Basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları şöyle; Rusya Devlet Lideri Sayın Vladimir Putin’in davetine icabetle Soçi’ye yaptığımız çalışma ziyaretini olumlu, başarılı bir formda tamamladık. Sayın Putin’le 19 Temmuz’da Tahran’da bir ortaya gelmemizin akabinde Soçi’de ikili bağlarımızı ve milletlerarası sorunları etraflıca değerlendirdik. Yüksek Seviyeli İş Birliği Kurulumuzun müteakip toplantısını Türkiye’de yapmak üzere Sayın Putin’e davetimi gerçekleştirdim.
Türk-Rus alakaları karşı karşıya kaldığı meydan okumaların üstesinden diyalog ve iş birliği ile gelmeyi daima başarmıştır. Sayın Putin’le tesis ettiğimiz karşılıklı itimat ve hürmete dayalı ortak anlayış, bağlarımızın teminatıdır. Mevcut kurallar altında değerli olan; bağlantılarımızı ortak çıkarlarımız temelinde ve memleketler arası sistem içinde sürdürmek, ileri götürmektir.
TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ
İkili görüşmemizde ticari ve ekonomik iş birliğimizin daha da geliştirilmesi üzerinde etraflıca fikir alışverişinde bulunduk. Ticarette maksadımızı daha evvel 100 milyar dolar olarak söz etmiştik. Bu doğrultuda güç başta olmak üzere, ticaret, turizm ve tarım üzere alanlarda iş birliğimizi geliştirmek istiyoruz. İkili ticaret hacmimizin daha istikrarlı bir tabana kavuşmasını temin etmek noktasında kararlıyız. Ekonomik ve ticari ilişiklerimize dair yol haritası mahiyetinde bir mutabakat zaptı da Soçi’de Ticaret Bakanımız ile Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak tarafından imzalandı.
Suriye’de yuvalanan terör örgütlerine karşı atılabilecek adımları da ortamızda mütalaa ettik. Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit eden, Suriyeli kardeşlerimizle birlikte askerimize, polisimize, güvenlik güçlerimize, sivil vatandaşlarımıza saldıran bu katil sürüleriyle gayretimize birlikte gereken karşılığı verme kararında da mutabık kaldık.
“RUSYA’YLA DİYALOĞUMUZU HER ALANDA İLERLETMEYE DEVAM EDECEĞİZ”
Rusya’yla sürdürdüğümüz diyaloğun müspet yansımalarına Kafkaslarda, Suriye’de ve Ukrayna’da şahit oluyoruz. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihraç edilmesine yönelik teşebbüs, bunun en son global örneğidir. Artık değerli olan, planın sağlıklı biçimde uygulanması ve oluşan müspet havanın İstanbul’daki müzakerelere dönüşe yönelik somut adımlara tahvil edilmesidir. Ukrayna’daki savaşın kazananı olmayacağını başından beri vurguluyorum. Alandaki külfetlere karşın, krizin müzakere masasında çözüleceğine olan güçlü inancımı da koruyorum. Sayın Putin’e, Sayın Zelenski’yle görüşmesine konut sahipliği yapabileceğimizi bir sefer daha hatırlattım. Karadeniz’den komşumuz Rusya’yla diyaloğumuzu, bölgesel ve global barışa katkı sunmak amacıyla her alanda ilerletmeye devam edeceğiz.
Soçi’deki görüşmelerimizin, Türkiye ve Rusya başta olmak üzere, bölgemiz için hayırlara vesile olmasını Allah’tan diliyorum.
SORU-CEVAP
Türk diplomasisi tüm dünyanın odağında. Bu manada imzalanan Tahıl Koridoru Mutabakatı sahiden çok başarılı sonuçlar doğurdu tüm dünya için. Merak edilen, Ukrayna ve Rusya savaşının önlenmesinde, bitirilmesinde bir ateşkes kelam konusu mu, yakın vakitte gerçekleşir mi ve Türk diplomasisi bu noktada rol alır mı?
