nin tek mask tiyatrosu örneği. Bizi ayrıyeten keyifli eden bahis, bu tek örneğin Anadolu’da bir kentte oynanıyor olması. Oyuncu maskenin içine girdikten sonra maskedeki küçük deliklerle tüm oyunu takip etmek zorunda ve bu durum oyuncu için çok zorlayıcı bir durum. Oyunda kelam kullanılmıyor ve bu beraberinde farklı zorluklar getiriyor. Oyuncunun en büyük silahı sözleridir. O kelamları oyuncunun elinden aldığınızda anlatım zorluğu yaşayabiliyoruz. Oyuncular kusur yapmamak zorunda, kelam olmadığı için oyuncu auftakt (giriş sözü) alamıyor bu da yanılgıyı telafi etmenin zahmetini artırıyor. Bu nedenle oyuncuların tüm konsantrasyonlarıyla oyuna odaklanmalarını zorunlu hâle geliyor. Maske tiyatrosunun en farklı özelliklerinden biri -ki bence oyuncuyu geliştiren en büyük özelliktir bu- oyuncunun egosunu elinden alması. Oyuncu bu nedenle yalnızca yaptığı işe odaklanır. Bu manada egosu yüksek oyuncular maskenin altına girmekten çekinirler. Maske, egosu yüksek oyuncuları bir halde sahnenin dışına iter. Maske, egosu yüksek oyuncuları kabullenmez ve bunu seyirciler de rahatlıkla fark edebilir. Bu da demek oluyor ki maske egoyu öldürür.
Oyuncular özel bir hazırlık süreci geçirdi mi? Uzun dakikalar boyunca maskeli bir formda daima hareket hâlindeler…
Böyle farklı üslupta oyun oynamak muhakkak bir süreç istiyor. Toby Wilsher ile uzun görüşmelerimizden sonra neler yapmamız gerektiğine karar verdik. Ben kendisiyle 2009’da yeniden Erzurum Devlet Tiyatrosu çatısında “Şeytan Detayda Gizlidir” oyununda çalışmıştım. Az çok neler yapacağımızı biliyordum. Oyuncularla Toby gelmeden evvel ön hazırlık yapmıştık. Toby geldikten sonra bir mask tiyatrosunun nasıl olması gerektiğini, sahneye çıktıktan sonra oyuncunun neler yapacağını ve maskeyi nasıl hissedebileceklerini oyundan evvel aktardı. Atölye çalışmalarıyla tüm oyuncularımız bu bahiste geliştirildi. Bu meşakkatli, güç ve zevkli hazırlıkların sonunda oyuncular selama çıkınca seyircimizin finaldeki memnunlukları oyuncularımızın bütün yorgunluklarını ve emeklerini karşılıyor.
Yeni dönemde “Sersemler Evi” seyahatine hem Erzurum da hem de öteki sahnelerde devam edecek mi?
İstanbul’da AKM salonunda iki şov ile seyirci ile buluştuk. Gelen tenkitler, tebrikler bizi sahiden çok duygulandırdı, çok onurlandırdı. Yeni dönemde da yeniden Erzurum Devlet Tiyatrosu olarak “Sersemler Evi”ni hem Erzurum Devlet Tiyatrosu sahnesinde Erzurumlularla buluşturmayı hem de turne programı çerçevesinde Türkiye’nin dört bir yanına götürmeyi planlıyoruz.
“Bölge tiyatroları kesinlikle deneyim edilmeli”
Erzurum’da tiyatrodan bahsedelim biraz da… Nasıl bir tiyatro damarı var kentte ve bölgeye nasıl yansıyor Erzurum Devlet Tiyatrosu’nun varlığı?
Erzurum Devlet Tiyatrosu, 1997 yılında birinci yerleşik tiyatro hâline geçtikten sonra yalnızca seyircinin değil kentin sanat manasında gözbebeği oldu. Aslında kentin değil bölgenin nabzını sanat bilhassa de tiyatro manasında tutan bir kurum. Bu yıl Erzurum Devlet Tiyatrosu’nun 25. yılını kutlayacağız. “Sersemler Evi”, 25 yıldaki 100. oyun. Bu da demek oluyor ki ortalama her yıl dört oyunla seyircimizin karşısına çıktık. Seyircimizin gönlünü fethettik. Erzurum Devlet Tiyatrosu ailesi olarak yaptığımız işlerle bunu kanıtladık. Yani güzel bir iş yapıyorsanız nerede olduğunuzun hiçbir kıymeti yok. Bizler Erzurum Devlet Tiyatrosu çatısı altında Erzurum’da bu oyunumuzu çıkardık ve şu an tüm Türkiye bizi merak ediyor. Oyuncu arkadaşlarım kendilerini geliştirmek istiyorlarsa bölge tiyatrolarını kesinlikle deneyim etmeleri gerekiyor. Unutmayalım ki şu an hayranlıkla izlediğimiz birçok oyuncu buralardan yetişti ve yetişmeye devam ediyor.