Türkiye ile Libya ortasında Kasım 2019’da imzalanan Deniz Yetki Alanlarının Sonlandırılmasına Ait Mutabakat Muhtırasının devamı olarak görülen muahede, Yunanistan tarafından “hukuk dışı” olduğu teziyle tanınmazken, ülkede Türkiye’nin bölgede etkin rol oynayabileceği derdini yarattı.
Yunanistan, muahedenin imzalanmasının çabucak akabinde milletlerarası arenada kabul görmemesi için diplomatik temaslara girişti.
Uluslararası dayanak beklentisi
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, 6 Ekim’de Almanya’nın Atina Büyükelçisi Ernst Reichel ile yaptığı görüşmede Doğu Akdeniz ve Libya hususlarını gündeme getirdi.
Geçen pazar Mısır’a resmi ziyarette bulunan Dendias, Kahire’deki mevkidaşı Samih Şukri ile yaptığı görüşmede Yunanistan’a takviye istedi. Dendias, Yunanistan’ın Mısır ile 2020’de imzaladığı Münhasır Ekonomik Bölge sonlandırılmasına ait muahedeyi öne sürerek Yunanistan’ın bölgede hak sahibi olduğunu sav etti.
İkili görüşmenin akabinde düzenlenen basın toplantısında Dendias, “Türkiye ile Libya ortasında imzalanan mutabakat telaş verici” sözlerini kullandı. Dendias, Libya hükümetini eleştirerek, “Dünyada hiçbir ülke kendisinin olmayan bir şeyi diğerine verme hakkına sahip değildir. Hiçbir hükümet egemenlik hakkı olmayan alanlarda Türkiye’ye arama hakkı veremez” diye konuştu.
Libya Ulusal Birlik Hükümeti’nin misyon mühletinin sona erdiğini öne süren Şukri ise Yunan mevkidaşının bilakis, Türkiye’nin ismini direkt zikretmedi. Malta’yı ziyaret eden Dendias, Yunanistan’ın Libya’da barış, güvenlik, istikrar ve refah istediğini savunarak burada da muhtıra konusunu gündeme getirdi.
Yunan basını
Anlaşmanın yarattığı paniğin, Yunan basınında da yansıması oldu. Kathimerini gazetesinin haberinde, muahede için “Hukuk dışı Türkiye-Libya mutabakat muhtırasının tamamlayıcısının imzalanmasıyla, Ankara, Girit’in güneyinde sondaj ve araştırma gerçekleştirme eforu aracılığıyla, Yunanistan’ın egemenlik haklarının fiili olarak sorgulanmasının yolunu açtı” sözüne yer verildi.
Haberde, Atina’nın, Türkiye’nin bir sismik araştırma gemisini Girit’in güneyine göndermesini muhtemel gördüğü, bu türlü bir durumda Yunanistan’ın da “gözetleme” hedefiyle savaş gemilerini bölgeye gönderebileceği ve Mısır’ın deniz kuvvetleri ya da tatbikat aracılığıyla bölgede varlık gösterebileceği ileri sürüldü.
Yunanistan’ın muhtıranın uygulanmasını önlemek için diplomatik temaslara başvuracağı, Dendias’ın 6 Ekim’de Almanya’nın Atina Büyükelçisi ile yaptığı görüşmenin de bu çerçevede değerlendirildiği tabir edildi.
Yunanistan’ın, kara sularını Girit’in güneyinde 12 mile çıkarma planı
Kathimerini’nin haberinde ayrıyeten Yunanistan’ın Girit’in güneyinde kara sularını 12 mile çıkarmasının hazırlıklarının yapıldığı ileri sürüldü. Bu atılımın, ikili bağlantılarda gerginliği tek taraflı atılımlarla tırmandıran tarafın Yunanistan olduğu imgesi verebileceği için bekletildiği sav edildi.
Haberde, Avrupa Birliği’nden (AB) Türkiye’ye karşı yaptırım uygulamasının talep edilmesinin de Rusya-Ukrayna savaşının diplomatik alanda oluşturduğu hassas istikrarlar nedeniyle komplike bir hal alacağı savunuldu.
Yunanistan ve Mısır ortasında yeni mutabakat planı
Ta Nea gazetesi de isminin açıklanmasını istemeyen kaynaklara dayandırdığı haberinde, Yunanistan ve Mısır Savunma Bakanlıklarının yakın vakitte “Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) alanları sınırında” ortak arama kurtarma operasyonlarına yönelik bir mutabakat imzalama hazırlığında olduğunu ileri sürdü.
Girit’in güneyinde 12 mil ikilemi
Gazetenin bir öteki haberinde de Yunanistan’ın, kara sularını Girit’in güneyinde 12 mile genişletme planını, 2020’den beri masada beklettiğine lakin bu planın diplomatik açıdan zorlukları bulunduğuna dikkat çekti.
AB ve bilhassa Almanya’nın 2020’de, Yunanistan’ın Türkiye’ye karşı uygulanmasını istediği yaptırımlara ait talebini, Atina’nın Kahire ile imzaladığı deniz yetki alanlarının sonlandırılmasına yönelik mutabakat nedeniyle reddettiği hatırlatılan haberde, Yunanistan’ın, Girit’in güneyinde kara sularını 12 mile çıkarma seçeneğinin, Türkiye’ye yaptırımlar için Brüksel’de bir pazarlık ögesi olabileceği ileri sürüldü.
Haberde, böylesi bir genişletmenin Yunanistan’ın müttefikleri ortasında da reaksiyona yol açabileceği değerlendirmesine yer verildi. Yunanistan’ın eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Hristos Rozakis, Kathimerini için kaleme aldığı tahlilde, Türkiye ve Libya ortasında imzalanan muhtıranın, yakın tarihte sonuçları olabileceği telaşıyla Atina’yı harekete geçirdiğini savundu.