İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA), kentte yaşayan konut bayanlarına ait bir araştırma yaptı.
Araştırmada, İstanbul’un çeşitli semtlerinde yaşayan ve farklı sosyoekonomik kümeleri temsil eden konut bayanlarıyla görüşüldü. 2 bin üzerinde mesken kadınıyla yüz yüze yapılan araştırma kapsamında kentteki konut bayanlarının sosyodemografik özellikleri, gündelik hayatları, beklentileri ve siyasete bakışları dört ana başlık altında masaya yatırıldı.
Araştırmada bayanların ömür şartları, beklentileri ve muhtaçlıkları tespit edildi. Araştırmda, her 5 mesken bayandan biri 18 yaşından evvel evlendirildiği ortaya çıktı.
YARISINDAN FAZLASI İSTANBUL’UN ÖTEKİ YAKASINI GÖRMEMİŞ
Kadınların çoğunluğu “kıt kanaat” geçindiğini belirten mesken bayanlarının en çok dert duydukları mevzu ise sıhhat. Araştırmaya katılan bayanların yarısından fazlası, yaşadıkları yere nazaran şimdi İstanbul’un öbür yakasını görmemiş. Bayanlar genelde ailenin gereksinimlerini karşılamak için dışarı çıkıyor ve meskenin etrafından uzaklaşmıyor.
GEÇİNEMİYORLAR
İPA’nın araştırmasına nazaran, rastgele bir işte çalışmayan bayanların yüzde 87’si evli ve yüzde 70’i gereksinimleri için eşlerinden “harçlık” alıyor. Çoğunluğun “kıt kanaat” geçindiğini belirten mesken bayanlarının en çok dert duydukları bahis ise sıhhat.
İstanbul’da konut bayanlarının sırf yüzde 32’si İstanbul doğumlu ve her beş konut bayanından biri 18 yaşından evvel evlendirildi. Genç bayanlarda erken evlilik oranı bariz biçimde düşerken, eğitim seviyesi artıyor. İstanbul’da araştırmaya katılan ve evli olan konut bayanlarının yüzde 64’ünün en az 11 yıldır evli olduğu görülüyor. Rapora nazaran, evli bayanlar çoklukla çekirdek aile hâlinde yaşadıkları için çocuk bakım yüküyle baş etmede hane içerisinde daha yalnız.
Çalışma hayatlarıyla ilgili bahislerde, her iki mesken bayanından birinin daha evvel hiç fiyatlı çalışma tecrübesi olmadığı ortaya çıktı. Rapora nazaran mesken bayanlarının yüzde 35’inin fiyatlı çalışma tecrübesi olsa da yüzde 30’u doğumdan sonra, yüzde 27’si ise evlilikten sonra işi bırakmış. Velhasıl, evlilik ve annelik neredeyse her üç bayandan birini iş hayatından uzaklaştırarak konut bayanı yapmış. Boşanmış bayanlar toplumsal garanti bakımından evli bayanlara ve eşi vefat etmiş bayanlara kıyasla daha kırılgan. Boşanmış bayanlarda sigortalı olmayanların oranı yüzde 22’ken, evli bayanlarda bu oran yüzde 19’a, eşi vefat etmiş bayanlardaysa yüzde 13’e düşüyor. Toplumsal garantiye sahip bayanların yüzde 73’ünün eşi üzerinden, yüzde 11’ininse işinden ötürü sigortalı olması ise hayli çarpıcı bir bulgu. Konut bayanlarının toplumsal teminata erişimi büyük oranda eşlerinin işgücü piyasasındaki statüsüne bağlı. Evli bayanların yüzde 77’si, eşi vefat etmiş bayanların ise yüzde 61’i eşi üzerinden sigortalı. İşinden ötürü sigortalanma yüzde 25 oranla en fazla boşanmış bayanlarda görülüyor. Münasebetiyle, emekli mesken bayanları içerisindeki toplumsal teminata ulaşmam bahtı olmuş en kalabalık kümenin boşanmış bayanlar olduğunu söylemek mümkün.
Rapora nazaran, İstanbul’daki konut bayanlarının en fazla yararlandığı İBB hizmetleri, Anne Kart ve Halk Süt. Bayanların yararlandığı başka toplumsal dayanaklar çeşitli kamu kurumlarının sağladığı besin kartları, dul maaşı, süt ve doğum ödeneği, engelli maaşı, engelli bakım aylığı ile birlikte kaymakamlıkların sağladığı kömür ve erzak paketleri.