Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde güç ve gemi nakliyeciliği piyasasındaki son gelişmeleri kıymetlendiren Yunanistanlı ve Kıbrıslı kaynaklar, her iki kesimde ‘tarihi gelişmelerin yaşandığını’, güç ve gemi taşımacılığındaki çalkantının ‘daha başlangıç safhasında olduğunu’ bildirdi. Geçtiğimiz günlerde Kıbrıs’ta bir ortaya gelen gemi nakliyatı kesiminden bir küme temsilci, kesimdeki yeni olumlu gelişmeleri ‘tarihi sıçrama’ olarak nitelendirdi.
İki ülkenin büyük armatörlerine yakın duran isimler, Ukrayna’daki savaşın birkaç ay içerisinde güç ve gemi nakliyatı dalındaki dataları ve gerçekleri altüst ettiği ikazında bulundu. Deniz nakliyatından kaynaklar, “Şubat ayında Ukrayna’da başlayan savaş sonrasında gemi nakliyatı bölümü için kullanabileceğimiz uygun terim ‘tarihi sıçrama’ olabilir. Dalımız kâr marjinlerini, ortaya çıkan yeni risklere karşın baş döndürücü bir süratle artırıyor” görüşünde hemfikir.
Avrupa Birliği’nin (AB) Rusya’ya yönelik yaptırımlarının ‘kendilerine geri dönüğü’ tarafında Moskova’dan gelen açıklamalara işaret eden temsilciler, petrol ve doğalgaz fiyatlarında son haftalarda gözlemlenen olumlu gelişmelerin, izafî olarak düşen fiyatların güç açısından dışa bağımlı olan ülkelerde rahatlamaya yol açmaması gerektiğini belirtti.
‘PİYASA ÇILDIRMIŞ DURUMDA, TALEPLERE YETŞEMİYORUIZ’
Soğuk kış aylarında durumun ‘daha da karmaşık hale geleceğini’ söyleyen gemi nakliyeciliği firmasında çalışan bir kaynak, şöyle konuştu: “Şayet şu an, cumartesi gecesi bir Avrupa ülkesine yakıt nakletmek için benden gemi kiralamak isterseniz size olumsuz karşılık vermek zorunda kalırım. Bunun nedeni birçok hükûmet ile özel şirketin haftalar evvel gemilerimizin kiralanması için benimle masaya oturmuş olmaları. Milletlerarası seviyede büyük sayılan bir şirkette durum bu ise gerisini siz düşünün.”
Enerji ve gemi nakliyatı piyasalarında ‘olağanüstü gelişmelerin yaşandığına’ işaret eden kaynak, ABD-Avrupa çizgisindeki güç satışına ait ise şu tabirleri kullandı: “ABD, stratejik kaynaklarını yüksek kârların peşinden koşarak Avrupa’nın gereksinimlerine yanıt vermek için seferber etti. Petrol ve doğal gaz taşıyan gemiler Amerika kıyıları ile Avrupa ortasında mekik dokuyor.”
Gemi kiralamada da fiyatların yükseldiğine işaret eden Kıbrıslı bir teşebbüsçü, “Yarım milyon ABD dolarına varan sayılardan bahsediyoruz. İşin içerisinde komiteler, gemi sarfiyatları, vergiler ve birçok maliyeti yüksek olan kıstaslar var. Ukrayna’daki savaş devam ederse, bir gemiyi milyonlara kiralayacağımız günler yaklaşacak” görüşünü paylaştı.
“Piyasa çıldırmış” diyen teşebbüsçü, güç ve gemi dalında son devirde stokçuluk anlayışının da öne çıktığını vurgulayarak birtakım hükümet ve büyük şirketlerin güç stoklama yolunu seçerken memleketler arası armatörlerin de benzeri uygulamaları gündemlerine aldıklarını kaydederek, “Uzakdoğu’da petrol dolu tankerlerin açıklarda bekletildiği bilgisini teyit edebilirim” diye konuştu.
ATİNA VE LEFKOŞA’DAN ‘PARALEL KAYIT’ ADIMI
Kıbrıs ve Yunanistan’da yaklaşan kritik seçimler öncesinde kâr marjinlerini arttıran armatörleri desteklemeye devam eden muhafazakâr Yeni Demokrasi ve Nikos Anastasiadis hükümetleri, AB düzleminde Rusya’ya yönelik ambargoların tesirini denetim altında tutmak için ortak adımlar atıyorlar. Yunanistan ve Kıbrıs deniz nakliyatının temsilcileri mevzu hakkında, “Malta, Yunanistan ve Kıbrıs, AB’nin gemi filosunun öncü güçleri olarak bu alanda işbirliğine gidip gemicilik dalının Brüksel’deki sesi oluyorlar” diyor.
Üç AB ülkesi ortasındaki işbirliği çerçevesinde, yakın vakitte kelam konusu AB ülkeleri Rusya çizgisinde çalışan gemilerin diplomatik meselelerle müsabakadan bayrak değiştirmesi ve yeni periyoda ayak uydurması için yeni bir inisiyatif üstlendiler. Kıbrıs Haber Ajansı’nda yer alan ilgili habere nazaran, Kıbrıs Denizcilik Müsteşarı Vassilis Demetriades husus hakkında geçtiğimiz haftalarda kimi AB ülkelerini ilgilendiren “paralel kayıt” sistemine temas etti. AB ülkelerinde kayıtlı olan lakin bir müddetliğine faaliyet gösterdikleri ülkenin bayrağını taşımak üzere kendi maksatları doğrultusunda paralel bir sicile kayıtlı olmayı tercih eden gemilerle ilgili olarak Kıbrıs Denizcilik Müsteşarı, “paralel tescilin sonlandırılması durumunda, bu türlü bir geminin tekrar Kıbrıs bayrağı çekmesi gerekeceğini, geminin Kıbrıs limanlarına uğramasına müsaade verilmemesi durumundaysa kendi kayıtlı olduğu bir limana, yani Kıbrıs Cumhuriyeti’ne uğrayamayacağından, özgür seyrüsefer prensibine muhalif yasal bir paradoksun ortaya çıkacağını” belirtmişti.
Demetriades, yeni yaptırım paketinde Avrupa Komitesi’nin paralel kayıtlı gemilere 31 Ocak 2023’e kadar bu rejime son verme davetinde bulunduğunu ve bundan sonra Avrupa bayrağı çekebileceklerini ve yaptırım olmaksızın faaliyetlerine devam edebileceklerini kaydetti.