Türk diplomasisi aslında üzerine düşen bu vazifesi başarılı bir formda sürdürüyor. Burada rastgele bir eza kelam konusu değil. Lakin olağan tarafların buradaki yaklaşımı büyük kıymet arz ediyor. Şayet taraflar verilen kelamların üzerinde sahiden hassasiyet gösterip dururlarsa bu işi önemli manada çözebilecek bir imkana sahip olduğumuzu yahut da yaklaştığımızı görüyorum. Bunun olmaması için bu noktada bir sebep kelam konusu değil.
SURİYE’YE MUHTEMEL OPERASYON
Suriye ile ilgili bir soru yöneltmek istiyorum. Görüşmede bu mevzuyu ele aldığınızı söylediniz. Tel Rıfat ve Münbiç’e yönelik mümkün askeri harekatla ilgili vakit zaman ‘Bir gece birden gelebiliriz’ formunda açıklamalarınız oluyor. Daha evvel Rusya bu türlü bir askeri harekata karşı çıktığını, çok sıcak bakmadığını açıklamıştı. Bu tutumu devam ediyor mu Sayın Putin’in? Bugün yaptığımız görüşmelerde bu bahis hangi çerçevede ele alındı?
Sayın Putin bahisle ilgili Türkiye’ye yönelik adil bir yaklaşım sürdürüyor. Terörle gayret noktasında her vakit yanımızda olacağını bilhassa de söz ediyor. Burada şunu bize ima ediyor; ‘Mümkün olduğunca bunları, rejimle birlikte çözme yolunu tercih ederseniz çok daha isabetli olur’ üzere bir yaklaşımı var. Biz de diyoruz ki, şu anda bizim istihbarat örgütümüz Suriye istihbaratıyla esasen bu hususları yürütüyor ancak bütün problem sonuç almak. Şayet istihbaratımız, Suriye istihbaratıyla bu çalışmayı yürütürken, buna karşın hala orada terör örgütleri fellik fellik at oynatıyorsa bu hususta bize takviye vermeniz gerekiyor diyoruz. Bu bahiste da mutabakatımız var.
AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ PROJESİ
Akkuyu Nükleer Santrali, Cumhuriyet tarihimizin en büyük projelerinden bir tanesi. Bunun değerli olmasının sebebi, yalnızca elektrik üretim kapasitesi değil, birebir vakitte güç arzı konusunda Türkiye’nin beklentilerinin bir kısmını karşılamasının öngörülmesi. Öbür taraftan sizin güç konusunda da en başından beri çok sık vurgu yaptığımız mevzulardan bir tanesi yerlileşme ve ulusallaşma. Bu çerçevede Rus tarafı ile bir Türk ortağın teşebbüsü olarak yola çıkan IC İçtaş vakit içinde değerli bir bilgi birikimi ve know-how üretmişti. Ama kısa müddet evvel farklı bir gelişme oldu ve Rus tarafı Rosatom yarı yarıya ortak olduğu bu şirkette çalışmalarını durdurdu ve feshetti. Sanki bu bahis gündeme geldi mi? Siz nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu adım bu projenin gecikmesi yahut Türk tarafının bir ölçü daha bu türlü taşeronlaştırılmasına neden olabilir mi? Bu türlü bir risk görülüyor mu?
Tabii bu türlü bir mevzuyu görüşmemek olamaz. Görüştük. Akkuyu Nükleer Güç Santrali, ülkemizin güç stratejisi içinde başka bir ehemmiyete sahip. Akkuyu’nun birinci reaktörünü 2023 yılında hizmete alma gayemiz sürüyor. Bu konuları, Rus tarafıyla görüşmelerimizde bir defa daha ele aldık. ‘25 bin kişi şu anda çalışmıyor. Burası kapatıldı’ üzere sözler söyleniyor. Bu türlü bir şeyi ben de kabul etmedim, Rus tarafı da kabul etmiyor. Çalışıyorlar. Artık önümüzdeki hafta Mersin Taşucu’nda Abdülhamit Han sondaj gemimizi uğurlamaya gittiğimde tıpkı gün oradan Akkuyu’ya geçeceğim. Akkuyu’daki çalışmaları yerinde, şahsen heyetimle bir arada izleyeceğim. Ondan sonra da Sayın Putin’e oradaki gelinen durumu aktaracağım, söyleyeceğim. Ona nazaran de yol haritamızı belirleyelim diyeceğim. Yani onlar da bir kez katiyetle süreci durdurmak üzere bir şeyi kabul etmiyorlar.
TÜRKİYE-RUSYA ORTASINDA YENİ BİR DOĞAL GAZ MUAHEDESİ VAR MI?
Bütün dünya basını sizin bu ziyaretinizin iktisat boyutunu konuşuyor. Birkaç detay var mı? Bilhassa doğal gazda yeni bir muahede Türkiye-Rusya ortasında? Rus sanayicilere hür bölgesi, Türkiye’de iş kurabilecekleri, bankalar ortası paydaşlık üzere bir ekip dev bir paket diye yazmışlar.
Bizim şu anda Türkiye olarak kapımız herkese açık. Ülkemizde kimler yatırım yapmak isterse biz onlara her türlü takviyesi veririz. Zira Türkiye dünyada yalnızca bu son gelişmelerde değil, bunun dışında da özgür pazar iktisadının en değerli bir açık kapısıdır. Alışılmış bu Soçi ziyaretinin bir hoş tarafı da şu oldu; Sayın Putin’le ruble üzerinde mutabık kaldık. Ruble noktasında bu alışverişlerimizi yapacağımız için o da olağan Türkiye-Rusya ortasında mali noktada farklı bir güç kaynağı olarak Rusya’ya ve Türkiye’ye inşallah kazandıracak. Bir de Rusya’nın Mir kartı var. Şu anda bizim beş bankamız bunun üzerinden çalışmalarını sürdürüyor. Burada da çok önemli gelişmeler var. Bu da tabi Rusya’dan gelen turistleri çok çok rahatlatan bir süreç. Onlarla alışverişini, otel ödemelerini yapabiliyorlar. Bu da tabi hem onlar için hem bizim için çok çok rahatlatıcı bir sistem. Bu ziyaretimizde Rusya Merkez Bankası Lideri ile bizim Merkez Bankası Liderimiz da görüşmelerini yaptılar.
ERMENİSTAN’IN SALDIRILARI
Azerbaycan-Ermenistan tansiyonu konusunu sormak istiyorum. En son bir Azerbaycan askeri şehit oldu. Londra’daki Azerbaycan Büyükelçiliğe bir hücum yapıldı. Rusya’dan da iki taraf için de itidal açıklaması geldi. Tansiyon artar mı? Bir yandan da provokasyon olabilir argümanları var.
İlham kardeşimle iki gün evvel bunları etraflıca konuştuk. Öncelikle bir Azerbaycanlı kardeşimizin şehit olmasına neden olan saldırıyı kınıyoruz. Karabağ, Azerbaycan’ın memleketler arası tanınmış sonları içerisinde yer alan Azerbaycan toprağıdır. Azerbaycan, tabiatıyla topraklarında yasadışı hiçbir silahlı ögenin bulunmasını istemiyor. Üçlü Bildiri’den bu yana yaklaşık iki yıl geçti. Ermenistan’ın buradaki taahhütlerini de bir an evvel yerine getirmesi değer taşıyor. Azerbaycan’ın Londra Büyükelçiliğine saldırıyı da kabul edilemez buluyoruz. Bu olayın ciddiyetle ve ayrıntılı bir biçimde soruşturularak faillerine gerekli cezaların verileceğini ümit ediyoruz.
ÇİN-TAVYAN GERİLİMİ
ABD Temsilciler Meclisi Liderinin Tayvan’dan ayrılmasının akabinde Çin, işgal senaryosunu andıran bir tatbikat başlattı. Bu tansiyonun nereye evrileceğini düşünüyorsunuz? Pasifik’te mümkün bir çatışma, Türkiye’nin durumunu nasıl tesirler? Ekonomik manada bilhassa bir kriz çıkarsa hazırlık mıyız?
Biz hepsine hazırız, bir meşakkat yok. Bölgedeki gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Ukrayna’daki savaş ve koronavirüs salgınının global iktisat ve istikrara olumsuz tesirlerinin sürdüğü bir devirde yeni bir krizin ortaya çıkmasına müsaade vermemeliyiz. Tayvan’la ilgili ortaya çıkan gerginliğin azaltılması için tüm tarafların sağduyulu ve itidalli hareket etmesi çok çok değerli. Eylül ayında Şanghay Beşlisi, Özbekistan’da toplanacak. Görüşmemizde Sayın Putin de rica etti; nasip olursa biz de inşallah oradaki toplantıya katılacağız. Şanghay Beşlisi’nin gerek üyeleri gerek gözlemci ya da diyalog ortağı olarak oraya katılacak olanlarla biz de bir arada olalım diyoruz. Örneğin Çin geliyor, öbür tarafta Suud gelecek, Katar gelecek. Orada onlarla bir ortada olmayı hedefliyoruz. Şu anda olağanüstü bir durum olmazsa inşallah ben de oraya katılacağım. Orada bunları çok daha âlâ kıymetlendiririz.
YUNANİSTAN’IN ARGÜMANLARINI ALMANYA VE FRANSA’NIN SAVUNMASI
Avrupa derin bir güç kriziyle baş başa. Buna rağmen hem Almanya’nın hem Fransa’nın, Yunanistan’ın haksız savlarını sahiplenerek, savunarak Türkiye’yi gaye aldıklarını görüyoruz. Türkiye tam da tahıl ve güç krizini çözecek bir diplomasi ortaya koyarken Berlin ve Paris’ten gelen açıklamaları bu açıklamaları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu taraflı açıklamalara Dışişleri Bakanımız gerekli cevapları verdi. Ne yazık ki Almanya da Fransa da Rum-Yunan propagandasına alet oluyor. Yunanistan’ın milletlerarası hukuku hiçe sayan adımlarına göz yumulurken, yanlışsız olmayan değerlendirmelerle ülkemizin eleştirilmesi kabul edilemez. Avrupa’nın istikrar ve güvenliği için Türkiye’nin yeri aşikâr. Bu rolümüzü global tahıl krizinin tahlilinde öncü olarak bir sefer daha gösterdik. İstanbul’dan geçen Razoni kuru yük gemisi aslında bir birinciydi. Bunun gerisinde bu halde sırada olan 20 civarında gemi var. Hepsinden öte, şu anda Rusya diyor ki ‘Bizim önemli manada çıkabilecek hazırlığımız var, gücümüz var. Bizdekilere ne vakit aracılık edeceksiniz?’ İlgili bakanlıklarımız, birinci derecede de Ticaret Bakanlığımız bu işlerin şu anda sorumlusu olduğu için bu mevzuda süratle çalışıyorlar. Hele hele burada imzayı attıktan sonra sorumluluğu daha da artmış vaziyette. Rusya diyor ki ‘Benim malım çok fazla. Örneğin taban 40 milyon ton ben şu anda mal çıkarabilirim.’ Olağan ortada kara kediler var, güya Türkiye gemileri durdurmuş üzere dedikodu dolaştırıyorlar. Bu türlü bir şey yok. Bilakis, birinci gemi nasıl Lübnan’a gittiyse, bu cins gemilerin hepsi bizim üzerimizden gitmeleri gereken ülkelere ulaşmaları için yola revan olacaklar. Bunun aracılığını da Türkiye en hoş biçimde ortaya koyacak. İstanbul’daki kontratla sağladığımız o başarıyı bundan sonra da devam ettireceğiz.
YUNANİSTAN’DA İSTİHBARAT TEŞKİLATI LİDERİ’NİN İSTİFASI
Yunanistan’da çok enteresan bir gelişme oldu. İstihbarat Teşkilatı Lideri istifa etti. Münasebeti de Yunanistan muhalefet önderinin cep telefonundan casus yazılım bulunması. Miçotakis’in yeğeninin de işin içerisinde olduğu argümanları kelam konusu. Bir değerlendirmeniz olur mu?
Ben Yunanistan’ın iç işlerine karışmam. Bu onların iç işleridir.
ZAHO’DAKİ SON DURUM NEDİR?
Kuzey Irak’taki Zaho olayını sormak istiyorum. Hem dış siyaset açısından hem iç siyaset açısından soracağım. 9 sivil öldürüldü iki hafta evvel. Bu 9 sivil defnedilmeden işi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yaptığına dair tezvirat yaptılar. Zaho’daki son durum nedir? Bunu Türkiye’ye karşı global bir kumpas olarak değerlendirenler oldu. Bu türlü bir kumpas var mı? Birileri sanki Suriye’ye operasyon yapılacakken bu türlü işler mi yapıyorlar?
Daha evvel gerek Dışişleri gerekse Savunma Bakanlığımız açıklamaları yaptı. Bu, terör örgütü PKK’nın bilindik ataklarının bir değişik versiyonu. Nasıl bugüne kadar bu tıp şeyleri yapıp ondan sonra kaçtıysalar, ortada görünmeme üzere yolları seçtiyseler artık burada da yeniden tıpkı biçimde bu tıp suikastları yaptıktan sonra topu çabucak Türk Silahlı Kuvvetleri’nin, Türkiye’nin üzerine atmışlardır. Olayın aslı budur. Buna yönelik de bugüne kadar yapılmış olan açıklamalarımızın gerisindeyiz. Alışılmış başta Amerika olmak üzere, Avrupa’nın değişik ülkelerine bunları Bağlantı Başkanlığımız da anlattı ve bu biçimde süreç devam ediyor. Biz birinci andan itibaren orada lokal muhataplarımızla konuşmak, görüşmek, temas sağlamak suretiyle her hususta yardımcı olabileceğimizi, bu olayın açığa çıkması için elimizden geleni göstereceğimizi kendilerine söyledik. Bu teklifimiz hala baki. Onlar da teşekkür ettiler. Hatta oradaki yaralılarla alakalı şayet istek ederlerse onlara sıhhat dayanağı sağlayabileceğimizi kendilerine tabir ettik. Yalnızca Kuzey Irak’ta yahut Irak’ta değil, biz oradan ülkemize alıp en yakın vilayetlerdeki kent hastanelerimizde, eğitim araştırma hastanelerimizde, ameliyatsa ameliyat, bakımsa bakım bunların hepsini yapabileceğimizi söyledik. Bütün muhataplarımıza taziyelerimizi ilettik. Bizim başlangıçtan itibaren yaptığımız bütün operasyonlarda sivillerin, tarihi, dini, kültürel yapıların ve etrafın dokunulmaz olduğunu, planlamada ve icrada katiyen bu bahislere hiçbir ordunun yapmadığı kadar dikkatli ve hassasiyetle yaklaştığımızı ek ettik. Zaho’daki olaydan sonra Musul Konsolosluğumuza bir atak oldu. Oranın bir sivil maksat olduğu biline biline oraya aleni hücum yapıldı. Kimin sivil maksatlara saldırabileceğini, bu alçaklığı kimlerin yapabileceğini herkesin görmesi lazım.
KILIÇDAROĞLU’NUN ULUDERE ZİYARETİ
Zaho olayı iç siyasette yansıması da şöyle oldu. Olayın birinci saatlerinde HDP yetkilileri resmi toplumsal medya hesaplarından da dahil olmak üzere ‘Zaho ikinci Uludere’dir’ açıklamasını yaptılar. CHP Genel Lideri da HDP’nin ‘Zaho ikinci Uludere’dir’ açıklamasından iki hafta sonra Uludere’ye gitti ve bunu helalleşme konsepti altında yaptı. Bu helalleşme konsepti altında Uludere’ye gidilmesini, HDP’nin davetinin iki hafta sonra gidilmesini nasıl değerlendirirsiniz?
Biliyorsunuz ben Uludere’deki o olayda ebediyete irtihal eden bütün kardeşlerimizin aileleriyle bir ortaya geldim. Şırnak’ta Şerafettin Elçi Havalimanı’nın açılışında o ailelerle görüşmelerimi yaptım. Şahsen eşimi de Uludere’ye gönderdim. Eşim Uludere’ye gitti, oradaki ailelerle yerinde görüşmeler yaptı. Hasebiyle bizim Bay Kemal üzere kalkıp da nerede bir fırsatçılık var, o fırsatçılık anı geldiğinde onlarla bir ortaya gelmek üzere bir yaklaşımımız yok. Bay Kemal helalleşmeden bahsediyor. Sen bu tabirle bir kez kendini açığa çıkarıyorsun. Nedir o? Bir yerde bir borç varsa gidersin helalleşirsin. Demek ki sen bu işlerde tarafsın. Bu türlü bir durum aslında kelam konusu. Onun için de helalleşme zarureti doğuyor. Bizim o denli bir helalleşme ıstırabımız yok. Zira biz bütün vatandaşlarımıza karşı her türlü yapmamız gerekenleri yaptık, yapıyoruz ve bundan sonra da tıpkı formda yapmaya devam edeceğiz. Bizim vatandaşlarımıza karşı hak noktasında evelallah bir derdimiz yok, buna inanıyoruz. Hele hele orada belediyeyi de biz kazandığımız için, nasıl oluyor bu iş, hem o denli hem öyle…
KPSS’NİN İPTALİ
KPSS iptal kararınızın ayrıntısını merak ediyoruz. Bununla birlikte son duruma ait bilgi verebilir misiniz? FETÖ parmağı var mı? Toplumsal medya tarandığında, bakıldığında resmi olarak parmağı olmasa da hükümetle gençleri karşı karşıya getirmek isteyen bir FETÖ’cü kümenin varlığı çok aşikar görülüyor.
FETÖ’cü küme mu desek; 6’lı masa mı desek; bir de masanın altı var, yedi… Artık dikkat ederseniz, birebir anda hepsi adeta birebir cümlelerle, birebir sözlerle bunu tanımlamaya çalıştılar. Yani biz orada boşta bulunsak yahut boşluğa düşsek bunu seçime kadar satacaklardı. Zira gençleri nasıl aldatırız çabası içerisindeler. Natürel bu tutmadı. Zira biz durumu gördük. Durumu gördükten sonra, ben ÖSYM lideri olan arkadaşımızı da bir zan altında bırakmak istemem fakat soruşturmaların güzel bir sonuç vermesi noktasından hareketle kendisini misyondan almak suretiyle oraya çabucak, 24 saati bulmadan bir arkadaşımızın atamasını yaptık. Bu atamayla bir arada de çabucak takımını en hoş biçimde kurması için talimat verdik. Üst seviye de bir grup oluşturduk ve bu takımla çalışmalarına anında başladılar. Atamayı yaptığımız üzere çalışmayla da çabucak sonraki sabah çıktı basın toplantısını yaptı ve önümüzdeki ayın 17’sinde de süreci başlatma kararını aldık. İmtihanı iptal edilenlerden rastgele bir fiyat talebi de mutlaka olmayacak. ÖSYM, bundan sonraki süreci, kademeleri de inşallah en hoş surette devam ettirerek, şaibeleri de ortadan kaldırarak yoluna devam edecek.
SİYASETTE ‘BAY KEMAL’ TARTIŞMALARI
Siz Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nu eleştirirken daima ‘Bay Kemal’ tabirini kullanıyorsunuz. O da ‘Evet ben Bay Kemal’im dedi. Buna dair ne diyorsunuz? Bay Kemal demeye devam edecek misiniz?
Şimdi burada da söyledik ya… ‘Bay Kemal’ doğal uzun vakittir kendisine lütfettiğimiz bir isimdi ancak bu ismi kabullenmekte evvel zorlandı, sonra kabul etti. Bize düşen nedir? İyi olsun demektir. Ancak enteresan olan bir şey daha var, bizim bu ziyaretler de kendisini rahatsız ediyor. Biz bu ziyaretleri yapacağız. Ne Bay Kemal ana muhalefet olarak ne yavru muhalefet, onlar bu çeşit şeylere giremezler. Bizim şu 40 yıllık siyasetimizin tamamı elhamdülillah bu yolda geçti. Dünyanın gitmediğimiz ülkeleri istisnadır, enderdir. Bundan sonraki süreçte de Rabbimizin bize verdiği ömür boyunca bunları inşallah yapmaya devam edeceğiz.